Hạn hán và lũ lụt đã làm dấy lên lo ngại về nguồn cung ngũ cốc của Trung Quốc trong năm nay. Nguồn ảnh: CNBCC

Thuận Phát Thứ Ba | 18/08/2020 22:03

Lực lượng lao động nông thôn suy giảm, Trung Quốc phải đối mặt với sự thiếu hụt ngũ cốc trầm trọng

Sự thiếu hụt nguồn cung đang trở nên trầm trọng là kết quả của quá trình tăng nhanh đô thị hóa và lực lượng lao động nông thôn già đi.

Theo SCMP, Trung Quốc phải đối mặt với sự thiếu hụt ngũ cốc nội địa khoảng 130 triệu tấn vào cuối năm 2025. Nguyên nhân là do nước này phụ thuộc ngày càng nhiều vào nhập khẩu để cung cấp thức ăn cho quốc gia đông dân nhất thế giới.

Dự báo được đưa ra trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng về an ninh lương thực ở Trung Quốc, vốn đã bị châm ngòi bởi các báo cáo về việc thiếu ngũ cốc và lời kêu gọi cắt giảm lãng phí thực phẩm của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Một phần tư thế kỷ sau khi công bố cuốn sách Ai sẽ Thức ăn: Trung Quốc Wake-Up Call cho một hành tinh nhỏ của Lester Brown cảnh báo về khủng hoảng lương thực sắp xảy ra của Trung Quốc và tác động về cung cấp lương thực toàn cầu, bàn ăn trong các hộ gia đình bình thường của Trung Quốc chưa bao giờ dồi dào đến thế.

Tuy nhiên, ngành nông nghiệp của Trung Quốc phải đối mặt với một số thách thức dài hạn từ quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa ngày càng tăng, vốn đang ăn sâu vào nguồn cung đất canh tác.

Viện phát triển Nông thôn thuộc Học viện Trung Quốc Khoa học xã hội (CASS) cho biết: nguồn cung nội địa của Trung Quốc đối với 3 loại ngũ cốc chủ yếu gồm lúa mì, gạo và ngô, dự kiến sẽ giảm 25 triệu tấn nhu cầu vào cuối năm 2025. Có nghĩa là an ninh lương thực Trung Quốc sẽ ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu.

Trung Quốc đã thiết lập một hệ thống an ninh ngũ cốc quốc gia và nguồn cung tổng thể là đủ vào thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, cũng có những vấn đề về mất cân đối cơ cấu giữa cung và cầu. Nhà phân tích hàng hóa Darin Friedrichs tại StoneX có trụ sở tại Thượng Hải cho biết: một trong những mối quan tâm hàng đầu của chính phủ là khả năng nuôi sống 1,4 tỉ dân, vốn dựa vào sản xuất trong nước và nhập khẩu.

Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy chưa có dấu hiệu nào về sự thiếu hụt dự trữ bởi sản lượng ngũ cốc mùa hè đạt 142,8 triệu tấn trong năm nay, tăng 1,21 triệu tấn so với năm ngoái. Mặc dù chưa có dấu hiệu thiếu hụt lúa mì và gạo, nhưng có bằng chứng về việc cung không đủ cung đối với ngô. Theo một báo cáo từ Ủy ban Triển vọng Nông nghiệp Trung Quốc, khoảng cách cung cấp ngô dự kiến là 16,68 triệu tấn trong năm từ tháng 10.2020 đến tháng 9.2021, tăng so với dự báo tháng 7 là 13,98 triệu tấn. Sự thiếu hụt khiến giá ngô tăng vọt và thúc đẩy nhiều công ty sản xuất thức ăn chăn nuôi sử dụng lúa mì. Điều này lại khiến giá lúa mì trong nước tăng vọt và làm tăng các vấn đề liên quan đến an ninh ngũ cốc.

Cây ngô và mè ở Baoshang, Trung Quốc đã bị xóa sổ do mưa lớn. Nguồn ảnh: SCMP.

Dự trữ lúa mì quốc gia của Trung Quốc là 42,9 triệu tấn lúa mì được mua từ nông dân trong năm nay, giảm 9,4 triệu tấn so với năm ngoái. Ông Darin Friedrichs cho rằng: “Việc mua dự trữ chậm hơn là do nông dân bán chậm. Nhiều người lạc quan vì giá ngô tăng gần đây và nhiều người cũng lo ngại về COVID-19 trên toàn cầu và muốn giữ lại kho dự trữ”.

Báo cáo của CASS đề xuất Trung Quốc nên cải thiện chính sách thu mua và dự trữ ngũ cốc để đảm bảo an ninh nguồn cung cấp lương thực. Sự thiếu hụt nguồn cung nội địa của Trung Quốc là do lực lượng lao động nông thôn bị thu hẹp, khi người dân chuyển từ nông thôn lên thành phố. CASS cho biết: dự kiến khoảng 80 triệu cư dân nông thôn sẽ chuyển đến các khu vực thành thị trong vòng 5 năm tới.

Thêm vào đó, vấn đề dân số nông thôn đang già đi nhanh chóng của Trung Quốc, ước tính cứ 4 người thì sẽ có 1 người ở nông thôn trên 60 tuổi vào năm 2025. Hơn nữa, nông dân Trung Quốc thiếu nhiệt tình trong việc trồng ngũ cốc.

Tại thị trấn Shangcai, nơi được xếp vào loại cực kỳ nghèo khó của Trung Quốc tính đến tháng 2 năm nay, các tòa nhà dân cư đang mọc lên trong khi đất nông nghiệp xanh đang dần rút lui. Ông Chai Jianhui – một người dân địa phương cho biết: Mặc dù, nhà máy chiếm phần đất canh tác tốt nhất của ngôi làng, nhưng nó đã cung cấp cho người dân địa phương việc làm với mức lương hàng tháng khoảng 2.000 - 3.000 nhân dân tệ (432 USD), một khoản thu nhập mà họ không thể kiếm được khi trồng cây trên những mảnh đất nhỏ. Chai Jianhui nói: “Bạn không thể kiếm tiền từ việc trồng trọt và đó là lý do tại sao ít người muốn canh tác đất đai”.

Xuất nhập khẩu lương thực của Trung Quốc từ 1990-2014. Nguồn ảnh: FAO (2017).

Nhập khẩu ngũ cốc của Trung Quốc đã bắt đầu tăng, ngay cả khi chính phủ báo cáo thu hoạch bội thu. Theo dữ liệu Tổng cục Hải quan Trung Quốc, nước này nhập khẩu tổng cộng 74,51 triệu tấn ngũ cốc trong 7 tháng đầu năm 2020, tăng 22,7% so với năm ngoái.

Báo cáo không đề cập đến các cam kết thu mua nông sản của Trung Quốc theo giao dịch thương mại giai đoạn I với Mỹ. Tuy nhiên, kết luận của báo cáo đã lý giải cho việc Trung Quốc liên tục mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ trong những tháng gần đây.