Một số ngành công nghiệp bị lãng quên của Nga bất ngờ được hồi sinh

Khi nhìn vào tấm séc trả lương đã tăng gấp ba lần kể từ năm 2022, công nhân nhà máy người Nga Anton không biết nên cười hay nên khóc. Người đàn ông 37 tuổi này đau đớn nhận ra rằng sự gia tăng này là kết quả của cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.

“Một mặt, đó là chiến tranh tang thương, nhưng sau đó lại có sự tái sinh của ngành sản xuất,” ông nói.

Khi Nga chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh dài ngày, các lệnh của nhà nước về vũ trang, cung cấp nhiên liệu, thức ăn và quần áo cho quân đội đang bơm một khoản tiền lớn vào nền kinh tế.

Điều này đã dẫn đến một sự bùng nổ trong khi nhiều người kỳ vọng các lệnh trừng phạt của phương Tây sẽ giáng một đòn đau đớn: Nền kinh tế Nga được dự báo sẽ tăng trưởng 3% trong năm nay, cao hơn nhiều so với Mỹ và hầu hết các quốc gia châu Âu.

Tác động này rõ rệt nhất ở các vùng công nghiệp nặng như Chuvashia ở miền Trung nước Nga, quê nhà của ông Anton, nơi sinh sống của 1,2 triệu người và là nơi các nhà máy của Liên Xô đã được khôi phục và hoạt động suốt ngày đêm để cung cấp nhu yếu phẩm cho chiến tranh. 

“Một số khu vực kém hiệu quả nhất đột nhiên bắt đầu tăng trưởng. Các khu vực sản xuất, những khu vực có nhiều ngành công nghiệp quốc phòng và liên quan”, nhà khoa học chính trị Ekaterina Kurbangaleeva cho biết.

“Những khu vực kém phát triển nhất và những bộ phận dân số có thu nhập thấp là những người đang chiến thắng”, ông Kurbangaleeva cho biết. “Đó là nơi tiền đang chảy đến”.

Các đơn đặt hàng tại nhà máy sản xuất kim loại của ông Anton bắt đầu tăng vào mùa thu năm 2022, khoảng sáu tháng sau khi cuộc tấn công toàn diện vào Ukraine bắt đầu.

Khoảnh khắc đó “là một bước ngoặt rõ ràng. Đó là lúc chế độ nhận ra rằng đây sẽ không phải là một cuộc chiến ngắn ngủi”, bà Laura Solanko, thuộc Viện Kinh tế Chuyển đổi của Ngân hàng Phần Lan, người đã nghiên cứu tác động của chiến tranh đối với thu nhập hộ gia đình, cho biết.

Các nhà máy trên khắp nước Nga bắt đầu chuyển hướng sản xuất sang nhu cầu quân sự. Tại Chuvashia, bảy nhà máy đã đáp ứng đơn đặt hàng cho lực lượng vũ trang trước chiến tranh; đến tháng 10/2022, con số này đã tăng lên 36, theo thống đốc địa phương.

Nhà máy của ông Anton chỉ tiếp nhận một số ít đơn đặt hàng quốc phòng, thay vào đó là lấp đầy khoảng trống trong sản xuất dân sự.

Việc Nga tăng chi tiêu quốc phòng đang mang lại lợi ích cho người lao động ở các khu vực nghèo. Ảnh: AFP.

Đến cuối năm 2023, sản lượng công nghiệp đã tăng ở gần 60% các khu vực của Nga. Chuvashia ghi nhận mức cao thứ hai, với các nhà máy sản xuất nhiều hơn 27% so với năm trước, dữ liệu địa phương cho thấy.

Trên khắp nước Nga, ngành quốc phòng đã nhanh chóng tuyển dụng nhân viên trong một thị trường lao động vốn đã eo hẹp. "Ngay khi tôi nghỉ việc cũ, tôi đã được đề nghị một công việc mới", một công nhân ngoài năm mươi tuổi cho biết. Tại nơi làm việc mới của mình ở thủ phủ Cheboksary của Chuvashia, ban quản lý đã tăng gấp đôi số lượng đơn vị máy móc làm việc suốt ngày đêm.

Đến tháng 8 năm ngoái, tỷ lệ thất nghiệp ở Chuvashia đã giảm xuống còn 2,2%. “Mọi thứ đã trở nên dễ dàng hơn”, một công nhân 23 tuổi tại một nhà máy quốc phòng cho biết. “Với tình hình trong nước, chúng tôi thực sự được săn đón”.

Các doanh nghiệp đã tăng lương để giữ chân nhân viên. Lương của công nhân trẻ đã tăng ít nhất gấp đôi, trong khi 5 người khác cho biết lương của họ cũng tăng vọt. ông Anton cho biết lương của anh đã tăng từ khoảng 40.000 Rbs (450 USD) một tháng trước chiến tranh lên 120.000 Rbs hiện nay.

Mặc dù phần lớn người dân Chuvashia làm việc trong khu vực công, nơi mức lương vẫn giữ nguyên, nhưng mức lương trung bình hàng tháng của khu vực này đã đạt mức kỷ lục là 68.657 Rbs vào tháng 12 năm ngoái, gần gấp đôi mức trước chiến tranh, theo số liệu chính thức.

Để đáp ứng nhu cầu, một số người đang quay trở lại với công việc mà họ đã làm vào những năm 1990, khi Liên Xô sụp đổ. "Họ đã ở độ tuổi sáu mươi nhưng họ quay trở lại vì công việc này thực sự có lợi nhuận", cô Natalia Zubarevich, một nhà kinh tế và chuyên gia về các vùng của Nga cho biết

Người công nhân ngoài năm mươi tuổi cho biết những người lao động lớn tuổi được săn đón vì kỹ năng của họ. “Không ai được đào tạo làm thợ tiện, trong nhiều năm,” ông nói. “Nền tảng của Liên Xô đã mất... Vì vậy, chủ yếu là những người về hưu đang làm việc hoặc gần như là những người về hưu như tôi.” 

Ông Anton cho biết, các cuộc đàm phán về mức lương đã trở nên dễ dàng hơn và ban quản lý cũng muốn thỏa hiệp hơn: "Họ thực sự đang cố gắng hết sức để giữ chân chúng tôi".

Tuy nhiên, lạm phát đã làm giảm mức tăng lương. Giá cả trên toàn quốc đã tăng hơn 21% kể từ khi chiến tranh bắt đầu, trong đó giá thực phẩm tăng thậm chí còn nhanh hơn.

“Hãy vào một cửa hàng và xem, mọi thứ đều tăng vọt,” một công nhân nhà máy Chuvashia khác nói. “60.000 Rbs một tháng chỉ dành cho thực phẩm.” 

Ông Anton cho biết lạm phát có nghĩa là mức tăng lương của ông không "thực sự mang tính chuyển đổi", nhưng ông cảm thấy sức mua của mình đã tăng lên.

Các nhà xã hội học cho biết hiệu ứng này có thể tác động đến quan điểm chính trị của nhiều bộ phận dân chúng Nga, củng cố sự ủng hộ đối với cuộc chiến.

Vào đầu cuộc chiến, các nhà hoạch định chính sách phương Tây hy vọng tác động của lệnh trừng phạt và lạm phát sẽ khiến công chúng Nga phản đối chiến tranh, với ví tiền nhẹ hơn và tủ lạnh trống rỗng đóng vai trò đối trọng với tuyên truyền ủng hộ chiến tranh trên truyền hình nhà nước.

Nhưng hơn hai năm sau, trong khi khoảng 2,5 triệu người ở Nga đang làm việc trong lĩnh vực quốc phòng, thì nhiều người khác làm việc trong các ngành công nghiệp khác được thúc đẩy bởi chiến tranh, chẳng hạn như dệt may.

Gia đình của khoảng 1 triệu người đàn ông được đưa ra tiền tuyến được hưởng mức lương cao và tiền bồi thường cho những người thiệt mạng hoặc bị thương.

Hiệu ứng này rõ rệt nhất ở những khu vực ít giàu có hơn của Nga, nơi mà nhu cầu tuyển quân có xu hướng cao hơn.

Theo nhà khoa học chính trị Ilya Matveev, tại một trong những khu vực nghèo nhất, Cộng hòa Tuva ở miền đông nước Nga, ước tính cứ 100.000 người dân thì có 160 người đàn ông thiệt mạng, so với tỷ lệ 4 người trên 100.000 người ở Moscow.

Bà Solanko cho biết tiền gửi ngân hàng đã tăng nhanh nhất ở những khu vực như vậy, với tỷ lệ huy động cao khiến nhiều gia đình nhận được khoản thanh toán quân sự lớn. Nhưng bà lập luận rằng tác động của các khoản thanh toán có thể không đáng kể trong dài hạn.

Một số công nhân ở Chuvashia cho biết, họ không mong đợi sự thúc đẩy từ thời chiến sẽ kéo dài, nhưng hiện tại họ sẽ tận dụng tối đa nó, một người nói thêm: "Chúng tôi phải làm việc khi còn có cơ hội".

Có thể bạn quan tâm:

 Ấn Độ vượt mặt các nền kinh tế khác dù tăng trưởng chậm lại

Nguồn FT