Hy vọng "xóa sổ" sốt rét nhờ công nghệ vaccine COVID-19

Sau khi phát triển thành công vaccine COVID-19, giới khoa học kỳ vọng sử dụng công nghệ mARN để xóa sổ sốt rét.

Nhà sản xuất dược phẩm BioNTech của Đức hôm 26.7 thông báo sẽ đầu tư một phần lợi nhuận từ vaccine COVID-19 theo công nghệ vật liệu di truyền ARN thông tin (mRNA) mà hãng này phát triển cùng đối tác Pfizer để phục vụ nỗ lực đối phó bệnh sốt rét - căn bệnh đe dọa tính mạng ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới mỗi năm.

BioNTech đã khởi động một dự án mới nhằm phát triển vaccine sốt rét dựa trên công nghệ mRNA hiệu quả cao. Ảnh: Pharma Times.

Theo Deutsche Welle, hãng dược có trụ sở chính ở Đức mong muốn khởi động thử nghiệm lâm sàng vaccine ngừa căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm này vào cuối năm 2022.

"Chúng tôi muốn giúp xóa sổ sốt rét. Chúng tôi sẽ mở một dự án phát triển vaccine sốt rét hiệu quả cao và dễ sử dụng, xây dựng những giải pháp nguồn cung vaccine bền vững ở châu Phi", đại diện BioNTech nhấn mạnh.

“Phản ứng với đại dịch đã cho thấy rằng khoa học và đổi mới có thể thay đổi cuộc sống của con người khi tất cả các bên liên quan chính cùng nhau hướng tới một mục tiêu chung. Chúng tôi cam kết mang đến những đổi mới của mình cho những người cần chúng nhất”, Tiến sĩ Ugur Sahin - Giám đốc điều hành BioNTech cho biết.

Sốt rét là một căn bệnh chết người do ký sinh trùng gây ra, được lây truyền qua muỗi Anopheles. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính có khoảng 229 triệu trường hợp mắc sốt rét và ít nhất 409.000 trường hợp tử vong vào năm 2019. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh là ở châu Phi và trẻ em dưới 5 tuổi là nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất.

Theo dữ liệu từ Đại học Johns Hopkins, sự phát triển của vaccine mới được đưa ra trong bối cảnh thế giới tiếp tục đối phó với đại dịch COVID-19, bắt đầu lây lan trên toàn thế giới vào đầu năm 2020 và từ đó đã giết chết hơn 4,1 triệu người.

Dự án nhận được sự ủng hộ từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh châu Phi (ACDC) và Liên minh châu Âu (EU). Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen ca ngợi công nghệ mARN chính là "cuộc cách mạng khoa học y khoa". Với công nghệ mới, kỳ vọng xóa sổ bệnh sốt rét đã trở thành mục tiêu thực tế.

Giới khoa học từ năm 2020 đã chia sẻ sự lạc quan về công nghệ vaccine mARN. Phương pháp này kích thích phản ứng miễn dịch bằng phân tử chứa đoạn mã di truyền của mầm bệnh vào tế bào người. Đây là yếu tố thay đổi hoàn toàn cục diện trong cuộc chiến với nhiều căn bệnh, vì con người có thể phát triển vaccine nhanh hơn phương pháp truyền thống.

Tham vọng của BioNTech không chỉ dừng ở việc đối phó COVID-19 và sốt rét. Hãng dược này đã thành lập một bộ phận chuyên nghiên cứu và giải quyết những căn bệnh truyền nhiễm trên thế giới.

Một vaccine khác đang được BioNTech phát triển nhằm điều trị bệnh lao. Trước cuối năm nay, BioNTech sẽ kết hợp cùng Pfizer khởi động thử nghiệm lâm sàng thêm vaccine cúm dùng công nghệ mARN.

Việc phát triển vaccine chống lại mầm bệnh như vi khuẩn hay ký sinh trùng sẽ phức tạp hơn so với virus. Theo một số thông tin ban đầu, vaccine sốt rét của BioNTech tập trung vào một số phần của ký sinh trùng để ngăn nguy cơ chúng xâm nhập cơ thể. Vaccine đồng thời "lập trình" lại hệ miễn dịch, giúp cơ thể nhận diện và tiêu diệt mầm bệnh.

Lấn sân sang lĩnh vực mới, BioNTech một lần nữa cạnh tranh trực tiếp với Đại học Oxford, đơn vị đã tham gia phát triển thành công vaccine AstraZeneca. Đại học Oxford hồi tháng 4 công bố dữ liệu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu vaccine sốt rét tại Burkina Faso. Họ khẳng định vaccine đạt hiệu quả ngừa bệnh 77% trong nhóm tình nguyện viên gồm 450 trẻ em. Đây cũng là ứng viên vaccine phòng sốt rét đầu tiên vượt ngưỡng hiệu quả 75% do WHO đề ra.

Cuộc cạnh tranh này về dài hạn sẽ mang lại lợi ích lớn cho châu Phi, khu vực đang nhập khẩu gần 99% vaccine vì thiếu năng lực tự sản xuất. Mỹ từng đề nghị các công ty dược hàng đầu chia sẻ bản quyền vaccine COVID-19 để tăng sản lượng, nhưng quan điểm này không phù hợp với tầm nhìn của các lãnh đạo doanh nghiệp.

"Miễn phí bản quyền không tạo ra vaccine. Bạn trao công thức cho người khác không giúp họ tạo ra vaccine", CEO BioNTech lập luận.

Thay vì chuyển giao bản quyền, BioNTech đặt mục tiêu xây dựng một cơ sở sản xuất vaccine công nghệ mARN tại châu Phi, qua đó giúp giải quyết cả bài toán nguồn cung vaccine COVID-19 đang thiếu hụt nghiêm trọng.

Theo các chuyên gia về sản xuất dược phẩm, công nghệ mARN có thể thắp lên hy vọng mới về lâu dài cho những nước thu nhập thấp ở châu Phi. Vaccine sản xuất theo công nghệ này nhìn chung dễ dàng hơn phương pháp vaccine bất hoạt, vốn đòi hỏi giữ mầm bệnh sống.

Rõ ràng, vaccine COVID-19 sử dụng công nghệ mARN như Moderna và Pfizer-BioNTech đã chứng minh được hiệu quả cao hơn những vaccine truyền thống trong thời gian qua.

Trước đó, BioNTech đã tiến sang châu Á với kế hoạch xây dựng trung tâm sản xuất ở Singapore và hợp tác chế tạo vaccine ở Thượng Hải, Trung Quốc. "Chúng tôi tin rằng việc kết hợp công nghệ mARN và khả năng điều chỉnh hệ miễn dịch một cách chính xác sẽ góp phần tạo ra một loại vaccine sốt rét hiệu quả hơn", Tiến sĩ Sahin nhấn mạnh.

Có thể bạn quan tâm:

Chương trình tiêm chủng thần tốc của quốc gia "hạnh phúc nhất thế giới"