Israel lo ngại việc rò rỉ công nghệ cho Trung Quốc

Người đứng đầu một trong những cơ quan tình báo Israel, gần đây đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng các công nhân xây dựng của Trung Quốc trong một dự án xây dựng lớn có thể có thể nhìn thấy những thiết bị nhạy cảm. Nhưng điều này đang trở thành xu hướng. Các quan chức an ninh Israel đang ngày càng khó chịu với vai trò mở rộng của Trung Quốc trong nền kinh tế, đặc biệt là sự tham gia của họ vào một số dự án cơ sở hạ tầng lớn và mua công nghệ tiên tiến.

Mối quan ngại rơi vào 2 hạng mục lớn. Đầu tiên là sự kiểm soát của Trung Quốc đối với cơ sở hạ tầng chiến lược và khả năng gián điệp. Các quan chức chỉ vào cơ sở vận chuyển thương mại mới ở Haifa là một ví dụ về những gì đang bị đe dọa. Nó được điều hành bởi Tập đoàn cảng quốc tế Thượng Hải, đã thắng thầu năm 2015 và bắt đầu làm việc trên trang web vào tháng 6. Haifa là cảng bận rộn nhất của Israel và là căn cứ của các hạm đội hải quân chính của nó. Các tàu ngầm của Israel, được báo cáo rộng rãi có khả năng phóng tên lửa hạt nhân, đã cập cảng ở đó. Tuy nhiên, thỏa thuận với công ty Trung Quốc không bao giờ được thảo luận bởi nội các hoặc hội đồng an ninh quốc gia, một tình huống mà một bộ trưởng mô tả là đáng kinh ngạc.

Mối quan tâm khác là về việc chuyển giao công nghệ vũ khí cho Trung Quốc. Đã qua rồi cái thời Israel sẽ bán cho họ phần cứng quân sự. Sau nhiều khiếu nại từ Mỹ, Israel đã đồng ý cắt giảm bán vũ khí cho Trung Quốc vào năm 2005. Nhưng một khu vực màu xám đã xuất hiện xung quanh công nghệ 2 công dụng (dual - use, nghĩa là sử dụng cho mục đích hoa bình lẫn quân sự) như trí tuệ nhân tạo và các sản phẩm an ninh mạng, có thể được sử dụng cho mục đích giám sát và tình báo. Điều này khiến Israel và các đồng minh lo lắng.

Các quan chức an ninh lưu ý rằng Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Iran, kẻ thù không đội trời chung của Israel. Trung Quốc đã giúp hiện đại hóa các lực lượng vũ trang Iran và bán nó cho công nghệ hạt nhân dân sự.

Người Trung Quốc luôn cố gắng tìm cách mua các sản phẩm sử dụng kép, theo các doanh nhân Israel. Các quan chức an ninh lo ngại nhiều hơn về việc nó sẽ đến Trung Quốc.

Mối quan hệ thương mại của Israel với Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ dưới thời Benyamin Netanyahu, thủ tướng, người đã gặp Chủ tịch Tập Cận Bình ở Bắc Kinh năm 2017. Trong 8 tháng đầu năm 2018, Israel đã bán hàng hóa và dịch vụ trị giá 3,5 tỉ USD cho Trung Quốc, tăng 63% so với cùng kỳ năm ngoái. Trung Quốc chiếm 1/3 khoản đầu tư vào lĩnh vực công nghệ ấn tượng của Israel, ông Netanyahu cho biết vào năm ngoái.

Nhưng việc giám sát thương mại của Israel với Trung Quốc dường như không theo kịp tốc độ thương mại hay công nghệ. Việc xuất khẩu một số công nghệ 2 công dụng  cần giấy phép xuất khẩu đặc biệt, nhưng quy trình này có rất nhiều sơ hở, các doanh nhân Israel nói. Một số nhà phân tích nhận định vì muốn cải thiện quan hệ thương mại, ông Netanyahu đã trì hoãn kế hoạch thành lập một cơ quan chính phủ sẽ điều chỉnh các thỏa thuận với Trung Quốc và, ông lo ngại, làm chậm thương mại. “Dĩ nhiên, Israel phải hợp tác với Trung Quốc, nhưng không có cơ chế nghiêm túc nào để đảm bảo rằng chúng tôi không bán hết tài sản kinh tế quan trọng và kiến ​​thức công nghệ có giá trị”, ông Efraim Halevy, cựu lãnh đạo của Mossad, cơ quan tình báo của Isarel, cho biết.

Với sự thiếu kiểm soát, các công ty Israel phải cậy nhờ cảnh sát. “Cuối cùng, các công ty của Israel muốn có thể làm việc ở cả Trung Quốc và phương Tây”, một doanh nhân người Israel có gần hai thập kỷ kinh nghiệm bán các sản phẩm công nghệ cao cho Trung Quốc. Anh nói thêm: “Có nghĩa là chúng tôi phải điều tiết bản thân và học cách nói không với người Trung Quốc khi họ muốn mua hoặc đầu tư vào một số sản phẩm của chúng tôi. Không có gì ngạc nhiên, các quan chức an ninh không hài lòng với điều này”.

Mới đây, theo tờ Wall Street Journal, Israel đang chuẩn bị thành lập một cơ quan chính phủ về giám sát các thương vụ nhạy cảm liên quan đến các công ty nước ngoài, tương tự như Ủy ban về Đầu tư nước ngoài vào Mỹ (CFIUS) của Mỹ. Kế hoạch thành lập cơ quan này đã được triển khai từ nhiều trước, nhưng được đẩy nhanh hơn trong thời gian gần đây, khi các quan chức an ninh Israel và Mỹ liên tục đưa ra những cảnh báo về vốn đầu tư công nghệ từ Trung Quốc.

Nguồn Economist/WSJ