Kinh tế "ẩn sĩ" thoái trào, kinh tế "cô đơn" trỗi dậy

Trong những năm đại dịch ảm đạm, việc ở lì trong nhà đã trở thành thói quen của nhiều người. Chi tiêu cho các dịch vụ, từ ăn uống ngoài hàng, du lịch nước ngoài đến khám chữa bệnh không thiết yếu, sụt giảm mạnh. Ngược lại, nhu cầu đối với hàng hóa tăng vọt, đặc biệt là máy tính và xe đạp tập thể dục. Mô hình tiêu dùng này, dù cuộc sống đã trở lại bình thường, lại duy trì một cách đáng ngạc nhiên. Đến năm 2023, những người tiêu dùng kiểu này được gọi là “người tiêu dùng ẩn sĩ”.

Tuy nhiên, mô hình kinh tế “ẩn sĩ” giờ đây đã thực sự lùi vào dĩ vãng. Trên khắp các quốc gia phát triển, nền kinh tế “ra ngoài tận hưởng” đang phục hồi mạnh mẽ. Tỉ trọng chi tiêu tiêu dùng dành cho dịch vụ cuối cùng cũng đã quay trở lại mức tương đương thời kỳ trước đại dịch. Tuy nhiên, mô hình tiêu dùng hiện tại vẫn khác biệt, dù sự lệch pha này tinh tế hơn và khó nhận thấy hơn.

Mỹ là ví dụ tiêu biểu cho sự hồi sinh của nền kinh tế hướng ngoại. Từ năm 2023, chi tiêu cho y tế tại quốc gia này tăng 10% theo giá trị thực, trong khi chi cho giao thông công cộng tăng tới 21%. Ngược lại, người tiêu dùng dần ngưng chi tiền cho các thiết bị làm vườn hay máy móc gia dụng. Người Mỹ cũng thể hiện rõ mong muốn “sống tận hưởng”. Ước tính, doanh thu từ các dịch vụ cao cấp như ghế hạng thương gia tại các hãng hàng không lớn đang tăng 7% mỗi năm, so với mức tăng chỉ 1% trên toàn hệ thống. Tương tự, trong khi doanh thu của các khách sạn bình dân giảm sút, các khách sạn cao cấp lại ghi nhận mức tăng 8% so với cùng kỳ năm trước.

Xu hướng tương tự cũng diễn ra rõ nét bên kia Đại Tây Dương. Ngân hàng Goldman Sachs theo dõi diễn biến cổ phiếu của các doanh nghiệp được hưởng lợi từ hai mô hình: “ở nhà” (như thương mại điện tử, trò chơi điện tử) và “ra ngoài” (như phòng gym, nhà hàng). Trong vài năm qua, nhóm doanh nghiệp gắn với nền kinh tế hướng ngoại ngày càng được giới đầu tư đánh giá cao. Theo nền tảng đặt bàn trực tuyến OpenTable, lượng khách ngồi dùng bữa tại nhà hàng ở Đức vào đầu tháng 6 đã cao hơn 10% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhìn từ góc độ này, có thể cho rằng đại dịch COVID-19 đã thực sự lùi xa. Tuy nhiên, những hệ quả dài hạn của nó vẫn hiện diện rõ rệt. Dù người tiêu dùng đang ra ngoài nhiều hơn, họ lại ngày càng có xu hướng tận hưởng một mình.

Airbnb cho biết số lượt tìm kiếm chuyến du lịch một mình trong mùa xuân năm nay đã tăng 80% so với cùng kỳ năm trước. Tại Anh, người dân ngày càng thích sử dụng phương tiện cá nhân như ô tô hoặc taxi thay vì phương tiện công cộng. Mọi người cũng ít dùng bữa cùng nhau hơn trước. Hơn 25% người Mỹ cho biết họ đã ăn tất cả các bữa trong ngày hôm trước một mình, một con số tăng rõ rệt so với thời kỳ trước đại dịch.

Nền kinh tế “ẩn sĩ” đã kết thúc. Thay vào đó, một hình mẫu mới đang nổi lên: nền kinh tế cô đơn.

Có thể bạn quan tâm:

Mỹ loay hoay giữa khủng hoảng du học sinh

Nguồn The Economist