Có những dấu hiệu cho thấy khu vực Đông Nam Á sẽ hồi phục trong năm tới, với các đợt IPO tăng lên. Ảnh: Nikkei Asia.
IPO Đông Nam Á: Kỳ vọng phục hồi
Thị trường vốn cổ phần Đông Nam Á ảm đạm vào năm 2024 khi hoạt động IPO (phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng) giảm mạnh, đạt mức thấp nhất trong gần một thập kỷ qua. Điều này phản ánh những khó khăn mà thị trường toàn cầu phải đối mặt như lãi suất cao, bất ổn địa chính trị và niềm tin đầu tư yếu ớt.
Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy khu vực này sẽ hồi phục trong năm tới, với các đợt IPO tăng lên, nhờ vào sự chuyển hướng sang các sàn giao dịch khu vực, sự bùng nổ của các công ty công nghệ nhỏ và sự quan tâm từ các quỹ đầu tư tư nhân. Các công ty công nghệ Đông Nam Á trước đây thường niêm yết tại Mỹ, nay chuyển hướng sang các sàn giao dịch nội địa nhờ vào sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các quỹ tư nhân và các cải cách trong nước, theo nhận định của chuyên gia thị trường vốn khu vực.
Mặc dù các công ty công nghệ lớn ở Đông Nam Á đã thu hút sự chú ý toàn cầu qua việc niêm yết tại Mỹ sau đại dịch, các công ty nhỏ hơn thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thành công, từ đó khuyến khích các startup trong khu vực cân nhắc việc niêm yết trên các sàn giao dịch nội địa.
“Thực tế lại khác hẳn. Nếu nhìn vào các ví dụ gần đây như việc niêm yết thành công của Grab tại Mỹ, điều này đã tạo ra sự hứng khởi lớn ở thị trường Đông Nam Á và toàn cầu. Tuy nhiên, nếu một công ty Đông Nam Á không đủ lớn, sẽ rất khó khăn trong việc thu hút sự chú ý”, bà Tay Hwee Ling, Chuyên gia thị trường vốn tại Deloitte Đông Nam Á, chia sẻ.
Bà cũng lưu ý rằng mặc dù các công ty thường thành công trong việc huy động vốn vòng đầu tiên, họ thường gặp khó khăn trong các vòng tiếp theo vì thiếu sự chú ý hoặc khối lượng giao dịch hạn chế. Bà dự đoán xu hướng các công ty Đông Nam Á niêm yết vội vã tại Mỹ sẽ chậm lại.
Việc chuyển hướng này có thể mở ra nhiều cơ hội hơn cho các sàn giao dịch nội địa, cung cấp nền tảng để các doanh nghiệp huy động vốn trong ngành công nghệ và các lĩnh vực khác. Các sàn giao dịch khu vực như Bursa Malaysia, Sở Giao dịch Chứng khoán Thái Lan (SET) và IDX của Indonesia đang định vị mình như những lựa chọn an toàn hơn, với khả năng dự đoán tốt hơn và dễ tiếp cận nhà đầu tư nội địa.
Nền tảng giao dịch ô tô cũ của Malaysia, Carsome, trước đây đã dự định niêm yết cổ phiếu tại Mỹ, nhưng nay lại muốn niêm yết trong nước, theo thông tin từ một nhà đầu tư mạo hiểm.
Xu hướng này có thể giúp cải thiện thị trường IPO ảm đạm của khu vực. Theo báo cáo Thị trường Vốn Đông Nam Á 2024 của Deloitte, thị trường IPO khu vực đã giảm mạnh trong 10 tháng rưỡi đầu năm 2024, chỉ có 122 IPO huy động được 3 tỉ USD, so với 163 IPO và 6 tỉ USD trong năm 2023.
Malaysia chiếm 53% tổng số vốn IPO huy động được tại Đông Nam Á trong năm 2024, tiếp theo là Thái Lan với 26% và Indonesia với 12%. Indonesia, quốc gia tiên phong trong các đợt IPO tại khu vực, ghi nhận sự giảm sút 90% trong số vốn huy động được trong năm 2024, từ 3,6 tỉ USD xuống còn 368 triệu USD.
Sau khi Deloitte hoàn tất báo cáo, chuỗi cải tạo nhà ở Malaysia, Mr.DIY, tại Indonesia đã lên sàn và huy động được 257 triệu USD, nhưng vẫn không đủ bù đắp sự giảm sút so với năm 2023.
Thái Lan, thị trường chứng khoán lớn thứ hai Đông Nam Á, cũng gặp khó khăn. Các quy định mới yêu cầu ba năm báo cáo tài chính đã kiểm toán đối với các ứng viên IPO đã làm chậm lại quá trình niêm yết, khiến số vốn huy động được giảm xuống còn 756 triệu USD, giảm 42% so với mức 1,3 tỉ USD của năm 2023.
Tại Singapore, dù chỉ có bốn đợt IPO, so với sáu của năm ngoái, số vốn huy động được chỉ giảm nhẹ xuống còn 34 triệu USD. Các nhà phân tích cũng chỉ ra sự quan tâm mới đối với các quỹ tín thác đầu tư bất động sản, vốn là thế mạnh truyền thống của thị trường chứng khoán Singapore.
Mặc dù các quốc gia khác gặp khó khăn, Malaysia lại nổi bật với kết quả tốt nhất trong khu vực. Bursa Malaysia đã có kết quả tốt nhất trong sáu năm qua, với 46 đợt IPO huy động được 1,5 tỉ USD tính đến tháng 10, chiếm hơn một nửa tổng số tiền huy động của Đông Nam Á. Malaysia đã có thêm 9 đợt IPO sau báo cáo của Deloitte. Điển hình là 99 Speed Mart, chuỗi cửa hàng tiện lợi đã huy động được 574 triệu USD, trở thành đợt IPO lớn nhất khu vực trong năm.
Các nhà phân tích cho rằng thành công của Malaysia đến từ hai yếu tố chính: cải cách nội địa và sự chuyển hướng có chủ đích vào các IPO nhỏ trong nước. Ngoài ra, ACE Market của Bursa Malaysia, được thiết kế cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đã trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các công ty công nghệ và tăng trưởng, với 39 đợt niêm yết chỉ trong năm nay.
Việc tập trung vào các IPO nhỏ, mang tính đặc thù theo ngành nghề đang trở thành xu hướng chủ đạo trong khu vực. Trong bối cảnh thiếu vắng các đợt niêm yết lớn, các sản phẩm tiêu dùng, hàng hóa công nghiệp và năng lượng tái tạo đã nổi lên là các lĩnh vực dẫn đầu trong năm nay, chiếm gần 70% tổng số hoạt động IPO.
PwC cho biết, trong báo cáo về vốn cổ phần rằng thị trường dự báo sẽ phục hồi vào năm sau khi môi trường vĩ mô ổn định. Việc cắt giảm lãi suất ở nhiều khu vực sẽ thúc đẩy sự gia tăng các IPO tại Đông Nam Á.
Các quỹ đầu tư tư nhân cũng đóng vai trò chủ chốt, trở thành lực lượng ổn định cho các công ty chuẩn bị IPO. Báo cáo từ Golden Gate Ventures và INSEAD cho biết các quỹ đầu tư mạo hiểm đang hỗ trợ các startup công nghệ Đông Nam Á, tạo ra một nguồn cung các công ty sẵn sàng lên sàn trong những năm tới.
Báo cáo ước tính sẽ có 700 đợt thoái vốn, bao gồm cả IPO và bán cổ phần, trong giai đoạn 2023-2025, nhờ vào các công ty công nghệ khu vực và các khoản đầu tư vốn giai đoạn cuối.
Ngành công nghệ, đặc biệt, được kỳ vọng sẽ đóng vai trò trung tâm trong sự phục hồi IPO tại Đông Nam Á. Việc Mỹ và Trung Quốc tách rời nhau đã thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo (A.I) và fintech trên toàn khu vực. Giới phân tích cũng nhấn mạnh sự trỗi dậy của các doanh nghiệp sử dụng A.I và các startup năng lượng tái tạo là những yếu tố thúc đẩy hoạt động IPO trong tương lai. Đông Nam Á đang trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái công nghệ toàn cầu, thu hút các nhà đầu tư vào các công ty sáng tạo trong nước.
Malaysia dự kiến sẽ tiếp tục nổi bật, với các ưu đãi quan trọng như thời gian phê duyệt IPO ngắn hơn, miễn thuế và chuyển từ ACE Market sang thị trường chính nhanh chóng. Bà Ivy Ng, trưởng bộ phận nghiên cứu Malaysia tại CIMB, nhận định thị trường vốn Malaysia vẫn tích cực, nhờ vào năm thứ ba liên tiếp có lợi nhuận mạnh và dự báo tăng trưởng 8% vào cuối năm 2025.
Indonesia, với những bất ổn chính trị chủ yếu đã qua, được kỳ vọng sẽ phục hồi, đặc biệt trong các đợt IPO liên quan đến năng lượng và tài nguyên, với 66 công ty trong danh sách dự kiến, theo IDX. Thái Lan cũng đang thúc đẩy các IPO trong lĩnh vực công nghệ và chăm sóc sức khỏe, kết hợp với các cải cách quy định, có thể giúp khôi phục niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường vốn của quốc gia này.
Trong khi đó, việc Tổng thống đắc cử Donald Trump quay lại Nhà Trắng sẽ là yếu tố tạo ra sự biến động đối với nhiều thị trường, bao gồm cả thị trường IPO. Chính sách thương mại “America First” có thể làm đảo lộn tham vọng IPO của Đông Nam Á. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, các rào cản thương mại và căng thẳng địa chính trị đã tạo ra một khoảng cách giữa Trung Quốc và Mỹ, và các nhà phân tích dự đoán điều này sẽ tiếp tục khi ông quay lại.
Có thể bạn quan tâm:
Cuộc chiến giảm đường tại Đông Nam Á
Nguồn Nikkei Asia