Kinh tế "cháy chậm", Nga bắt đầu thấm các lệnh trừng phạt từ phương Tây?

Sáu tháng sau khi xung đột với Ukraine, Nga đang sa lầy vào một cuộc chiến đầy tổn thất không lường trước được, nhưng đồng thời cũng gặt hái thành công trên một số mặt trận khác.

Việc Trung Quốc và Ấn Độ sẵn sàng thu mua dầu giá rẻ của Nga như một phao cứu sinh, nhưng ông  Andrey Nechaev, Bộ trưởng Kinh tế Nga vào đầu những năm 1990 và các nhà phân tích khác cho rằng nền kinh tế Nga đã bắt đầu suy giảm và có khả năng phải đối mặt với một thời gian trì trệ kéo dài, do hậu quả của các lệnh trừng phạt từ phương Tây.

Ông Nechaev nói: “Tôi đã lái xe trên những con phố của Moscow, vẫn tắc đường như thường. Bề ngoài không có nhiều thay đổi, chỉ có một vài cửa hàng mặt tiền trống trải, vốn từng là các thương hiệu phương Tây giờ đây đã rời khỏi đất nước.”

Làn sóng “di cư” của các doanh nghiệp và hàng loạt biện pháp trừng phạt của phương Tây nhắm vào hoạt động xuất khẩu năng lượng quan trọng của Nga cũng như hệ thống tài chính của nước này, đang dần mang đến hệ quả, nhưng không theo cách mà nhiều người mong đợi.

Đồng rúp đã rơi xuống mức thấp kỷ lục so với USD vào đầu năm nay, khi phương Tây đóng băng khoảng một nửa trong số 600 tỉ USD dự trữ ngoại hối của Nga. Nhưng cũng đã tăng lên mức mạnh nhất trở lại so với USD kể từ năm 2018. 

Phần lớn nguyên nhân đến từ các biện pháp kiểm soát vốn tích cực và tăng lãi suất vào mùa xuân của Nga, tuy hiện tại đã không còn nữa. Ngân hàng trung ương Nga dự báo GDP trong năm ​​sẽ giảm 4% đến 6%.

Xuất khẩu dầu đường biển của Nga sang châu Á đã tăng vọt trong năm nay.

"Việc Mastercard, Visa ra đi hầu như không ảnh hưởng đến thanh toán trong nước vì ngân hàng trung ương có hệ thống thay thế riêng.”, ông Nechaev nói. Nga đã thiết lập thẻ tín dụng Mir và hệ thống xử lý giao dịch của riêng mình vào năm 2017.

Kể từ năm 2014, nhiều thương hiệu phương Tây ở Nga đã phải chịu áp lực của chính phủ và nội địa hóa một số hoặc tất cả các chuỗi cung ứng của họ. Vì vậy, khi các công ty này rời đi, người tiêu dùng ở Nga vẫn có thể dễ dàng mua và tiếp tục vận hành chúng, chỉ đơn giản là thay đổi bao bì.

Tuy nhiên, đây không phải là một chiến lược tuyệt đối.

Liệu bùng nổ năng lượng của Nga có tiếp tục?

Chuỗi thức ăn nhanh vẫn vận hành được là một chuyện. Sự ổn định lâu dài của Nga phụ thuộc vào lĩnh vực năng lượng, cho đến nay vẫn là nguồn thu lớn nhất của chính phủ. Nếu nói rằng giá năng lượng cao cho đến nay vẫn giúp Nga trụ vững thì cũng không phải là nói quá.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết doanh thu của Nga từ việc bán dầu và khí đốt cho châu Âu đã tăng gấp đôi từ tháng 3 đến tháng 7 năm 2022, so với mức trung bình của những năm gần đây, mặc dù khối lượng giảm. 

Nguyên nhân cho sự thành công này chính là khả năng của Nga trong việc tìm kiếm thị trường mới ở châu Á.

Theo Kpler, nhập khẩu đường biển của Ấn Độ từ Nga tăng hơn 1.700% so với cùng kỳ. Nga cũng đang tăng cường xuất khẩu khí đốt sang Trung Quốc thông qua một đường ống ở Siberia.

Điều xảy ra khi lệnh cấm vận của châu Âu đối với 90% lượng dầu của Nga có hiệu lực vào tháng 12 sẽ rất quan trọng. Ước tính khoảng 2 triệu thùng dầu mỗi ngày của Nga sẽ ở trong tình trạng “trôi nổi”, và nhiều khả năng sẽ đến châu Á, các chuyên gia hoài nghi  liệu nhu cầu ở khu vực này có đủ cao để hấp thụ hết hay không.

Kinh tế “cháy chậm”

Trong khi lạm phát toàn cầu đang giúp ích cho ngành năng lượng của Nga, nó lại gây tổn hại cho người dân nước này. Giống như phần còn lại của châu Âu, người Nga đang phải chịu một cuộc khủng hoảng về giá cả sinh hoạt, khiến cuộc chiến ở Ukraine trở nên tồi tệ hơn nhiều.

Ông Nechaev, người đã giúp chèo lái nước Nga vượt qua sự sụp đổ kinh tế nghiêm trọng hơn nhiều trong những năm 1990, lo lắng. Ông nói: “Về mức sống, nếu đo lường bằng thu nhập thực tế, chúng ta đã đi lùi khoảng 10 năm.”

Chính phủ Nga đang chi mạnh tay để cố gắng chống lại điều này. Vào tháng 5, họ thông báo sẽ tăng lương hưu và lương tối thiểu lên 10%, cũng như chi 17 tỉ rúp (280 triệu USD) để mua trái phiếu của các hãng hàng không Nga, bị tê liệt bởi các lệnh trừng phạt.

Các biện pháp trừng phạt công nghệ, giống như những biện pháp trừng phạt ảnh hưởng đến ngành hàng không có thể có tác động sâu sắc nhất đến triển vọng kinh tế dài hạn của Nga, khiến Nga bị tụt hậu xa hơn trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Có thể bạn quan tâm: 

Trung Quốc "tranh thủ" thế chân các thương hiệu tẩy chay Nga

Nguồn CNN