Lãi suất thấp tác động thế nào tới giá cổ phiếu?

Ở các nước phát triển, lãi suất hiện tại ở mức cực kỳ thấp, gần bằng 0 về danh nghĩa và âm trên thực tế. Lãi suất thấp là một phần trong chính sách có chủ ý của các ngân hàng trung ương nhằm ngăn chặn hoạt động tiết kiệm và khuyến khích đi vay.

Đây cũng là cách để thúc đẩy thị trường chứng khoán, qua đó tạo hiệu ứng thịnh vượng cho các cá nhân cũng như thúc đẩy niềm tin của giới đầu tư.

Vậy lãi suất thấp thúc đẩy thị trường như thế nào? Có 2 cách lý giải cho câu hỏi này.

Cách lý giải thứ nhất liên quan đến 1 thực tế là các loại cổ phiếu được định giá theo giá trị dòng tiền trong tương lai, được chiết khấu đến thời điểm hiện tại thông qua 1 tỷ lệ lãi suất nhất định. Do đó, hạ lãi suất hiện tại đồng nghĩa giá trị hiện tại của các cổ phiếu sẽ tăng.

Tuy nhiên, cách lý giải này không hoàn chỉnh; nếu lãi suất thấp hiện tại là do tăng trưởng kinh tế chậm (và thực tế là như vậy), thì dòng tiền ước tính trong tương lai cũng cần phải thấp hơn. Do đó, những tác động này tự nhiên sẽ triệt tiêu lẫn nhau.

Cách lý giải thứ hai thì dựa trên phương thức chuyển đổi tài sản đơn giản; lãi suất thấp đối với trái phiếu và tiền mặt sẽ khiến các nhà đầu tư tìm tới những loại tài sản hấp dẫn hơn; điều này có thể lý giải phần nào sự tăng giá của các loại cổ phiếu ngay đầu năm 2013.

Đó là lý thuyết, vậy thực tế thì thế nào? Quay trở lại hồi tháng 10/2012, có thể thấy trong những giai đoạn khi lãi suất thực của trái phiếu kho bạc Mỹ xuống mức thấp nhất, các loại cổ phiếu đều bị tác động theo hướng xấu.

Tình trạng này không chỉ diễn ra ở Mỹ mà còn ở hầu khắp các nước phát triển. Sau khi tiến hành nghiên cứu về lãi suất thấp tại 20 quốc gia phát triển trong khoảng thời gian hơn 1 thế kỷ, 3 giáo sư Đại học kinh doanh London, bao gồm Elroy Dimson, Paul Marsh và Mike Staunton, cũng rút ra một kết luận rằng lãi suất thấp có tác động cực xấu tới lợi nhuận thực của các loại cổ phiếu.

Từ biểu đồ trên, có thể thấy lãi suất thấp có liên quan rất lớn tới lợi nhuận của các loại cổ phiếu trong trương lai, trong khi lãi suất cao thì lợi nhuận tương lai cũng cao hơn.

Một số người theo chủ nghĩa lạc quan cho rằng lãi suất thấp là một công cụ của các ngân hàng trung ương nhằm giúp kinh tế phục hồi. Nếu quả thực như vậy, thì sự phục hồi đó sẽ không được phản ánh trên thị trường chứng khoán, ít nhất là trong vòng 5 năm, bài phân tích trên tờ The Economist kết luận.

Nguồn The Economist/Khampha