Lãnh đạo Huawei bị bắt: "Chiến tranh thương mại thứ hai"

Từ vụ bắt giữ bất ngờ

Vụ bắt giữ lãnh đạo Huawei ở Canada đã nhắc nhở mọi người rằng có một cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung thứ hai đang diễn ra. Và thành quả trong cuộc đấu tranh này đó là sự thống trị của ngành công nghệ thông tin.

Wanzhou Meng là Giám đốc Tài chính của nhà sản xuất thiết bị viễn thông Huawei (và con gái của người sáng lập). Lý do chính thức cho việc bắt giữ bà này là Huawei bị nghi ngờ bán công nghệ cho Iran, vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ. Đây là công ty công nghệ lớn thứ hai của Trung Quốc bị buộc tội vi phạm các lệnh trừng phạt này - đầu tiên là ZTE Corp. vào năm 2017. Mỹ đã trừng phạt ZTE bằng cách cấm mua các thành phần của Mỹ - quan trọng nhất là các chip viễn thông do Qualcomm sản xuất.

Những hạn chế mua cuối cùng đã được dỡ bỏ sau khi ZTE đồng ý trả tiền phạt, và có vẻ như chắc chắn rằng Huawei cuối cùng cũng sẽ thoát khỏi sự trừng phạt nghiêm trọng. Nhưng những diễn biến như thế này làm nổi bật sự phụ thuộc của các công ty Trung Quốc vào công nghệ quan trọng của Mỹ.

Mỹ vẫn tạo ra hoặc ít nhất là thiết kế - các chip máy tính tốt nhất trên thế giới. Trung Quốc lắp ráp rất nhiều thiết bị điện tử, nhưng không có những đầu vào quan trọng của công nghệ Mỹ, các sản phẩm của các công ty như Huawei sẽ có chất lượng thấp hơn nhiều.

Hạn chế hay là đe dọa hạn chế xuất khẩu, do đó có lẽ không chỉ là về biện pháp trừng phạt, mà Mỹ còn muốn gây khó dễ các đối thủ cạnh tranh. Huawei vừa vượt qua Apple để trở thành nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới theo thị phần (sau Samsung).

Điều này đánh dấu một sự thay đổi đối với Trung Quốc, vốn từ lâu bị xem như là trung tâm lắp ráp giá thấp trong khi các công ty ở các nước giàu làm thiết kế giá trị cao, tiếp thị và sản xuất linh kiện. Động thái của Mỹ đối với Huawei và ZTE có thể là nhằm buộc Trung Quốc phải là một nhà cung cấp giá rẻ thay vì một đối thủ cạnh tranh.

Mỹ muốn duy trì thế thống lĩnh ngành công nghệ thông tin

Bản chất sâu xa của cách tiếp cận này cho thấy động cơ thực sự cho cuộc chiến thương mại là công nghệ cao vượt ra những gì mà Trump đang thể hiện, liên quan đến thuế quan, hay các ngành công nghiệp cũ. Dường như các công ty công nghệ của Mỹ, cũng như các cộng đồng tình báo quân sự đang ảnh hưởng đến chính sách của Mỹ

Trên thực tế, những nỗ lực có hệ thống hơn để ngăn chặn sự tiếp cận của Trung Quốc vào các sản phẩm thành phần của Mỹ đang được thực hiện. Đạo luật cải cách kiểm soát xuất khẩu, được thông qua vào mùa hè này, tăng cường giám sát quy định về xuất khẩu của Mỹ về các công nghệ “mới nổi” và “nền tảng” được cho là có tầm quan trọng quốc gia về an ninh.

Mặc dù an ninh quốc gia chắc chắn là một mối quan tâm, nhưng khó có thể tách biệt sự thống trị công nghiệp và doanh nghiệp công nghệ cao khỏi sự thống trị quân sự, vì vậy điều này cũng nên được xem như là một phần của cuộc chiến thương mại.

Một vũ khí thứ hai trong cuộc chiến thương mại công nghệ cao là hạn chế đầu tư. Chính quyền Trump đã ngăn chặn các khoản đầu tư của Trung Quốc vào các công ty công nghệ của Mỹ, thông qua Ủy ban Đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS). CFIUS đã hủy một loạt các giao dịch của Trung Quốc.

Nguồn: Bloomberg

Mục tiêu của các hạn chế đầu tư là ngăn chặn các công ty Trung Quốc sao chép hoặc ăn cắp ý tưởng và công nghệ của Mỹ. Các công ty Trung Quốc có thể mua các công ty Mỹ và chuyển giao tài sản trí tuệ của họ ở nước ngoài, hoặc để nhân viên của họ đào tạo thay thế Trung Quốc của họ.

Ngay cả cổ phần thiểu số cũng có thể cho phép một nhà đầu tư Trung Quốc tiếp cận  vào các bí mật công nghiệp mà nếu không sẽ bị giới hạn. Bằng cách ngăn chặn các nhà đầu tư này, chính quyền Trump hy vọng sẽ duy trì sự thống trị công nghệ của Mỹ, ít nhất là lâu hơn một chút.

Vụ bắt giữ Wanzhou Meng cho thấy căng thẳng Mỹ-Trung vẫn tiếp diễn

Đáng chú ý, Liên minh châu Âu cũng đang có những động thái nhằm hạn chế đầu tư của Trung Quốc. Thực tế là châu Âu đang bắt chước các hạn chế đầu tư của Mỹ, nên là một dấu hiệu cho thấy cuộc chiến thương mại công nghệ cao ít được công bố thực sự là một cuộc chiến quan trọng.

→Mỹ-Trung lại căng thẳng sau vụ bắt giữ lãnh đạo Huawei

Câu hỏi đặt ra là liệu chiến tranh thương mại công nghệ cao sẽ thành công trong việc kiềm chế Trung Quốc ở vị trí thứ hai. Trung Quốc từ lâu đã muốn bắt kịp Mỹ trong ngành sản xuất chất bán dẫn, nhưng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sẽ làm cho mục tiêu đó trở thành một điều cần thiết hơn là một khát vọng. Và các hạn chế đầu tư có thể thúc đẩy Trung Quốc nâng cấp năng lực nghiên cứu và phát triển trong nước.

Nói cách khác, trong thời đại mà Trung Quốc và Mỹ phụ thuộc vào kinh tế, Trung Quốc có thể đã chấp nhận lợi nhuận thấp hơn và tiếp tục sao chép công nghệ của Mỹ thay vì tự phát triển. Nhưng với sự xuất hiện của cuộc chiến tranh thương mại công nghệ cao, sự đồng phụ thuộc đó sẽ kết thúc. Có lẽ điều đó là không thể tránh khỏi, khi Trung Quốc có những bước tiến về công nghệ. Trong mọi trường hợp, những động thái gần đây của chính quyền Trump chống lại công nghệ Trung Quốc nên được xem như là những phát súng đầu tiên trong một cuộc chiến tranh lâu dài.

Nguồn Bloomberg