Kiều hối - Dòng vốn khổng lồ cho các nước đang phát triển

Ở Tapachula, thành phố nằm thuộc miền nam Mexico, người dân đang xếp hàng dàitại chi nhánh  của ngân hàng Banco Azteca để thực hiện thủ tục chuyển tiền.

Năm ngoái, ngườidân Mexico nhận được khoảng 24 tỷ USD từ bạn bè và người thân đang làm việc ở nước ngoài, chủ yếulà ở Mỹ. Mexico trở thành một bộ phận của hành lang chu chuyển kiều hối lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ dòng người xếp hàng ở Tapachulan, có thể nhận thấyxu hướng của luồng kiều hối đang thay đổi.

Rất nhiều người trong số đó khôngphải là người Mexico nhận tiền chuyển về từ Mỹ, họ là những lao động nhập cư gửi tiền về quênhà Guatemala hoặc Honduras. "Điều này cũng xảy ra tương tự ở cácnước khác," Jorge Luis Valdivieso, vị giám đốc một ngân hàng nhận xét.

Khối lượng kiều hối chuyền vềcác nước nghèo là một con số khổng lồ. Kể từ năm 1996, lượng kiều hối đã cao hơn so với tổng củatất cả các loại viện trợ nước ngoài.

Trong thập kỷ trước, lượng kiều hối còn cao hơn cả số nợ tưnhân và vốn đổ vào thị trường chứng khoán. Theo số liệu từ World Bank ,năm 2011, lượng kiều hối chuyển về các nước nghèo đạt 372 tỷ USD.Con số này không thua kém nhiều so với tổng lượng vốn FDI chảy vào các nướcnghèo.  

Hơn thế nữa, kiều hối còn đang tiếp tục tăng lên với mứctăng gần 4 lần kể từ năm 2000. Trong năm 2009, khi kinh tế thế giới suy thoái, kiều hối chuyển vềcác nước nghèo chỉ giảm 5% và đến năm 2010 lại tăng trở lại mức kỷ lục.

Trái ngược với điều này,lượng vốn FDI đầu tư vào các nước nghèo giảm 1/3 trong suốt cuộc khủng hoảng trong khi tổng vốn đổvào chứng khoán giảm hơn một nửa.

Dilip Ratha, trưởng bộ phận di cư vàkiều hối tại World Bankcho rằng điều đáng chú ý nhất ở đây là kiều hốiliên tục tăng từ năm này sang năm khác bất chấp khủng hoảng kinh tế toàn cầu.

Một lí do giải thích cho sự bùng nổ này đơn giản là dữ liệuđược thu thập chính xác hơn.

Những tổ chức cung cấp dịch vụ chuyền tiền như Western Unionvà MoneyGram báo cáo dữ liệu thường xuyên hơn cho cácngân hàng trung ương.

Kể từ ngày 11/9/2011, các giao dịch được kiểm soát chặt chẽ hơn, dẫn đến mộtvài số liệu tăng vọt. Nigeria có lượng kiều hối tăng gấp đôi trong năm 2007.

Ở những nơichính phủ nhạy cảm với việc cung cấp thông tin, các nhà kinh tế sử dụng các phương pháp khác. Ví dụnhư ở Ấn Độ, bằng cách sử dụng các dữ liệu về di cư, World Bank ước tính có khoảng 3,8 tỷ USD đượccchuyển qua biên giới mỗi năm.

Những kỹ thuật này đã giúp phát hiện ra rằng kiều hối đến từ nhiều nước hơn làmọi người vẫn nghĩ.

Đây có thể là lý do giải thích tại sao kiều hối tránh được ảnh hưởng khi phốWall chao đảo. Trong năm 1970, khoảng 46% kiều hối được gửi về từ Mỹ nhưng đến năm 2010 con số đãtụt xuống còn 17%. Arab Saudi hiện là nước đứng thứ hai về lượng kiểu hối được chuyển đi.

Năm 2010,lượng kiều hối được chuyển đi từ nước này là 27 tỷ USD, chủ yếu là đến các gia đình ở Nam Á và châuPhi giúp họ xây dựng nhà cửa.

Hơn một nửa lượng kiều hối được chuyển về Nam Á đến từ vùng Vịnh. Lượng kiềuhối chuyển đi từ khu vực này ngang bằng với từ các nước Tây Âu. Giá dầu tăng cao cũng khiến Nga trởthành đích đến cho những người nhập cư. Trong năm 2000, Nga chỉ là nước đơn thuần nhận tiền kiềuhối nhưng đến năm 2010 đã trở thành nước chuyển tiền lớn thứ 4 với lượng kiều hối gần 19 tỷ USD,hầu hết là đến các nước Trung Á. Kiều hối từ Nga có giá trị lớn hơn 1/5 qui mô kinh tếTajikistan.

Mặc dù ít biến động hơn so với các loại thu nhập khác, kiềuhối không hoàn toàn miễn dịch với sự lên xuống của nền kinh tế.

Dòng tiền chảy vào Mexico năm ngoáivẫn thấp hơn 12% so với mức đỉnh trước khủng hoảng, một phần là do những người Mexico di cư hầu hếtlàm trong lĩnh vực xây dựng ở Mỹ.

Phong trào mùa xuân Ả Rập cũng làm sụt giảm kiều hối về TrungĐông và châu Phi do các lao động di cư chạy khỏi các nước như Libya. Ai Cập là một trường hợp ngoạilệ với mức tăng 14%. Lý do được cho là một bộ phận người dân trở về định cư trong nước cùng vớikhoản tiết kiệm của họ, đồng thời bất động sản giảm giá cũng thu hút nguồn kiều hối.

Sự biến động của các đồng tiền cũng ảnh hưởng đến luồngkiều hối. Đồng USD và đồng euro đã không còn được ưa chuộng ở những nước châu Phi do đồng tiền củacác nước này đã lên giá nhanh chóng nhờ vào các hàng hóa xuất khẩu.

Ông Marcelo Giugalecho biết giờ đây sau 5 năm làm việc ở châu Âu, người dân không còn có thể muamột căn nhà như trước nữa.

Câu hỏi được đặt ra là liệu những người di cư sẽ phản ứnglại với việc này bằng cách làm việc lâu hơn ở những nước xa xôi hay sẽ chuyển đến các nước ở gầnquê nhà. Rất nhiều người đã chọn cách thứ hai: 1/10 lượng kiều hối chuyển về châu Phi đến từ cácnước cùng châu lục. Nam Phi đứng đầu danh sách với 1,4 tỷ USD kiều hối được chuyển đến các nướcchâu Phi khác.