Kế hoạch Made in China 2025 đã hoàn thiện đến đâu trước thềm 2025?

Năm 2015, Trung Quốc đặt ra kế hoạch 10 năm đầy tham vọng mang tên "Made in China 2025", nhằm đạt được khả năng tự lực, đổi mới và sức mạnh trong ngành sản xuất trong vòng 10 năm tới.

Nhưng trong thời gian đó, cuộc chiến thương mại với Mỹ đã cản bước Trung Quốc hoàn thiện mục tiêu này, giờ đây, chỉ còn 8 tháng nữa là đến năm 2025.

Bối cảnh bắt đầu

Khi kế hoạch lần đầu tiên được đặt ra, hầu hết ô tô trên đường phố Trung Quốc đều là của các hãng phương Tây, và bầu trời hoàn toàn bị thống trị bởi các máy bay do hãng Boeing của Mỹ hoặc Airbus của châu Âu sản xuất. Nhiều nhà máy Trung Quốc không thể hoạt động nếu không có máy móc nhập khẩu. Chip, hệ điều hành và phần mềm trong máy tính và điện thoại di động hầu hết đều có nguồn gốc từ Mỹ. Ngay cả cơ sở dữ liệu được các ngân hàng sử dụng cũng dựa vào các tập đoàn đa quốc gia để mã hóa và bảo trì.

Khi đó, Trung Quốc đứng ở vị trí cuối cùng trong chuỗi giá trị công nghiệp toàn cầu, chủ yếu sản xuất các sản phẩm giá rẻ và lạc hậu về mặt kỹ thuật. Made in China 2025 đã tìm cách thay đổi điều đó, cho phép ngành sản xuất của Trung Quốc, thông qua tiến bộ khoa học và công nghệ, tạo ra các sản phẩm chất lượng, công nghệ và có giá trị cao.

Năm 2018, Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là ông Donald Trump đã bắt đầu trừng phạt các doanh nghiệp công nghệ cao Trung Quốc, áp mức thuế cao và tiến hành điều tra toàn quốc đối với các nhà khoa học hợp tác với Trung Quốc. Sau khi Tổng thống Joe Biden lên nắm quyền lãnh đạo Mỹ vào năm 2021, ông đã tiến một bước xa hơn khi áp đặt các biện pháp như lệnh cấm chip đối với Trung Quốc.

Kể từ khi căng thẳng thương mại bùng nổ, chính phủ Trung Quốc đã hạn chế thảo luận công khai về kế hoạch Made in China 2025 và nhiều tài liệu liên quan đã bị xóa khỏi trang web của nước này.

Tình hình hiện tại

Theo nghiên cứu và tổng hợp của SCMP, kế hoạch của nước này bao gồm 260 mục tiêu được đề xuất, trải rộng trên 10 lĩnh vực chính, nhiều lĩnh vực liên quan đến công nghệ phức tạp và chuyên môn cao.

Là kết quả trực tiếp của sự kiên trì và tiến bộ của kế hoạch Made in China 2025, đã có những thay đổi sâu sắc trong xã hội Trung Quốc: số lượng xe điện được người tiêu dùng Trung Quốc mua hiện đã vượt qua số lượng xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch, trong đó phổ biến nhất là các nhãn hiệu xe nội địa; máy bay chở khách C919 do Trung Quốc sản xuất đã bắt đầu phục vụ một số đường bay đông đúc nhất; việc áp dụng rộng rãi công nghệ 5G cho phép hành khách đường sắt ở Trung Quốc tận hưởng Internet tốc độ cao ngay cả khi đi qua đường hầm; Trung Quốc có nhiều nhà máy thông minh và thiết bị đầu cuối tự động hơn bất kỳ quốc gia nào khác; điện thoại cao cấp dùng chip và hệ điều hành nội địa trở thành sản phẩm bán chạy; và năng lực sản xuất của các nhà máy đóng tàu Trung Quốc đã vượt qua Mỹ hơn 200 lần.

Một số mục tiêu vẫn chưa hoàn thành, bao gồm công nghệ quang khắc tiên tiến được sử dụng trong sản xuất mạch điện, máy bay chở khách xuyên lục địa và mạng vệ tinh internet băng thông rộng. Năm nay, chính phủ Trung Quốc đã đề xuất một kế hoạch đầy tham vọng khác nhằm phát triển “lực lượng sản xuất mới”, được coi là sự tiếp nối của sáng kiến ​​Made in China 2025.

Giờ đây, đối mặt với các sản phẩm công nghệ cao chất lượng cao và chi phí thấp từ Trung Quốc, đặc biệt là quang điện, tua-bin gió cỡ lớn và xe điện, phương Tây đang cân nhắc phát động một vòng siết chặt cạnh tranh thương mại và các lệnh trừng phạt mới.

Khó khăn còn nhiều

Một trong những lĩnh vực mà Trung Quốc phải đối mặt với nhiều rào cản nhất là ngành công nghệ thông tin.

Mỹ và các đồng minh không chỉ ngăn cản các công ty Trung Quốc tiếp cận công nghệ chip tiên tiến mà còn gây khó khăn cho các sản phẩm viễn thông do Trung Quốc sản xuất thâm nhập thị trường châu Âu và Mỹ. Doanh thu sụt giảm lại gây áp lực lên hoạt động nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ.

Trong lĩnh vực công nghệ quang khắc, Huawei Technologies đã đạt được quy trình phơi sáng gấp đôi hoặc nhiều lần để sản xuất chip cao cấp. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn chưa đạt được mục tiêu công nghiệp hóa công nghệ quang khắc EUV tiên tiến nhất nên mục tiêu này vẫn chưa đạt được một cách trọn vẹn.

Mục tiêu của thiết bị đo và phát hiện tự động cũng chưa hoàn thành, một phần vì Mỹ có ít lệnh trừng phạt hơn trong lĩnh vực này. Theo dữ liệu mới nhất của ngành, hầu hết các đồng hồ đo thông minh và thiết bị phân tích thành phần trực tuyến được sử dụng ở thị trường Trung Quốc vẫn là thương hiệu nước ngoài.

Trên thực tế, xe điện Trung Quốc càng thu hút được nhiều lời khen ngợi thì càng bị trừng phạt nhiều hơn; trở thành mục tiêu chính của một đợt trừng phạt và thuế quan mới với Mỹ và một số nước châu Âu với lý do chính phủ Trung Quốc can thiệp và tài trợ cho lĩnh vực này.

Hàng không vũ trụ là một trong những lĩnh vực bị trừng phạt lâu nhất ở Trung Quốc. Các vệ tinh và tên lửa của Trung Quốc không thể sử dụng chip, linh kiện hoặc công nghệ của Mỹ. Các vệ tinh không phải của phương Tây sử dụng công nghệ Mỹ không thể được phóng ở Trung Quốc. Các nhà khoa học của NASA cũng bị pháp luật cấm liên lạc với các đối tác Trung Quốc.

Lĩnh vực có tỷ lệ hoàn thiện thấp nhất trong Made in China 2025 là vật liệu mới, hiện chỉ ở mức 75%.

Có thể bạn quan tâm:

 Cuộc đua công nghệ bước vào giai đoạn nảy lửa

Nguồn SCMP