Loại bỏ tiền giấy giúp hạn chế ảnh hưởng của lạm phát

Năm ngoái, Matt Yglesias từng cho rằng, việc thay thế hoàn toàn tiền giấy bằng tiền điện tử có thể cho các ngân hàng trung ương thêm công cụ để ngăn chặn suy thoái và loại bỏ những vấn đề do chính sách áp lãi suất gần 0% gây ra.

Thực tế, Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có thể ứng phó với những yếu kém của nền kinh tế tích cực hơn nếu lãi suất của họ không ở mức gần 0%. Fed có thể thử dùng lãi suất âm nhưng trong một thế giới vẫn sử dụng tiền giấy, một vali đầy tiền vẫn tốt hơn là một tài khoản chịu tác động của chính sách lãi suất âm (trả lãi cho tiền gửi trong tài khoản).

Nói cách khác, nếu lãi suất về âm, người ra sẽ chuyển tiền từ tài khoản chịu lãi suất sang dạng tiền mặt.

Tuy nhiên, tiền điện tử ra đời có thể giải quyết được vấn đề này bởi khi đó sẽ không có hiện tượng tiền chịu lãi suất âm trừ khi dùng cho chi tiêu hay đầu tư vào một tài sản lợi suất cao.

Ngân hàng trung ương đã sẵn có công cụ để tạo ra lãi suất âm, nghĩa là áp lãi suất 0% và lạm phát dương. Về cơ bản, lạm phát và lãi suất âm là như nhau, đều làm giá trị của một loại tài sản mất định một khoản nhất định, và qua thời gian nó làm giảm sức mua.

Tiền có 3 chức năng quan trọng là đóng vai trò tài sản lưu trữ giá trị, là phương tiện trao đổi và là đơn vị tính toán. Với vai trò là vật lưu trữ giá trị, tiền được dùng để mua những thứ như nhà cửa, xe hơi, hàng hóa. Tuy nhiên, nếu Fed phải tạm thời sử dụng lãi suất âm để ngăn suy thoái, điều này sẽ hủy hoại chức năng lưu trữ giá trị của tiền trong thời gian ngắn.

Trong khi đó, điều mà những người phản đối ý tưởng tiền điện tử không nhận ra đó là coi tiền điện tử làm chuẩn sẽ giúp loại bỏ lạm phát và cuối cùng người ta có giá trị thực của tiền. Ngân hàng trung ương châu Âu, Fed hay ngân hàng trung ương Nhật Bản đều đặt mục tiêu lạm phát dài hạn 2%. Vậy tại sao lạm phát 2% lại có vẻ tốt hơn lạm phát 0% trong dài hạn khi mà thông thường mọi thứ sẽ tốt hơn nếu không có lạm phát?

Các nhà kinh tế đưa ra hai lý do. Thứ nhất, lạm phát thấp hơn sẽ khiến dễ dàng giảm sức mua thực tế của người lao động. Nhưng lý do thứ 2 quan trọng hơn đó là đặt mục tiêu lạm phát dài hạn 2% các ngân hàng trung ương vẫn có cơ hội để đưa lãi suất về thấp hơn 2 % so với lạm phát.

Với tiền điện tử (với USD, yên hay euro) được coi là đơn vị tính toán thì lãi suất ngắn hạn có thể xuống thấp không giới hạn bất kể lạm phát thấp đến đâu.

Do vậy, nếu lạm phát bằng 0 sẽ không có rào cản đối với chính sách tiền tệ hiệu quả. Tuy nhiên, các ngân hàng trung ương vẫn phải chọn mục tiêu lạm phát trên 0% để dễ dàng điều chỉnh phù hợp với mức lương của người lao động. Thực tế người lao động có xu hướng đòi hỏi lương cao hơn nếu lạm phát tăng thường xuyên hơn.

Nguồn Economist/Khampha