Kinh tế Trung Quốc đang phát triển mạnh mẽ khi Mỹ sa lầy vào khủng hoảng

Theo Financial Times, vào ngày 20.1.1961, Tổng thống đắc cử trẻ nhất của Mỹ John F Kennedy đã có bài phát biểu nhậm chức từ các bậc thềm của Điện Capitol. Đúng 60 năm sau, Tổng thống lớn tuổi nhất của Mỹ Joe Biden sẽ tuyên thệ nhậm chức tại cùng một nơi - chỉ vài ngày sau khi khu vực này bị một đám đông bạo loạn tấn công.

Tổng thống Kennedy đã sử dụng bối cảnh thẩm phán của Quốc hội để tuyên bố rằng “ngọn đuốc đã chuyển sang một thế hệ mới”. Ông Biden là đại diện cho một thế hệ cũ - một thế hệ hiện đang lo sợ ngọn đuốc tự do có nguy cơ bị dập tắt, ngay cả ở chính Mỹ.

Phần lớn giới thượng lưu Mỹ hiện nay tin rằng nước này đang trên bờ vực chiến tranh lạnh lần thứ 2 - lần này là với Trung Quốc. Không giống như ông Kennedy, ông Biden không thể hứa “trả bất kỳ giá nào, chịu bất kỳ gánh nặng nào” để đảm bảo “sự tồn tại và thành công của tự do” trên toàn thế giới.

Tổng thống đắc cử Joe Biden và các cố vấn của ông biết rằng nhiệm vụ quan trọng nhất của họ là đảm bảo sự tồn tại và thành công của tự do ở chính Mỹ. Đất nước đang quay cuồng với tác động kép của đại dịch và nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, cũng như các vấn đề kinh tế và xã hội đang căng thẳng.

GDP Trung Quốc tăng 6,5% trong quý IV khi các nền kinh tế lớn khác phải vật lộn để phục hồi sau đại dịch. Ảnh: Reuters.

Sự rối loạn của Mỹ là cơ hội của Trung Quốc. Là một phần của kế hoạch chống lại Trung Quốc, ông Biden đã lên kế hoạch tổ chức một Hội nghị thượng đỉnh của các nền dân chủ trên thế giới. 

Tuy nhiên, sau nỗ lực đảo chính của một tổng thống đương nhiệm, Mỹ có thể thiếu sự tin cậy để đóng vai trò là người vận động thế giới tự do. Hội nghị thượng đỉnh về dân chủ của ông Biden có thể sẽ bị tạm hoãn một cách lặng lẽ để ủng hộ một cuộc họp khác của 10 nền dân chủ, do Vương quốc Anh tập hợp.

Phần lớn cuộc đấu tranh đang nổi lên của Mỹ với Trung Quốc sẽ là cuộc chiến giành ảnh hưởng kinh tế trên toàn thế giới. Khi năm 2019 kết thúc, 128 trong số 190 quốc gia trên thế giới đã giao dịch với Trung Quốc, nhiều hơn so với Mỹ. 

Vị trí trung tâm của Trung Quốc đối với hệ thống thương mại toàn cầu sẽ tăng lên trong năm nay. Ngân hàng Thế giới dự báo nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng khoảng 8% so với 3,5% của Mỹ.

Một nhà máy sản xuất khẩu trang ở tỉnh Hà Bắc. Đại dịch đã bộc lộ một phần mức độ mà Trung Quốc là công xưởng của thế giới. Ảnh: AP.

Người Mỹ cũng đang đấu tranh với Trung Quốc để định hình các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định chi phối nền kinh tế thế giới. Mỹ cần những công cụ mới vượt ra ngoài sức mạnh cưỡng chế của các lệnh trừng phạt.

Nhưng nhóm của ông Biden, chịu sự tác động của rối loạn chính trị trong nước, nói rằng: Mỹ sẽ khó có khả năng ký kết bất kỳ thỏa thuận thương mại mới nào trong một thời gian. Điều này khiến việc mở rộng ảnh hưởng của Mỹ trở nên khó khăn hơn.

Ngược lại, Trung Quốc gần đây đã ký 2 thỏa thuận thương mại lớn mới. Thỏa thuận đầu tư giữa EU và Trung Quốc đã được thống nhất vào tháng 12. Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực - một thỏa thuận thương mại tự do giữa 15 quốc gia châu Á, bao gồm cả Nhật Bản và Hàn Quốc - đã được nhất trí vào tháng 11.

Cuộc chiến giành ảnh hưởng và uy tín - hay quyền lực mềm - cũng có thể sẽ được định hình lại bởi những diễn biến gần đây ở Washington. Vào đêm bạo động Capitol xảy ra, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Richard Haass đã tuyên bố trong tuyệt vọng rằng: “Không ai trên thế giới có thể nhìn thấy, tôn trọng, sợ hãi hoặc phụ thuộc với chúng tôi theo cách tương tự một lần nữa. Nếu thời kỳ hậu Mỹ có ngày bắt đầu thì gần như chắc chắn là ngày hôm nay”.

Rõ ràng niềm tự hào của người Mỹ đã bị tổn thương. Tuy nhiên, uy tín và sự nổi tiếng của chính Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng nặng nề trong năm qua, do hậu quả của đại dịch và sự “hung hăng” của nước này đối với các nước như Ấn Độ và Úc. 

Mặc dù, Trung Quốc có thể không được yêu thích nhiều ở nước ngoài, nhưng nội bộ nước này trông tương đối tự tin và ổn định hơn so với Mỹ.

Sự tương phản giữa tình trạng hiện tại của Trung Quốc và Mỹ cho thấy Mỹ đang gặp rắc rối sâu sắc và Trung Quốc có đủ khả năng để tận dụng điều đó.

Không chỉ ở Trung Quốc, các nguyên tắc về tự do chính trị, được Tổng thống Kennedy ủng hộ rất nhiệt tình, đang bị tấn công. Việc bắt giữ nhà lãnh đạo đối lập Nga Alexei Navalny, cho thấy Tổng thống Donald Trump đặc biệt miễn cưỡng lên tiếng phản đối các hành vi vi phạm nhân quyền của ông Putin và những người khác. 

Ông Biden sẽ không kín tiếng như vậy. Nhưng giọng nói của ông không chắc có sức mạnh và niềm tin như lời kêu gọi rõ ràng của Tổng thống John F Kennedy 60 năm trước.

Có thể bạn quan tâm:

► Kế hoạch thúc đẩy gói kích thích 1.900 tỉ USD cho nền kinh tế Mỹ