Lao động di cư già hóa đe dọa vị thế nhà sản xuất của Trung Quốc

Lực lượng lao động di cư già hóa đang tạo ra tình trạng thiếu hụt công nhân nhà máy, đe dọa vị thế là một cường quốc sản xuất của Trung Quốc, khi chi phí lao động tăng làm xói mòn lợi thế về chi phí của nước này.

Tổng số lao động di cư, những người rời bỏ quê hương nông thôn để làm việc tại các trung tâm đô thị, đã đạt mức kỷ lục là 297 triệu người vào năm 2023, theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc. Trong số đó, có 31% là người trên 50 tuổi, gấp 3 lần so với năm 2008 khi bắt đầu ghi nhận dữ liệu. Tuổi trung bình của nhóm này là 43 tuổi, tăng 9 năm so với năm 2008.

Vào cuối tháng 4 tại Majuqiao, một thị trấn ở ngoại ô Bắc Kinh, nơi các lao động ngày công tụ tập tìm việc, có rất nhiều người đàn ông lớn tuổi với mái tóc bạc phơ. “Tôi từng làm việc tại một nhà máy sản xuất đồ nội thất, nhưng bây giờ tôi không thể nữa vì đã già”, một người đàn ông 50 tuổi với họ Xie từ tỉnh Sơn Đông, nói. Người đàn ông khác, 56 tuổi với họ Zhang cùng tỉnh, cho biết vì phổi suy yếu nên ông đang tìm một công việc ít đòi hỏi sức lực như bảo vệ.

Khi Trung Quốc mở cửa và tiến hành cải cách vào năm 1978, lao động di cư đã trở thành nguồn lao động rẻ và dồi dào. Họ đã là lực đẩy chính đằng sau sự phát triển của Trung Quốc như một trung tâm sản xuất toàn cầu. Những con phố ở Majuqiao tràn ngập các quảng cáo việc làm trong ngành sản xuất, như một công việc tại nhà máy ô tô với mức lương hằng ngày là 264 nhân dân tệ (khoảng 37 USD), hoặc một công việc tại nhà máy sản xuất linh kiện điện tử với mức lương 198 nhân dân tệ mỗi ngày kèm ăn ở. Nhưng những thông báo tuyển dụng này dường như không thu hút được nhiều sự chú ý.

Theo Cục Thống kê, 28% tổng số lao động di cư làm việc trong ngành sản xuất vào năm ngoái, giảm 10 điểm phần trăm so với 15 năm trước. Ngược lại, công việc trong ngành dịch vụ, nơi mức lương thấp hơn so với ngành sản xuất, chiếm 54% tổng số lao động di cư, tăng 11 điểm phần trăm chỉ trong vòng 10 năm.

Kết quả là, các nhà sản xuất gặp khó khăn trong việc tuyển dụng lao động. Khi Cục Thống kê khảo sát hơn 90.000 nhà sản xuất vào năm 2021, 44% cho biết vấn đề quản lý lớn nhất là khó khăn trong việc tuyển dụng. Với tỉ lệ người tiếp tục học lên cao hơn như đại học tăng lên 60%, giới trẻ ngày càng quan tâm đến các công việc văn phòng. Mặc dù tỉ lệ thất nghiệp trong thanh niên là 15%, gấp 3 lần so với tỉ lệ chung của dân số, rất ít sinh viên tốt nghiệp đại học sẵn lòng làm việc trong ngành sản xuất.

Đồng thời, nhu cầu lao động tăng lên trong các lĩnh vực như ô tô điện, một lĩnh vực được chính phủ hỗ trợ. Bộ Lao động và An sinh Xã hội dự báo sẽ thiếu hụt 30 triệu lao động vào năm 2025 trong các ngành sản xuất chính như ô tô.

Sự hỗn loạn giữa tình trạng thiếu hụt lao động và tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đang tạo áp lực gia tăng lên chi phí lao động. Mức lương trung bình trong ngành sản xuất tư nhân đã tăng gấp 2,4 lần trong vòng 10 năm cho đến năm 2022. Thu nhập bình quân hàng tháng lao động di cư đã tăng 80% trong 10 năm qua đến năm 2023. Chi phí sản xuất tại Trung Quốc hiện cao hơn so với một số nền kinh tế sản xuất khác.

Mức lương cơ bản hàng tháng tại các công ty sản xuất Nhật đã mở rộng sang Trung Quốc là 576 USD vào năm 2023, theo một cuộc khảo sát của Tổ chức Ngoại thương Nhật. Mức lương cơ bản này bằng với mức lương của các công ty Nhật hoạt động tại Thái Lan cách đây 10 năm, nhưng hiện cao hơn 40%.

Trước đây, Trung Quốc thu hút các công ty nước ngoài nhờ vào lực lượng lao động giá rẻ và dồi dào. Tuy nhiên, căng thẳng với Mỹ và các rủi ro địa chính trị đã thúc đẩy chiến lược Trung Quốc +1, nhằm giảm sự phụ thuộc vào nước này. Đây là xu hướng có thể được gia tăng khi lực lượng lao động di cư già hóa đẩy chi phí lên cao.

Có thể bạn quan tâm:

Bài toán năng lượng trong phát triển trung tâm dữ liệu

Nguồn Nikkei Asia