Khủng hoảng năng lượng gây hỗn loạn ở châu Á như thế nào?

Ở Sri Lanka, mọi người xếp hàng dài đến hàng km chỉ để đổ đầy một bình nhiên liệu. Ở Bangladesh, các cửa hàng đóng cửa lúc 8 giờ tối để tiết kiệm năng lượng. Tại Ấn Độ và Pakistan, tình trạng mất điện buộc các trường học, cơ sở kinh doanh phải đóng cửa, còn người dân phải sống trong cảnh ngột ngạt khi không có điều hòa.

Đây chỉ là một trong số những tình cảnh đang xảy ra ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, nơi các quốc gia khác nhau phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ nhất trong nhiều năm, vật lộn với sự bất bình và bất ổn ngày càng tăng do lạm phát.

Ngay cả ở các quốc gia tương đối giàu có, chẳng hạn như Úc, những lo ngại về kinh tế bắt đầu xuất hiện khi người tiêu dùng cảm thấy sức ép từ giá năng lượng tăng cao.

Các hộ gia đình đang bị thúc giục cắt giảm sử dụng và vào ngày 15/06 - đây cũng là lần đầu tiên chính phủ Úc đình chỉ vô thời hạn thị trường điện quốc gia trong nỗ lực hạ giá, giảm bớt áp lực lên chuỗi cung ứng năng lượng và ngăn chặn tình trạng mất điện.

Điều gì gây ra vấn đề?

Trong khi mỗi quốc gia phải đối mặt với mỗi hoàn cảnh riêng, tất cả đều bị ảnh hưởng bởi tác động kép của đại dịch COVID và cuộc chiến của Nga ở Ukraine - hai sự kiện không thể lường trước, đã gây ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng và an ninh khu vực, quá trình này đã đẩy kinh tế thế giới rơi vào hỗn loạn.

Về gốc rễ, các chuyên gia cho rằng, vấn đề nằm ở sự mất cân xứng giữa cung và cầu.

Trong vài năm qua, đại dịch khiến người lao động phải ở nhà, ô tô không ra đường và tàu thì kẹt tại các cảng, dẫn đến nhu cầu năng lượng thấp bất thường, với mức tiêu thụ điện toàn cầu giảm hơn 3% trong quý I/2020. Nhưng giờ đây, khi các quốc gia bắt đầu đẩy lùi đại dịch, nhu cầu về nhiên liệu tăng vọt - và chiến tranh bất ngờ đang đẩy giá than, dầu và khí đốt lên mức cao kỷ lục. 

Khi Hoa Kỳ và nhiều đồng minh trừng phạt dầu khí của Nga, nhiều quốc gia đã phải tranh giành để tìm các nguồn thay thế - càng làm nóng thêm cuộc cạnh tranh về nguồn cung hạn chế.

Tại sao lại là châu Á?

Trong khi giá nhập khẩu năng lượng đã tăng đột biến trên toàn thế giới, với giá than quốc tế cao gấp 5 lần và giá khí đốt tự nhiên cao gấp 10 lần so với năm ngoái, các chuyên gia cho rằng có lý do khiến một số nền kinh tế châu Á đang phát triển, phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu - bị ảnh hưởng nặng nề.

Ông Antoine Half, trợ lý nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Toàn cầu của Đại học Columbia, cho biết các quốc gia nghèo, đang phát triển, hoặc mới công nghiệp hóa càng cần nhập khẩu nhiều thì vấn đề của họ càng lớn, vì họ ít có khả năng cạnh tranh với các đối thủ giàu có hơn trong việc lập các thỏa thuận thu mua năng lượng.

Cách đây ít lâu Bộ trưởng Năng lượng và Năng lượng Sri Lanka cho biết chỉ còn vài ngày nữa là nước này hết nhiên liệu. Cảnh báo ảm đạm đó được đưa ra khi hàng người tại các trạm nhiên liệu ở Colombo kéo dài tới 3 km và các cuộc đụng độ giữa cảnh sát và công chúng xảy ra liên tục tại nhiều thị trấn.

Hôm 26/06, các văn phòng, trường học chính phủ và tư thục được chính phủ phê duyệt đóng cửa trong ít nhất hai tuần. Các nhân viên khu vực công được yêu cầu nghỉ làm mỗi thứ Sáu trong ba tháng tới và được khuyến khích sử dụng thời gian đó để tự trồng lương thực.

Sự cố mất điện do tải ở Karachi, Pakistan vào ngày 8/6. Ảnh: CNN.

Nguồn cung cấp năng lượng của Pakistan hiện thấp hơn gần 5.000 megawatt so với nhu cầu của đất nước - tương đương với khoản năng lượng đủ để cấp cho 2- 5 triệu gia đình.

Nếu như cho rằng đây chỉ là vấn đề đối với các quốc gia nghèo, kém phát triển thì có thể lấy Úc làm ví dụ - một trong những quốc gia có số người giàu trung bình cao nhất trên toàn cầu. Kể từ tháng 5, nước này đã loại bỏ 25% công suất năng lượng dựa trên than đá - một phần do kế hoạch ngừng hoạt động để bảo trì, nhưng cũng do gián đoạn nguồn cung và giá cả tăng cao đã gây ra tình trạng ngừng hoạt động ngoài kế hoạch.

Giống như Pakistan và Bangladesh, người Úc hiện đang được yêu cầu không sử dụng điện trong hai giờ mỗi tối.

Có thể bạn quan tâm: 

Các Ngân hàng Trung ương châu Á chi hàng tỉ USD bảo vệ tỉ giá đồng nội tệ

Nguồn CNN