Mỹ đang triển khai một pháo đài kinh tế để duy trì sức mạnh của mình

Biến công cụ kinh tế thành vũ khí

Phương pháp của ông là vũ khí hóa các công cụ kinh tế. Thế giới bây giờ có thể thấy sức mạnh của một siêu cường là lớn đến mức nào, khi không bị ràng buộc bởi các quy tắc hoặc đồng minh. Vào ngày 30.5, Tổng thống đã đe dọa áp thuế quan đối với Mexico vì bất đồng trong vấn đề nhập cư.

► Trump đang mở rộng chiến tranh thương mại ra toàn cầu

Thị trường quay cuồng, và một phái đoàn Mexico đã vội vã đến Washington để giảng hòa. Một ngày sau đó các quy tắc ưu đãi cho Ấn Độ đã bị hủy bỏ. Chính phủ nước này đã không phản ứng quá mạnh và hứa sẽ giữ gìn mối quan hệ giữa tốt đẹp giữa 2 nước. Trung Quốc phải sớm đối mặt với việc tăng thuế quan, và người khổng lồ công nghệ của họ, Huawei đã bị các nhà cung cấp Mỹ ngừng hợp tác. Trung Quốc không vui, nhưng vào ngày 2.6, họ cho biết vẫn muốn đối thoại và đàm phán với Mỹ. Một lệnh cấm vận chặt chẽ hơn sẽ được áp lên Iran, bất chấp sự phản đối của châu Âu, và đang bóp nghẹt nền kinh tế của nước này.

Tổng thống Trump ắt hẳn sẽ hài lòng. Đối thủ thù và bạn bè biết rằng nước này đã sẵn sàng để giải phóng một kho vũ khí kinh tế để bảo vệ lợi ích quốc gia của nó. Nước Mỹ đang triển khai các chiến thuật mới, phong cách chơi tố trong poker, và vũ khí mới khai thác vai trò là trung tâm của nó trong nền kinh tế toàn cầu để ngăn chặn dòng chảy tự do của hàng hóa, dữ liệu, ý tưởng và tiền qua biên giới.

► GDP Việt Nam có thể giảm 6.000 tỷ đồng vì thương chiến

Tuy nhiên, điều này có thể châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng, và nó đang làm xói mòn tài sản có giá trị nhất của Mỹ.

Bạn có thể nghĩ rằng ảnh hưởng nước Mỹ xuất phát từ 11 tàu sân bay, 6.500 đầu đạn hạt nhân hoặc vai trò mỏ neo của nó trong IMF. Nhưng nước này cũng là nút trung tâm trong mạng lưới, thúc đẩy toàn cầu hóa. Mạng lưới các công ty, ý tưởng và tiêu chuẩn này phản ánh và phóng đại sức mạnh của Mỹ. Mỹ kiểm soát hoặc lưu trữ hơn 50% băng thông xuyên biên giới, đầu tư mạo hiểm, hệ thống điều hành điện thoại, các trường đại học hàng đầu và tài sản quản lý quỹ. Khoảng 88% giao dịch tiền tệ là bằng USD.

Trên khắp hành tinh, việc sử dụng thẻ Visa, xuất hóa đơn bằng USD là điều rất bình thường. Người ta ngủ bên cạnh một thiết bị có chip Qualcomm, xem Netflix và làm việc cho một công ty mà BlackRock đầu tư.

Người nước ngoài chấp nhận tất cả điều này bởi vì nó làm cho họ tốt hơn. Họ có thể không đặt ra luật chơi, nhưng họ được tiếp cận thị trường Mỹ và đối xử công bằng với các công ty Mỹ. Toàn cầu hóa và công nghệ đã làm cho mạng lưới đó mạnh mẽ hơn mặc dù quy mô GDP Mỹ so với thế giới đã giảm, từ 38% năm 1969 xuống còn 24% trong hiện tại. Trung Quốc chưa thể cạnh tranh, mặc dù nền kinh tế của nước này đang tiến gần đến Mỹ.

Những hệ lụy

Mặc dù vậy, ông Trump và các cố vấn của ông tin chắc rằng trật tự thế giới có thể thay đổi theo hướng không có lợi cho nước Mỹ, cụ thể là thâm hụt thương mại. Và thay vì bắt chước các chiến thuật tương đối hạn chế của cuộc xung đột thương mại gần nhất với Nhật Bản vào những năm 1980, họ đã thực hiện một chiến lược đề cao chủ nghĩa dân tộc về kinh tế.

► Thương mại không còn là mỏ neo trong quan hệ của Mỹ với Trung Quốc

Đầu tiên, thay vì sử dụng thuế quan như một công cụ để đạt những nhượng bộ kinh tế cụ thể, chúng liên tục được triển khai để tạo ra bầu không khí bất ổn với các đối tác thương mại của Mỹ. Mục tiêu của việc thuế quan mới của Mexico, là hạn chế người dân nước này nhập cư vào Mỹ, không liên quan gì đến thương mại. Và điều này vi phạm tinh thần của USMCA, một thỏa thuận thương mại tự do mà Nhà Trắng mới ký kết 6 tháng trước, (Quốc hội Mỹ vẫn chưa phê chuẩn).

Thứ hai, phạm vi hoạt động đã được mở rộng ra ngoài hàng hóa vật lý bằng cách vũ khí hóa mạng lưới của Mỹ. Những đối thủ như Iran và Venezuela phải đối mặt với các lệnh trừng phạt chặt chẽ hơn. Phần còn lại của thế giới phải đối mặt với một chế độ điều hành mới cho công nghệ và tài chính. Một lệnh hành pháp nghiêm cấm các các đối thủ nước ngoài  giao dịch trong chất bán dẫn và phần mềm và một đạo luật có tên Firrma được thông qua năm ngoái cho phép Washington có thêm thẩm quyền ngăn chặn một số hoạt động đầu tư từ nước ngoài vào Thung lũng Silicon. Nếu một công ty bị đưa vào danh sách đen, các ngân hàng thường từ chối giao dịch với nó, cắt nó khỏi hệ thống thanh toán bằng USD.

Thiệt hại cho nền kinh tế Mỹ cho đến nay vẫn còn nhỏ. Ngay cả khi ông Trump hiện thực hóa tất cả những lời đe dọa thuế quan của mình, thuế đối với hàng nhập khẩu sẽ chỉ có giá trị khoảng 1% GDP Mỹ. Tỷ lệ ủng hộ ông Trump tại Mỹ đã tăng lên dù hình ảnh của Mỹ ở nước ngoài suy giảm. Các quan chức của ông tin rằng việc thí nghiệm vũ khí hóa mạng lưới kinh tế của Mỹ chỉ mới bắt đầu.

Trong thực tế, tổn hại đang tăng lên. Mỹ có thể đã xây dựng một liên minh toàn cầu để thúc ép Trung Quốc cải cách nền kinh tế, nhưng giờ đây họ đã phung phí điều này. Các đồng minh, những nước vốn tìm kiếm các thỏa thuận thương mại mới với Mỹ, bao gồm cả nước Anh thời hậu Brexit, sẽ lo lắng rằng một dòng tweet của tổng thống có thể hủy hoại tất cả ngay cả sau khi nó được ký kết. Mỹ cũng đang phải đối măt với làn sóng trả đũa. Trung Quốc đã bắt đầu lên danh sách đen của các công ty nước ngoài. Và nguy cơ của một sai lầm vụng về gây ra sự hoảng loạn tài chính là rất cao. Hãy tưởng tượng nếu Mỹ cấm giao dịch của 1 nghìn tỷ cổ phiếu Trung Quốc tại New York, hoặc cắt đứt giao dịch với các ngân hàng nước ngoài.

Về lâu dài, mạng lưới do người Mỹ dẫn đầu đang bị đe dọa. Làn sóng phản đối người Mỹ đã manh nha, 3/35 đồng minh quân sự châu Âu và châu Á, đồng ý cấm Huawei. Nỗ lực xây dựng cơ sở hạ tầng toàn cầu thay thế sẽ tăng tốc. Trung Quốc đang tạo ra các tòa án riêng để phân xử các tranh chấp thương mại với người nước ngoài. Châu Âu đang thử nghiệm xây dựng một hệ thống thanh toán mới để tránh các lệnh trừng phạt Iran, và cũng có thể được sử dụng ở nơi khác. Trung Quốc, và cuối cùng là Ấn Độ, sẽ muốn chấm dứt sự phụ thuộc của họ vào chất bán dẫn từ Thung lũng Silicon. Ông Trump nói đúng rằng mạng lưới Mỹ mang lại cho nó sức mạnh to lớn, điều mất nhiều thập kỷ, và chi phí rất lớn để thay thế. Nhưng nếu bạn lạm dụng nó, cuối cùng bạn sẽ mất nó.

Nguồn Economist