Khó có lối thoát cho các nhà đầu tư ở Myanmar sau khi quân đội tiếp quản

Từ năm 2011 trở đi, các chuyên gia thâm nhập thị trường Myanmar đã rất vui mừng, khi các nhà đầu tư hết vòng này đến vòng khác kêu gọi tìm hiểu cơ hội đầu tư ở nước này. Rồi đến khi đại dịch COVID-19 xảy ra và cuộc tiếp quản quân sự vào ngày 1/2, Myanmar trở thành cái tên thu hút nhất châu Á.

Một bảng hiệu Telenor bên ngoài một nhà bán lẻ điện thoại di động ở bang Shan của Myanmar vào tháng 6/2018: giờ đây công ty đang tìm người mua cho các tài sản địa phương để thoái vốn. Ảnh: Nikkei Asian Review.

Theo Nikkei Asian Review, có nhiều cảnh báo lớn về môi trường hoạt động đầy thách thức tại Myanmar. Chính phủ được bầu thường phải vật lộn với các đối tác quốc tế, với các quy trình nặng nề buộc một số dự án trong nhiều năm. Tuy nhiên, việc tiếp quản quân sự đã làm cho những cố gắng trong những năm ấy giống như ánh hoàng hôn chóng tắt.

Mọi doanh nghiệp đã đầu tư đáng kể vào Myanmar hiện nay cần phải xem xét ý nghĩa của việc phải làm gì tiếp theo. Dịch vụ theo yêu cầu đang điều hướng các điều kiện khó khăn có thể dẫn đến việc rút tiền trên thị trường. Và, như một số người chơi nổi tiếng đang tìm kiếm, quá trình đó kéo dài, lộn xộn và không chắc chắn.

Ngay sau khi quân đội tiếp quản hồi tháng 2, nhiều công ty nước ngoài đã lần lượt rút khỏi Myanmar và các thỏa thuận sở hữu.

Việc vội vã rút khỏi Myanmar đã đáp ứng nhu cầu cấp thiết về rủi ro danh tiếng, đồng thời các vấn đề về hoạt động và chiến lược bắt đầu trở nên tồi tệ không ngừng. Tính đến tháng 9, Ngân hàng Thế giới ước tính nền kinh tế Myanmar đã giảm 18%. 

Có nhiều lý do cũng như thách thức khiến các nhà đầu tư cũng như nhiều doanh nghiệp phải rút vốn khỏi Myanmar.

Thứ nhất, với việc các bên liên quan mới được quân đội liên kết thúc đẩy chương trình nghị sự từ Naypyitaw, nhiều năm kiên nhẫn đầu tư vào các mối quan hệ bền chặt hầu như không còn liên quan.

Thứ hai, tình hình tài chính của đất nước đang có vấn đề nghiêm trọng. Các ngân hàng đang phải chịu áp lực, như được minh họa bởi những hàng đợi dài người xếp hàng tại các máy ATM hồi đầu năm nay. Hồi hương số vốn còn sót lại là điều vô cùng khó khăn.

Thứ ba, một dự đoán khó về việc Myanmar sẽ phát triển như thế nào trong trung hạn là điều rất khó nói. Nhiều nhà đầu tư đang tự hỏi liệu có nên ở lại và vượt qua cơn bão hay không.

Từ Tokyo đến Perth ở Úc, các Giám đốc điều hành công ty đã đánh giá cao rằng việc giải quyết các vấn đề thắt chặt trong hoạt động kinh doanh địa phương có thể trở thành một dự án không bao giờ kết thúc. Một bản tin tức của công ty có thể mất 24 giờ để soạn thảo và phát hành, nhưng việc tháo gỡ các cấu trúc đồng sở hữu phức tạp có thể dễ dàng kết tụ thành một tình trạng ùn ứ kéo dài hàng tháng.

Nhà điều hành viễn thông do nhà nước Na Uy kiểm soát Telenor đã xóa bỏ toàn bộ khoản đầu tư 780 triệu USD vào Myanmar vào tháng 5. Ảnh: AFP.

Một trong những công ty bị ảnh hưởng nặng nề nhất là gã khổng lồ viễn thông của Na Uy Telenor, công ty đã cắt đứt hoạt động kinh doanh tại Myanmar trong quý I/2021, với khoản lỗ hơn 750 triệu USD tại quốc gia này. Nhiệm vụ của công ty bây giờ là tìm người mua tài sản địa phương, đồng thời giành được sự chấp thuận mua bán từ Bộ Giao thông và Truyền thông và Ủy ban Đầu tư Myanmar của chế độ quân sự.

Tập đoàn khí đốt tự nhiên khổng lồ của Úc Woodside Energy cũng đang ở một vị trí “đáng thương” tương tự. Hiện, các tài sản bị ràng buộc trong những nỗ lực kéo dài nhiều năm, nhiều bên, cơ sở hạ tầng khổng lồ, việc rút tiền nhanh chóng là điều không thể thực hiện được cũng như không mong muốn đối với các cổ đông.

Chiến lược rút khỏi Myanmar cũng rất phức tạp do đại dịch. Có những hạn chế đi lại, yêu cầu kiểm dịch gắt gao đối với những người vượt biên giới, người dân Myanmar bị tổn thương sâu sắc và sợ hãi, cùng một bộ máy an ninh của chính phủ được củng cố một cách tàn nhẫn.

Vậy các doanh nghiệp nước ngoài cần cân nhắc điều gì, nhất là khi không có những lựa chọn dễ dàng?

Nếu việc tiếp quản quân sự được củng cố, các doanh nghiệp có trụ sở tại Myanmar cần phải trả giá bằng một thập kỷ phục hồi thất thường sau những thiệt hại do sự can thiệp của quân đội. Trong kịch bản này, nền kinh tế trở lại mô hình bắt đầu từ những năm 1990 với những người bạn liên kết với quân đội. Và chính quân đội được tiếp cận ưu đãi với các giao dịch lớn.

Tuy nhiên, nếu việc tiếp quản quân sự thất bại, các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với những cân nhắc thách thức khác nhau. Những gương mặt quen thuộc từ thời kỳ dân chủ sẽ xuất hiện trở lại. Nền kinh tế sẽ sụp đổ, nhưng người lao động địa phương sẽ muốn xây dựng lại cuộc sống của họ. Các doanh nghiệp kiên trì trong các hoạt động sau khi tiếp quản mà không làm giàu một cách không cần thiết vì lợi ích quân sự.

Người dân Myanmar cũng đang đưa ra những lựa chọn. Telenor phát triển mạnh mẽ khi bắt đầu hoạt động tại Myanmar vào năm 2014 vì nó được đánh giá là khác biệt so với các dịch vụ điện thoại di động liên kết với quân đội. Woodside đã xoay sở để làm việc với các chính phủ khác nhau, nhưng có thể mong đợi sự giám sát sâu sắc nếu các hoạt động của nó được coi là hỗ trợ cho sự thống trị của quân đội.

Vì vậy, giống như việc thâm nhập thành công vào Myanmar đòi hỏi một nhóm các bên liên quan phù hợp tại địa phương và các chiến lược chính trị năng động, một lối thoát hiệu quả cũng phức tạp tương tự. Và những người đang suy tính về một lối thoát cần phải điều hướng bối cảnh kinh tế suy giảm thảm hại với những trở ngại về danh tiếng ngay cả đối với những công ty khéo léo nhất.

Đối với một công ty đa quốc gia lớn ở Myanmar, thành công trong việc duy trì các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm trong khi tiếp tục các hoạt động tại địa phương sẽ là một kết quả đáng chú ý hơn.

Về lý thuyết, điều đó có thể xảy ra. Tuy nhiên, chắc chắn rằng nó đi kèm với những rủi ro thực sự và những tình huống khó xử về đạo đức nghiêm trọng. Bất kỳ doanh nghiệp nào thành công trong việc quản lý sự biến động đang diễn ra đều có thể đóng một vai trò nhìn xa trông rộng trong quá trình ở lại dài hạn tại Myanmar.

Có thể bạn quan tâm:

Tháng 10 “hồi sinh” của các nước châu Á