Lạm phát sẽ quay về trạng thái bình thường?

Lạm phát trên toàn cầu đang hạ nhiệt nhanh hơn so với dự kiến. Nếu các nhà kinh tế học dự đoán đúng, xu hướng này sẽ tiếp tục diễn ra trong năm tới, đưa lạm phát trở về mức bình thường lần đầu tiên sau 3 năm.

Triển vọng tích cực

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs ước tính rằng, lạm phát bình quân ở nhóm các nền kinh tế trải qua đợt lạm phát gia tăng sau thời kỳ đại dịch COVID-19 như Mỹ, châu Âu và một số thị trường mới nổi sẽ bằng hoặc tiệm cận với mức mục tiêu của hầu hết các Ngân hàng Trung ương. 

Lạm phát hạ nhiệt sẽ hỗ trợ nền kinh tế tăng trưởng theo 2 cách: tăng cường sức mua của hộ gia đình và cho phép các Ngân hàng Trung ương cắt giảm lãi suất.

Ông Michael Saunders, Cố vấn cấp cao công ty nghiên cứu Oxford Economics, dự báo lạm phát sẽ giảm về 1,3% trong quý IV/2024 ở khu vực eurozone và 2,7% ở Anh. Trong khi đó, lạm phát ở Mỹ sẽ giảm về 2,2%, tính theo chỉ số nhà sản xuất (PCE). Số liệu do Bộ Thương mại Mỹ công bố cho thấy, PCE Mỹ tăng 2,6% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm ngoái. PCE lõi tăng 3,2% so với cùng kỳ năm ngoái và chỉ tăng 1,9% hàng năm trong vòng 6 tháng.

Cục Dự trữ Liên bang (FED), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) đều đặt mục tiêu lạm phát ở mức 2%. 

“Những yếu tố chung có thể kéo lạm phát đi xuống là giá thực phẩm, năng lượng, giá hàng hoá toàn cầu và chính sách tiền tệ. Nhưng điều khiến lạm phát ở eurozone giảm nhanh hơn là việc Mỹ và Anh phải đối mặt với áp lực lớn từ sự thắt chặt của thị trường lao động”, ông Saunders nhận định.

Lạm phát toàn cầu được cải thiện là sự đối nghịch với làn sóng lạm phát bắt đầu nổi lên trên thế giới cách đây 3 năm. Năm 2021, giá cả hàng hóa tăng cao do những gián đoạn trong hoạt động sản xuất và vận tải toàn cầu bên cạnh nhu cầu mạnh mẽ do các biện pháp kích cầu bằng chính sách tài khoá và tiền tệ.

Tiếp đó, xung đột Nga-Ukraine xảy ra vào năm 2022 đã kéo giá hàng hóa tăng vọt, khiến lạm phát lên mức cao chưa từng có trong nhiều thập kỷ. Lạm phát ở khu vực eurozone đạt đỉnh ở mức 10,6% vào tháng 10/2022.

Bên cạnh đó, lực lượng lao động suy giảm do liên quan đến đại dịch COVID-19 dẫn đến nhu cầu lao động tăng lên, khiến tiền lương tăng mạnh, kéo theo lạm phát giá dịch vụ.

Giá nhà ở là mồi lửa tiếp theo đối với lạm phát giá dịch vụ. Tại Mỹ, giá tiêu dùng tăng 3,1% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm trước, nhưng chỉ tăng 1,4% nếu không bao gồm giá nhà ở. Tại châu Âu, tác động này nhỏ hơn, bởi nhà ở do chủ sở hữu sử dụng không được đưa vào các các thước đo lạm phát.

Khi chuỗi cung ứng được giải toả, lạm phát đã dịu đi từ cuối năm 2022 và tiếp tục hạ nhiệt trong năm 2023. Xu hướng này có thể kéo dài sang năm tới. Giá ô tô cũ ở Mỹ chẳng hạn, một yếu tố quan trọng đẩy lạm phát tăng cao trong năm 2021, vẫn còn dư địa để giảm vào đầu năm 2024 do thị trường xe cũ trở lại bình thường.

Thị trường năng lượng và hàng hoá cũng đã có sự điều chỉnh để thích ứng với sự gián đoạn do xung đột Nga-Ukraine. Nhờ đó mà giá năng lượng giảm xuống và giá thực phẩm trở nên ổn định. Ông Neil Dutta, Trưởng phòng nghiên cứu, Công ty nghiên cứu Renaissance Macro Research, cho biết những lĩnh vực này sẽ tiếp tục kéo lạm phát đi xuống trong năm 2024. Ông Dutta nói thêm rằng, giá năng lượng đã giảm do giá dầu diesel giảm và điều này sẽ ảnh hưởng đến giá năng lượng và thực phẩm trong những tháng tới.

Thị trường lao động ở nhiều nền kinh tế lớn cũng bắt đầu tái cân bằng trong năm 2023, góp phần vào sự đi xuống của lạm phát giá dịch vụ. Việc này được dự đoán sẽ tiếp tục trong năm 2024.

Lực lượng lao động ảnh hưởng tiến độ

Tuy nhiên, thời gian và tác động ở từng quốc gia sẽ có sự khác biệt. Ông Peter Berezin, chiến lược gia trưởng Peter Berezin của Công ty nghiên cứu BCA Research, nhận định việc tái cân bằng cung - cầu trên thị trường lao động Mỹ đang diễn ra, và áp lực lương đã giảm đi nhiều do lượng lớn người quay trở lại thị trường lao động.

Trong khi đó, tiến độ này có thể sẽ chậm hơn ở Anh. Theo ông Simon MacAdam, Nhà kinh tế cấp cao Capital Economics, một tỉ lệ cao bất thường đối với người tàn tật đang nằm trong danh sách chờ có người chăm sóc ở Anh đã khiến cho nguồn cung lao động ở nước này giảm xuống. Mặc dù người nhập cư vào Anh đang cao kỷ lục, kỹ năng của họ lại được cho là không đáp ứng được yêu cầu của các vị trí cần tuyển dụng.

Lạm phát hạ nhiệt cùng với tăng trưởng giảm tốc hoặc rơi vào trì trệ ở các nền kinh tế lớn là những nhân tố tạo tiền đề cho việc cắt giảm lãi suất trong năm 2024.

Ông Dutta nhận định, nền kinh tế Mỹ đang vận hành tương đối tốt và điều kiện tài chính cũng đã được nới lỏng. Lợi nhuận của doanh nghiệp được cải thiện. Do đó, ông dự đoán FED có thể giảm lãi suất 3-4 lần trong năm tới, thay vì 6 lần như kỳ vọng của thị trường. Song, ông cho biết đó là tín hiệu tốt bởi có vẻ nền kinh tế sẽ hạ cánh mềm.

Triển vọng FED hạ lãi suất đã đẩy giá trái phiếu kho bạc Mỹ tăng và lợi suất giảm xuống, qua đó giúp giảm lãi suất vay vốn đối với doanh nghiệp và người mua nhà ở Mỹ. Người đi vay ở châu Âu có thể sẽ phải đợi lâu hơn để được hưởng mức lãi suất giảm vì phụ thuộc vào các ngân hàng nhiều hơn là thị trường vốn và lãi suất cho vay của các ngân hàng có mối liên hệ chặt chẽ với lãi suất chính sách của các Ngân hàng Trung ương. Ông MacAdam cho biết, lãi suất ngân hàng ở eurozone sẽ không giảm mạnh trước quý II/2024 và ở Anh thậm chí sẽ còn lâu hơn vì lạm phát dai dẳng.

Với việc lạm phát hạ nhiệt nhanh trên toàn cầu, Ngân hàng Bank of America dự báo các Ngân hàng Trung ương sẽ hạ lãi suất 152 lần trong năm 2024, nhiều nhất kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2009.

Ông Douglas Porter, Chuyên gia kinh tế, Công ty nghiên cứu kinh tế BMO Capital Markets Economics, dự báo hầu hết các nền kinh tế lớn sẽ tăng trưởng chậm hơn trong năm 2024 so với năm 2023. Tuy nhiên, việc cắt giảm lãi suất, giá năng lượng và thực phẩm giảm cùng với chuỗi cung ứng trở lại trạng thái bình thường sẽ giúp nền kinh tế thế giới tránh được một cuộc suy thoái.

Có thể bạn quan tâm:

Xe điện Trung Quốc đang đưa kỷ nguyên dầu mỏ đi đến hồi kết?

Nguồn WSJ