Mỹ đang "hăm dọa kinh tế" các nước nhỏ ở châu Á

→Trung Quốc đang thua trong cuộc chiến thương mại với Mỹ?

→Mỹ -Trung: Thời kỳ “ăn miếng, trả miếng”

Theo tờ Thời báo Phố Wall, sức ép thương mại do Mỹ tạo ra đang không chỉ gói gọn vào các đối tác chính như Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU), các nền kinh tế nhỏ bé hơn, nhưng phụ thuộc lớn vào thị trường tiêu thụ của Mỹ cũng dần trở thành mục tiêu.

Công cụ mà chính quyền Trump nhắm vào là chương trình có tên Chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Đây là chương trình ra đời từ năm 1976 nhằm hỗ trợ sự phát triển kinh tế của các nước nghèo, thông qua việc cấp ưu đãi miễn thuế với hàng nghìn mặt hàng xuất khẩu vào Mỹ.

Tuy nhiên, từ tháng 10.2017, chính quyền Mỹ đã khởi xướng một quy trình mới đánh giá lại tư cách hưởng ưu đãi thuế GSP của các quốc gia nhằm giành lại "sân chơi công bằng hơn cho doanh nghiệp Mỹ". Vòng đánh giá đầu tiên sẽ nhắm vào 25 quốc gia thuộc châu Á - Thái Bình Dương.

Theo bà Deborah Elms, Giám đốc Điều hành của Trung tâm Thương mại châu Á tại Singapore: "Việc Mỹ sử dụng "con bài" xét lại ưu đãi thuế GSP đã buộc nhiều nước phải ngồi vào bàn đàm phán thỏa thuận thương mại song phương hoặc buộc họ nhượng bộ thương mại. Phương pháp này tỏ ra hiệu quả, bởi đơn giản, Mỹ là một thị trường quá rộng lớn".

Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia mới nhất bị Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ tuyên bố xem xét lại quy chế GSP với cáo buộc không tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Mỹ tiếp cận thị trường công bằng, chỉ ra nhiều loại thuế đánh vào hàng hóa nước này. Đây được xem là một trong những nguồn cơn trực diện gây ra cuộc khủng hoảng của đồng Lira những ngày qua.

Trước đó, những "nạn nhân" đầu tiên rơi vào danh sách 25 quốc gia châu Á bị xét lại việc áp dụng GSP là Indonesia, Ấn Độ, Thái Lan và Kazakhstan... Đây đều là các nước có tỷ trọng hàng hóa xuất khẩu được hưởng GSP lớn nhất vào Mỹ, thường chiếm từ 10-15% tổng giá trị xuất khẩu của từng nước.

Theo các chuyên gia, những cái tên nằm trong danh sách bị xét lại kể trên cũng chính là những bên có thâm hụt lớn trong cán cân thương mại với Mỹ tại khu vực châu Á.

Tháng 5, chính phủ Mỹ tuyên bố xem xét lại tư cách hưởng ưu đãi của Thái Lan sau khi nhận khiếu nại từ Ủy ban Các nhà sản xuất thịt heo Quốc gia Mỹ, cáo buộc Bangkok hầu như không cấp phép nhập khẩu cho thịt heo có xuất xứ từ Mỹ.

Hơn 10 năm qua, Thái Lan cấm nhập khẩu thịt heo chứa hormone Ractopamine, vốn được nhiều nông dân Mỹ sử dụng trong chăn nuôi. Đối với các lô thịt không chứa Ractopamine, Bangkok thu phí kiểm dịch ở mức cao khiến giá thịt heo Mỹ đội lên nhiều so với sản phẩm của Thái Lan.

Sau cảnh báo từ Washington, các liên đoàn chăn nuôi heo từ 6 tỉnh của Thái Lan đã gửi tâm thư tới Tổng thống Trump, đề nghị Mỹ chấm dứt gây sức ép buộc Thái Lan chấp nhận thịt lợn từ Mỹ trong bối cảnh nguồn cung thịt đã vượt quá nhiều lần mức cầu của thị trường nội địa.

"Điều này (tiếp nhận thịt heo Mỹ nhập khẩu) sẽ mang lại thảm họa không lường trước được cho nông dân Thái Lan", bức thư có đoạn.

Trong năm 2017, Thái Lan xuất khẩu khoảng 4.2 tỷ USD hàng hóa theo chương trình GSP, chiếm 13% tổng giá trị xuất khấu của Thái Lan vào Mỹ. Nguồn ảnh: IMF

Anan Tridechapong, một phát ngôn viên của Hiệp hội Nuôi heo Thái Lan, cho biết các hộ chăn nuôi nhỏ hiện đã vô cùng khó khăn vì giá thịt giảm sâu trên thị trường nội địa. Nếu thịt heo từ Mỹ được cấp phép xâm nhập thị trường, tình hình sẽ càng tồi tệ hơn.

Tới nay, quyết định về tư cách hưởng ưu đãi miễn thuế của Thái Lan vẫn còn để ngỏ. Trong năm 2017, Thái Lan xuất khẩu khoảng 4,2 tỷ USD hàng hóa theo chương trình GSP, chiếm 13% tổng giá trị xuất khấu của Thái Lan vào Mỹ.

Indonesia hồi tháng 4 bị USTR cáo buộc áp dụng hàng loạt rào cản thương mại và đầu tư, gây ra "tác động tiêu cực nghiêm trọng" đối với các doanh nghiệp Mỹ. Khoảng 2 tỷ USD trong tổng số 20 tỷ USD hàng hóa Indonesia nhập khẩu vào Mỹ thuộc chương trình GSP, trong đó có máy móc và hóa chất.

Tới cuối tháng 7, một nhóm quan chức cấp cao của chính phủ Indonesia gồm cả Bộ trưởng Thương mại Enggartiasto Lukita đã phải đích thân tới Washington để bào chữa cho Jakarta với hy vọng quốc gia Đông Nam Á tiếp tục được "ở lại" với chương trình ưu đãi. Mặc dù vậy, Bộ trưởng Lukita từ chối bình luận về chuyến đi này. Quyết định về trường hợp của Indonesia hiện vẫn chưa được Washington đưa ra.

Tư cách của Ấn Độ trong chương trình GSP hiện cũng bị xem xét do các vấn đề về tiếp cận thị trường. Các doanh nghiệp bơ sữa và thiết bị y tế Mỹ cho biết họ gặp nhiều rào cản thương mại khi tiếp cận thị trường Ấn Độ. Khoảng 5,6 tỷ USD hàng hóa của Ấn Độ nhập khẩu vào Mỹ nằm trong danh sách hưởng ưu đãi.