"Lạm phát tham lam" bao trùm châu Âu

Lạm phát tiếp tục gia tăng ở châu Âu, với giá tiêu dùng hàng tháng tăng nhanh hơn ở Mỹ và Nhật Bản so với cùng kỳ năm trước. Theo một ước tính, khoảng 50% mức tăng giá ở châu Âu xuất phát từ việc các công ty địa phương chuyển chi phí cao hơn sang người tiêu dùng hoặc đơn giản là bị cuốn theo xu hướng lạm phát hiện nay. Khi giá tăng nhanh hơn tốc độ tăng lương, tiêu dùng đã sụt giảm trong khu vực.

"Lạm phát tham lam"

Đầu năm nay, Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường Anh đã đưa một số chuỗi siêu thị lớn như Asda, Sainsbury's và Tesco vào danh sách theo dõi vì bị cáo buộc trục lợi trong cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt. Các doanh nghiệp sau đó đã được xóa bỏ cáo buộc, nhưng vẫn có quan điểm mạnh mẽ rằng giá cao hơn là do "lạm phát tham lam" (hay Greedflation, xảy ra khi doanh nghiệp tìm cách tăng giá và tạo ra lạm phát để tăng lợi nhuận) hoặc động thái điều chỉnh của doanh nghiệp.

Lạm phát cao hơn từ lâu đã là điều xa lạ đối với các nền kinh tế phát triển, nhưng gần đây cả Mỹ và châu Âu đều phải trải qua những đợt giá cả tăng vọt. Trong khi lạm phát hiện đang giảm bớt ở Mỹ thì giá cả vẫn ở mức cao tại châu Âu. Vào tháng 7, giá tiêu dùng thực phẩm và các sản phẩm khác đã tăng hơn 10% ở Đức trong tháng thứ 15 liên tiếp và tăng hơn 14% ở Anh.

Khó khăn do chi phí dành cho thực phẩm và các dịch vụ khác tăng đã dẫn đến các cuộc biểu tình trên khắp châu Âu. Khi các chính phủ bị chỉ trích nhiều hơn, họ chuyển sang tăng cường giám sát việc định giá của doanh nghiệp và các hành vi khác.

Theo Nikkei Asia, có một số cơ sở để tin rằng các doanh nghiệp đóng vai trò chủ chốt trong nạn “lạm phát tham lam”. Trong một phân tích kết quả hàng năm của 70 công ty sản xuất và bán lẻ thực phẩm ở châu Âu, công ty tư vấn quản lý Oliver Wyman, nhận thấy rằng EBITDA tuyệt đối (thu nhập trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu hao) đã tăng 11% tại các nhà bán lẻ thực phẩm và 12% tại các nhà sản xuất vào năm 2022 so với một năm trước đó, chủ yếu là do doanh thu tăng.

Ông Rainer Muench, đối tác của Oliver Wyman, cho biết: “Các công ty trong lĩnh vực thực phẩm coi bối cảnh lạm phát là cơ hội để điều chỉnh giá”.

Một phân tích gần đây của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng ủng hộ quan điểm cho rằng lạm phát không kiểm soát được là do lòng tham của các doanh nghiệp. Theo IMF, vào năm 2022, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp chiếm 45% lạm phát ở châu  Âu, cao hơn mức 40% do chi phí nhập khẩu cao hơn.

Tiền lương bất động

Việc các doanh nghiệp cố gắng tối đa hóa lợi nhuận bằng cách tăng giá là điều tự nhiên, đặc biệt đối với các công ty giao dịch đại chúng phải chịu áp lực từ cổ đông. Tuy nhiên, các công ty ở châu Âu đã bị chỉ trích nặng nề vì họ chậm tăng lương so với mức tăng giá tiêu dùng. 

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, lợi nhuận doanh nghiệp ở Đức đã tăng 24% từ quý cuối cùng của năm 2019 - trước đại dịch Covid 19 - đến quý đầu tiên của năm 2023, trong khi chi phí lao động chỉ tăng 13%. Xu hướng tương tự có thể được quan sát thấy ở hầu hết các nước châu Âu khác. Ngược lại, tăng trưởng tiền lương làm lu mờ mức tăng lợi nhuận doanh nghiệp ở Mỹ trong cùng thời kỳ.

Trong tháng 7, doanh số bán lẻ của Mỹ tăng 0,7%, tháng tăng thứ tư liên tiếp và tăng 3,2% trong năm. Tại khu vực đồng euro, doanh số bán lẻ giảm theo tháng và theo năm trong tháng 6 do thu nhập thực tế giảm.

Lạm phát lương thực hàng năm tại châu Âu cao hơn Mỹ và Nhật Bản (%). Nguồn: Nikkei Asia.

Giá thực phẩm tiếp tục tăng ở Nhật Bản. Theo OECD, quốc gia này đã chứng kiến ​​chỉ số giá tiêu dùng tăng 3,3% so với cùng kỳ trong tháng 7, vượt qua tỷ lệ lạm phát ở Mỹ. Giá thực phẩm tăng hơn 9%, tăng gần bằng tốc độ ở châu Âu.

Các công ty Nhật Bản từ lâu đã được coi là không muốn tăng giá, với nhiều công ty tập trung vào việc cắt giảm chi phí thay vì chuyển chi phí cao hơn sang người tiêu dùng, nhưng số tiền họ có thể giảm là có giới hạn. Theo OECD, lợi nhuận doanh nghiệp ở Nhật Bản tăng 4% từ quý cuối năm 2019 đến quý đầu năm nay, mức thấp nhất trong Nhóm 7 nền kinh tế lớn, nhưng tiền lương chỉ tăng nhẹ.

Sự yếu kém kéo dài của Nhật Bản về tiền lương và giá cả đã dẫn đến khoảng cách sức mua ngày càng lớn so với các nước khác, khiến nước này trở thành nơi mua sắm “rẻ” đối với du khách nước ngoài. Hành vi ít "tham lam" hơn của các công ty Nhật Bản có thể đã giúp chi tiêu hộ gia đình tăng lên, nhưng tiền lương cũng bị giữ ở mức thấp.

Đối mặt với những lời chỉ trích ngày càng tăng, các công ty ở châu Âu đã bắt đầu cải thiện tiền lương và các phúc lợi khác cho nhân viên. Các doanh nghiệp Nhật Bản có thể phải tăng giá dần dần, nhưng trừ khi họ tìm được cách tăng lương một cách nhất quán, họ sẽ phải hứng chịu hậu quả tương tự như các doanh nghiệp cùng ngành ở châu  Âu.

Có thể bạn quan tâm:

 Đạo luật mới từ EU khiến các công ty công nghệ Mỹ "đau dầu"

Nguồn Nikkei Asia