Hơn 20 triệu thùng dầu kẹt ngoài khơi, an ninh năng lượng lại bị đe dọa?

Tuyến đường giao dịch dầu mỏ quan trọng tại khu vực Thổ Nhĩ Kỳ sẽ trải qua tình trạng ùn tắc nghiêm trọng nếu không được sớm giải quyết. Khi mà các con tàu chở hàng triệu thùng dầu thô của Kazakhstan đang bị kẹt tại Biển Đen trước khi tiếp cận thị trường toàn cầu vì Thổ Nhĩ Kỳ yêu cầu những chuyến tàu này đều có bảo hiểm hợp lệ.

Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ bắt buộc tất cả tàu thủy đang ở lãnh thổ của nước này đều cần có chứng từ từ công ty bảo hiểm, tuy nhiên số tàu chở dầu nói trên vẫn chưa cung cấp được. Động thái này là kết quả của các lệnh trừng phạt từ Liên minh châu Âu và Vương quốc Anh, chỉ cho phép bảo hiểm các tàu chở dầu thô của Nga nếu dầu trên tàu được mua ở mức dưới hoặc bằng 60 USD/thùng.

Điều này dẫn đến ít nhất 20 tàu sân bay chứa 18 triệu thùng dầu thô đã phải chờ đợi trong nhiều ngày để đi qua eo biển Bosphorus và Dardanelles. "Trừ một tàu duy nhất thì tất cả đều có hàng hóa từ Kazakhstan", một nhân viên thuộc cảng địa phương cho biết. Ông chia sẻ thêm, đang chờ làm rõ tình trạng bảo hiểm của các tàu này.

Ông Jorge Leon, Phó chủ tịch cấp cao về phân tích thị trường dầu mỏ của Rystad Energy, cho biết mặc dù sự tắc nghẽn hiện tại không gây ra gián đoạn đối với nguồn cung dầu toàn cầu và giá cả, nhưng việc nếu không sớm giải quyết thì cũng rất đáng để bận tâm. Ông nói: “Đây là tuyến đường rất phổ biến trên khắp thế giới đối với thương mại toàn cầu và đặc biệt là đối với dầu thô.”

Các quốc gia bao gồm Nga, Kazakhstan và Azerbaijan sử dụng eo biển Thổ Nhĩ Kỳ để đưa dầu của họ ra thị trường dầu mỏ thế giới.

Các tàu chở dầu thô đang chờ đi qua Eo biển Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 6/12/2022. Ảnh: Bloomberg.

Sau khi mức giá trần 60 USD/thùng được áp lên dầu Nga, giới chức Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại nếu có những con tàu không được bảo hiểm khi đi qua hải phận nước này, khi sự cố xảy ra, bên bảo hiểm sẽ không chi trả. Theo cơ chế trần giá, các tàu chở dầu Nga chỉ được các công ty bảo hiểm phương Tây cung cấp dịch vụ nếu lo dầu đó được bán với giá từ 60 USD/thùng trở xuống.

International Group of P&I Clubs, liên minh của các nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm cho 90% hàng hoá vận chuyển đường biển trên toàn cầu, tuyên bố không thể tuân thủ chính sách của Thổ Nhĩ Kỳ. Trong một tuyên bố, liên minh này nói yêu cầu quá nhiều thông tin như cách mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn là hơi thái quá.

Ngược lại, giới chức Thổ Nhĩ Kỳ nói lập trường này là “không thể chấp nhận được” và vào ngày 8/12, họ một lần nữa yêu cầu các tàu phải xuất trình chứng thư từ bên cung cấp bảo hiểm. “Thật khó hiểu khi các công ty bảo hiểm đặt ở Liên minh châu Âu (EU) lại từ chối cung cấp chứng từ này cho những con tàu thuộc về EU và chở dầu tới EU, trong khi lệnh trừng phạt đó lại do chính EU đặt ra.”, bên này cho hay.

Lo ngại về nguy cơ gián đoạn nguồn cung dầu, giới chức phương Tây đang tích cực liên lạc với phía Thổ Nhĩ Kỳ để giải quyết vấn đề. Trong một cuộc điện đàm, Thứ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Wally Adeyemo nói với Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Sedat Onal rằng trần giá chỉ áp lên dầu Nga và “không cần thiết phải tăng cường kiểm tra tàu bè” đi qua hải phận Thổ Nhĩ Kỳ.

“Anh, Mỹ và EU đang làm việc chặt chẽ với Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ và các công ty vận tải biển và bảo hiểm để làm sáng tỏ việc thực thi trần giá dầu và tìm ra giải pháp”, một tuyên bố của Bộ Tài chính Anh cho biết.

Dù tắc nghẽn xảy ra, thời gian chờ đợi trung bình để tàu chở dầu đi qua eo Bosphorus hiện nay vẫn thấp hơn nhiều so với cùng thời điểm này năm ngoái, theo chuyên gia Leon của Rystad Energy. 

Những chiếc tàu chở dầu đang bị kẹt sẽ đi khắp thế giới - từ Hàn Quốc và Ấn Độ ở phía đông, đến Panama ở phía tây. Nhưng hầu hết sẽ cập bến châu Âu, nơi đã cấm mua gần như tất cả dầu thô của Nga bằng đường biển, nhưng cho phép nhập khẩu loại Kazakhstan được vận chuyển từ một nhà ga trên bờ Biển Đen của Nga.

19 trong số các tàu chở dầu bị kẹt này chở dầu thô CPC của Kazakhstan. Chiếc còn lại chứa khoảng 1 triệu thùng dầu Ural của Nga dành cho Ấn Độ, theo báo cáo của cảng và dữ liệu theo dõi tàu từ Bloomberg.

Trên thực tế, dầu của Kazakhstan không phải là đối tượng bị trừng phạt, nhưng thực tế là các con tàu rời khỏi một cảng của Nga có thể góp phần khiến chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ  lo lắng về việc xác nhận tình trạng bảo hiểm của chúng. 

Có thể bạn quan tâm: 

Kinh tế Trung Quốc sẽ vượt Mỹ vào năm 2035?

Nguồn Bloomberg