Kinh tế châu Âu: Hồi phục nhưng vẫn còn nhiều thách thức

Có một vấn đề đang được tranh luận sôi nổi về khả năng “hạ cánh mềm” của châu Âu là nền kinh tế của khu vực này chưa bao giờ thực sự bay cao. Trái ngược với đà tăng trưởng ấn tượng của Mỹ, châu Âu vẫn đang trải qua một giai đoạn khá ảm đạm. Nếu không tính Ireland, GDP của Liên minh châu Âu (EU) chỉ tăng khoảng 3% kể từ năm 2019, trong khi Mỹ tăng trưởng 9%.

Tín hiệu tích cực từ châu Âu

Tuy nhiên, triển vọng kinh tế của châu Âu đang dần cải thiện rõ rệt. Dữ liệu công bố vào ngày 15/5 cho thấy, khu vực euro đã tăng trưởng 0,3% trong quý I so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù mức tăng này không lớn, nhưng đây là lần tăng trưởng đáng kể đầu tiên trong sáu quý liên tiếp và đủ để khối tiền tệ thoát khỏi suy thoái. Cùng ngày đó, Ủy ban châu Âu đã nâng dự báo tăng trưởng của EU trong năm 2024. “Chúng tôi tin rằng khu vực đã vượt qua giai đoạn khó khăn”, ông Paolo Gentiloni, một quan chức của ủy ban, cho biết.

Lạm phát cũng đã được kiềm chế. Số liệu công bố vào ngày 17/5 cho thấy, tỉ lệ tăng giá hàng năm trong khu vực euro duy trì ổn định ở mức 2,4% trong tháng 4, chỉ cao hơn một chút so với mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Lạm phát lõi, không bao gồm giá thực phẩm và năng lượng biến động, đã giảm từ 2,9% xuống còn 2,7%, cho thấy quá trình giảm phát không chỉ do sự sụt giảm giá khí đốt, mà hiện đã giảm xuống khoảng 1/4 so với mức đỉnh năm 2022. Đáng khích lệ là điều này diễn ra khi tỉ lệ thất nghiệp không tăng thêm. Tỉ lệ thất nghiệp của EU là 6,1% trong quý đầu tiên của năm, chỉ nhỉnh hơn mức thấp nhất kể từ đầu thế kỷ.

Tăng trưởng ở miền Nam và chính sách tiền tệ

Các nước phía Nam châu Âu, thường là khu vực tăng trưởng chậm hơn, đang tăng trưởng nhanh hơn so với các nước phía Bắc, với Ý vượt qua cả Pháp và Đức. Một phần là do quỹ phục hồi của EU, được khởi động trong thời kỳ đại dịch COVID-19, và vẫn tiếp tục phân bổ nguồn vốn. “Các quốc gia phía Nam cũng hoạt động tốt hơn khi lạm phát cao hơn một chút, do giá cả tăng giúp giảm gánh nặng nợ. Trong khi đó, các nước phía Bắc chịu ảnh hưởng nhiều hơn từ giá khí đốt cao sau cuộc xung đột Nga - Ukraine”, ông Claus Vistesen, nhà kinh tế học của Pantheon Macroeconomics, nhận định.

Với việc lạm phát không còn là vấn đề lớn, chính sách tiền tệ hiện có thể hỗ trợ cho sự phục hồi của Liên minh châu Âu. Một số ngân hàng trung ương của châu lục này đã có động thái cắt giảm lãi suất. Hungary, quốc gia bắt đầu tăng lãi suất sớm hơn hầu hết các nước khác, đã giảm lãi suất bảy lần. Tại Cộng hòa Séc, lãi suất đã giảm từ 7% vào tháng 12 xuống còn 5,25%. Ngân hàng Riksbank của Thụy Điển, một chỉ báo cho ECB, đã cắt giảm lãi suất lần đầu tiên vào ngày 8/5. Thị trường kỳ vọng ECB sẽ hạ lãi suất chính sách ba lần trong năm nay, bắt đầu từ ngày 5/6. Trong khi đó, nhiều ý kiến cho rằng Cục Dự trữ Liên bang (FED) sẽ chỉ cắt giảm lãi suất một lần trong năm nay.

Nhiều doanh nghiệp đang tận dụng sự khác biệt về chính sách tiền tệ này. Doanh số bán trái phiếu "reverse yankee", tức là nợ bằng đồng euro do các tổ chức phát hành Mỹ bán, đã tăng vọt. Theo Bank of America, nếu xu hướng của bốn tháng đầu năm 2024 tiếp tục, doanh số bán loại nợ này có thể vượt qua mức 88 tỉ USD của năm 2019, khi lãi suất âm ở EU tương phản mạnh với mức đỉnh 2,5% sau khủng hoảng tài chính ở Mỹ. Nhiều trái phiếu phát hành với kỳ hạn năm năm hiện cũng cần được tái tài trợ. Khoản nợ này chủ yếu được sử dụng để tài trợ cho các hoạt động của các doanh nghiệp Mỹ tại châu Âu.

Thách thức phía trước

Một sự phát triển kinh tế thực sự đòi hỏi năng suất cao hơn và đầu tư thực sự. Đến nay, sự phục hồi chủ yếu đến từ nhu cầu trong nước, khi người dân châu Âu có việc làm và giá năng lượng thấp đã làm tăng sức mua của họ. Tuy nhiên, năng suất, được đo bằng GDP trên mỗi lao động, đã giảm kể từ năm 2022. Trừ khi năng suất bắt đầu tăng, châu Âu rất có khả năng sẽ tụt hậu hơn so với Mỹ. Thực tế, IMF dự báo GDP trên đầu người của Liên minh châu Âu sẽ giảm từ 68% so với Mỹ năm 2019 xuống còn 66% vào năm 2029. Dù châu lục này đã thoát khỏi tình trạng ảm đạm của những năm qua, nhưng phần khó khăn vẫn chưa thể chấm dứt hoàn toàn.

Có thể bạn quan tâm:

Bảo vệ rừng Đông Nam Á: Hướng tới phát triển bền vững và bảo vệ môi trường

Nguồn The Economist