Herbalife: Bán hàng đa cấp hay “mô hình kim tự tháp bất hợp pháp”?

Một trong những vấn đề đang được thu hút nhiều tranh luận hiện nay là mô hình kinh doanh đa cấp có phải mô hình kim tự tháp bất hợp pháp – lợi nhuận không mang lại từ doanh thu thực mà qua mở rộng mạng lưới kinh doanh để thu hoa hồng.

Vấn đề đó càng thu hút dư luận hơn khi mới đây, giám đốc điều hành Herbalife – công ty kinh doanh đa cấp, Bill Ackman, tuyên bố bán khống 1 tỷ USD cổ phiếu của công ty này. Herbalife là một trong những công ty bán hàng đa cấp lớn nhất và lâu đời lâu nhất ở Mỹ, chuyên bán vitamin và thực phẩm bổ sung.

“Nếu tôi đúng, cổ phiếu công ty này sẽ thành mớ giấy lộn”, sáng lập viên quỹ đầu cơ Pershing Square Capital, Ackman nói. Ackman tuyên bố, công ty 32 năm tuổi này là một “mô hình kim tự tháp bất hợp pháp”. Ông này cáo buộc, Herbalife thu lợi nhuận chủ yếu qua các thương vụ không minh bạch với mạng lưới nhân viên bán hàng – người trả phí tham gia mạng lưới bán hàng của Herbalife hơn là qua doanh thu bán hàng thực.

Về mặt kinh tế, kim tự tháp này nghĩa là lấy tiền từ bên ngoài hệ thống để “nuôi” những người bên trong hệ thống. Khi tham gia vào mạng lưới này, người ta bắt đầu tuyển dụng thêm nhân viên mới để được trả tiền. Rõ ràng, hệ thống này là không bền vững bởi đến một lúc nào đó không thể tuyển thêm người mới và không có doanh thu thực.

Tại Herbalife, lợi nhuận thu được nằm chủ yếu trong tay một số ít người, trong khi chỉ 0,14% đội ngũ bán hàng được hưởng hơn 20.000 USD/năm, và 93% còn lại không được gì.

Ackman cho biết, sản phẩm của Herbalife luôn bán giá quá cao so với giá trị thực. Giá các sản phẩm vitamin bán lẻ cao hơn 3 lần, bán buôn cao hơn 2 lần so với các sản phẩm khác cùng phẩm loại trên thị trường.

Ackman cũng chỉ ra một điểm nữa chứng minh mô hình kim tự tháp bất hợp pháp đó là Herbalife bán nhiều sản phẩm cho các nhà cung cấp hơn cho người tiêu dùng trực tiếp và kiếm lợi nhuận nhiều hơn từ tuyển dụng mạng lưới bán hàng thay vì bán hàng.
Mô hình kim tự tháp có sụp đổ?

Herbalife tồn tại hơn 30 năm qua với mô hình kinh doanh đa cấp. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là mô hình này không có nguy cơ sụp đổ nếu đó thực sự là mô hình kim tự tháp bất hợp pháp. Mô hình kim tự tháp có thể tồn tại trong thời gian dài nhưng có giới hạn. Đến một lúc nào đó, nếu không tuyển thêm được người mới nữa, kim tự tháp sẽ sụp đổ.

Herbalife cho biết, tính đến cuối tháng 12/2011, công ty này đã có mạng lưới bán hàng gồm 2,7 triệu người, với 548.000 trưởng nhóm kinh doanh. Điều này nghĩa là hơn 2 triệu người chỉ là nhân viên bán hàng bình thường, và gần 2 triệu người trong mạng lưới này sẽ được thay thế mỗi năm.

Vậy Herbalife có thể tìm kiếm ở đâu 1,9 triệu người mới vào mạng lưới bán hàng mỗi năm? 80% doanh thu của công ty này từ thị trường bên ngoài Mỹ do đó có thể ngầm định rằng Herbalife chủ yếu tuyển dụng ở nước ngoài.

Sở dĩ mô hình bán hàng đa cấp chưa sụp đổ là bởi hiện nay, nhiều người vẫn sẵn sàng tham gia mạng lưới bán hàng kiểu này để có thể mua sản phẩm ở mức giá rẻ hơn. Họ không quan tâm đến khía cạnh cơ hội kinh doanh.

Và Herbalife vẫn được hoạt động hợp pháp bởi theo Ủy ban thương mại liên bang Mỹ, hoạt động phân phối của những người tham gia mạng lưới bán hàng của Herbalife được tính là tiêu thụ nội bộ do đó không bị coi là bán lẻ phi pháp.

Nguồn Seeking alpha/Khampha