Lo ngại suy thoái toàn cầu: Thực tế hay chỉ là hoang mang?

Báo cáo việc làm yếu kém tại Mỹ đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc suy thoái kinh tế đang nhen nhóm trong nền kinh tế lớn nhất thế giới. Thị trường chứng khoán Mỹ đã trải qua sự sụt giảm mạnh, lan tỏa nỗi lo sang các quốc gia khác. Chỉ số Topix của Nhật Bản đã giảm 15% so với mức đỉnh gần đây; chỉ số chính của Đức cũng giảm 7%. 

Tuy nhiên, khi xem xét các dữ liệu mới nhất, có vẻ như không có nguy hiểm nào đối với nền kinh tế toàn cầu và sự hoảng loạn trên thị trường có thể là không chính xác. Tỉ lệ thất nghiệp của Mỹ đã tăng từ mức thấp chỉ 3,4% vào tháng 4/2023 lên 4,3% vào tháng 7. Thực tế, lịch sử đã chỉ ra rằng sự gia tăng như vậy thường đi đôi với sự suy giảm trong sản lượng kinh tế, dẫn đến tăng tỉ lệ thất nghiệp, phá sản và thu nhập giảm sút.

Chu kỳ này có thể khác biệt, như đã được chứng minh trong thị trường lao động ở các quốc gia giàu có khác. Trong nhiều tháng qua, tỉ lệ thất nghiệp đã tăng chậm gần như ở khắp mọi nơi. Tỉ lệ thất nghiệp của Đức đã tăng từ mức thấp chỉ 2,9% gần đây lên 3,4% hiện tại. Tại Anh, tỉ lệ này đã tăng từ 3,6% lên 4,4%, trong khi tại Úc, con số này đã tăng từ 3,5% lên 4,1%. Một phần sự gia tăng này đến từ sự nới lỏng của thị trường lao động mà trước đây đã được kiểm soát một cách chặt chẽ sau đại dịch COVID-19.

Không lâu trước đây, các nhà tuyển dụng đã gặp khó khăn với tình trạng thiếu lao động và nhu cầu tuyển dụng cao, do đó họ sẵn lòng tuyển dụng bất kỳ ai có thể. Tuy nhiên, với sự ổn định hơn hiện tại, họ có thể lựa chọn một cách kỹ càng hơn.

Bên cạnh đó, tỉ lệ thất nghiệp tăng một phần do những thay đổi trong lực lượng lao động của các nước giàu. Tỉ lệ tham gia lực lượng lao động trong độ tuổi lao động của OECD gần đây đã đạt mức cao kỷ lục. Những người trước đây không tham gia vào hoạt động kinh tế bây giờ đang tích cực tìm kiếm việc làm, điều này có thể làm tăng tỉ lệ thất nghiệp ít nhất trong thời gian ngắn. Những người này có lý do để tin rằng họ sẽ sớm tìm được công việc.

Tăng trưởng việc làm vẫn khá mạnh. Trong quý vừa qua, việc làm tại Úc đã tăng 0,8% và tại Canada đã tăng 0,6%. Mặc dù việc làm tại Nhật Bản giảm 0,03%, nhưng đây là ngoại lệ trong thế giới giàu có. Cũng khó mà kết nối sự yếu kém của thị trường lao động với tăng trưởng tiền lương, vốn đã vượt qua tỉ lệ lạm phát ở các nền kinh tế phát triển.

Nếu nhìn vào câu chuyện việc làm một cách tỉ mỉ, thì câu chuyện về sản lượng lại ít phức tạp hơn. Dựa trên đánh giá từ nhiều dữ liệu khác nhau, giới chuyên gia cho biết không có nhiều dấu hiệu cho thấy sự suy thoái. Nếu ở trong một cuộc suy thoái thường được thấy, lợi nhuận của các công ty sẽ giảm mạnh, nhưng hiện tại các công ty trên khắp thế giới giàu có đang hoạt động rất tốt.

Nghiên cứu của Deutsche Bank cũng cho thấy, tăng trưởng lợi nhuận toàn cầu của các công ty trong quý I/2024 đạt mức cao nhất trong bảy quý trước. Hiệu suất mạnh mẽ này dường như tiếp tục trong quý II. Lợi nhuận của các công ty Mỹ dự kiến sẽ tăng hơn 10% so với cùng kỳ năm trước. Một tỉ lệ lớn các công ty châu Âu đã vượt qua kỳ vọng của các nhà phân tích về lợi nhuận. Tại Hàn Quốc, lợi nhuận quý II cũng tốt hơn mong đợi.

Hình ảnh lạm phát cũng đang được cải thiện. Sau khi đạt đỉnh ở mức 10% vào cuối năm 2022, lạm phát ở quốc gia trung bình thuộc OECD đã giảm liên tục. Trong tháng 6, giá cả trung bình trong khu vực này tăng 2,6% so với cùng kỳ năm trước, gần với mục tiêu của các Ngân hàng Trung ương là 2%. Khoảng 1/4 các quốc gia thuộc OECD hiện đã giảm lạm phát xuống mức đó hoặc thấp hơn. Lạm phát hàng năm tại Ý giảm xuống dưới 1%, trong khi tăng trưởng giá tiêu dùng tại Pháp và Đức gần như đạt được mục tiêu. Dường như những lo ngại về suy thoái lan rộng vào thời điểm thế giới giàu có là đang chuẩn bị cho một cuộc hạ cánh mềm, rong đó các Ngân hàng Trung ương giảm lạm phát về mục tiêu mà không gây thiệt hại nhiều cho nền kinh tế. 

Lo ngại về nền kinh tế có thể trở thành sự thật theo thời gian. Khi thị trường chứng khoán giảm giá, các hộ gia đình có thể bắt đầu lo lắng về tương lai hoặc cảm thấy khó khăn, dẫn đến việc cắt giảm chi tiêu. Các công ty cũng lo lắng và có thể hủy bỏ kế hoạch đầu tư của họ. Mặc dù lạm phát đã giảm, nhưng vẫn có thể tăng trở lại nếu có biến động giá hàng hóa. Lãi suất cao vẫn có ảnh hưởng tiêu cực. Tuy nhiên, hiện tại, nền kinh tế toàn cầu vẫn duy trì sức khỏe tương đối ổn định.

Có thể bạn quan tâm:

Nhiên liệu sinh học thất bại, LNG trở thành cứu cánh mới

Nguồn The Economist