Gần 40% công ty Nhật thuê người trên 70 tuổi

Các công ty Nhật ngày càng trông cậy vào những người lao động cao tuổi để khắc phục tình trạng thiếu nhân lực và giúp việc kinh doanh trở nên cạnh tranh hơn. Năm ngoái, gần 40% doanh nghiệp, gấp đôi tỉ lệ một thập kỷ trước đó, cho phép nhân viên làm việc đến 70 tuổi và cao hơn. Trong lĩnh vực xây dựng và bán lẻ, công nhân từ 65 tuổi trở lên chiếm hơn 10% lực lượng lao động.

Nhiều công ty dường như có rất ít sự lựa chọn vì đồng yen yếu gần đây khiến việc thuê lao động nước ngoài trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, có một nhược điểm trong việc giữ chân những người lao động lớn tuổi, vì họ dễ bị tai nạn khi làm việc hơn và người sử dụng lao động cần phải dày công hơn để đảm bảo an toàn cho nhân viên.

"Tôi cảm thấy tự tin hơn về bản thân sau một ngày làm việc", bà Emiko Kumagai, 81 tuổi, làm việc cho công ty bán lẻ đồ điện tử Nojima ở thành phố Kawaguchi, phía Bắc Tokyo, cho biết. “Tôi hạnh phúc khi mình trở nên có ích vì tôi không muốn bị tụt hậu so với xã hội”, bà chia sẻ thêm. Đi làm 4 ngày 1 tuần, bà kiêm đủ các công việc, từ chở hàng hóa và trưng bày cho đến giúp đỡ khách hàng. 

Bà Kumagai, người bán đồ điện tử gia dụng được 20 năm, bắt đầu làm việc tại Nojima khi bà 69 tuổi. Nojima, đã loại bỏ giới hạn tuổi nghỉ hưu vào năm 2021, hiện sử dụng khoảng 30 công nhân từ 70 tuổi trở lên, trong đó có 3 người ít nhất 80 tuổi. “Giới hạn dựa trên độ tuổi không còn phù hợp với thời đại "trăm tuổi" này. Không tận dụng lao động lớn tuổi là một sự lãng phí", ông Yutaka Tajima, một trong những Giám đốc của Nojima, cho biết.

Tỉ lệ tuyển dụng người lao động cao tuổi tại Nhật Bản đang tăng. Ảnh: Nikkei Asia.

Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi, tỉ lệ các công ty có chương trình tuyển dụng người từ 70 tuổi trở lên đã tăng hơn gấp đôi trong thập kỷ qua cho đến năm 2022, lên 39%. Tỉ lệ doanh nghiệp có tuổi nghỉ hưu bắt buộc từ 65 tuổi trở lên tăng 12 điểm phần trăm lên 25% trong cùng kỳ.

Sau khi sửa đổi luật vào năm 2013, các công ty được yêu cầu tuyển dụng người lao động cho đến năm 65 tuổi, nếu người lao động muốn. Các doanh nghiệp ban đầu phản đối sự thay đổi này vì sợ chi phí cao hơn hiện đang cạnh tranh để thuê những người lao động này để đối phó với tình trạng thiếu lao động trầm trọng.

Năm ngoái, những người trong độ tuổi lao động chiếm 59% dân số Nhật, giảm 9 điểm so với năm 2000. Do khó khăn trong việc tìm kiếm lao động nước ngoài và tỉ lệ phụ nữ có con nhỏ tham gia lao động bị đình trệ, người sử dụng lao động buộc phải trông cậy vào người già, bù đắp cho số lượng công nhân từ 15-64 tuổi đang giảm dần.

Trong số tất cả những người có việc làm, có tổng cộng 6,39 triệu người 65 tuổi trở lên vào năm 2022, chiếm tỉ lệ kỷ lục 10,6%, theo Bộ Nội vụ và Truyền thông. 

Đối với các ngành phải đương đầu với trình trạng thiếu lao động nghiêm trọng, tỉ lệ nhân sự cao tuổi chiếm 15% trong ngành xây dựng và chăm sóc điều dưỡng, hơn 10% trong ngành vận tải. Trong khi đó, khoảng 30% tài xế taxi và xe buýt trong lĩnh vực vận tải từ 65 tuổi trở lên.

Trong khi số lượng người lao động cao tuổi tăng lên, tai nạn lao động cũng gia tăng. Các vụ tai nạn liên quan đến nhân viên từ 60 tuổi trở lên có tổng số khoảng 38.000 ca vào năm 2022, tăng 26% so với 5 năm trước đó và tăng với tốc độ nhanh hơn 3 lần so với mức trung bình chung. Nếu người sử dụng lao động bỏ bê việc tạo môi trường làm việc an toàn cho người lao động lớn tuổi, thì năng suất tổng thể có thể bị ảnh hưởng.

Ông Takashi Sakamoto, nhà phân tích tại Recruit Works Institute, cho biết: “Các công ty phải đầu tư vào tự động hóa và các phương tiện khác để khiến công việc ít đòi hỏi sức lực hơn đối với người cao tuổi".

Mặc dù nhu cầu việc làm ngày càng tăng, tiền lương lại không tăng đối với tất cả người lao động cao tuổi. Theo Bộ Lao động, mức lương trung bình tăng 6% đối với người lao động từ 65-69 tuổi trong thập kỷ qua cho đến năm 2022, nhưng giảm 9% đối với những người từ 70 tuổi trở lên.

Mức lương trung bình hàng tháng của lao động Nhật xếp theo độ tuổi (đơn vị yen). Ảnh: Nikkei Asia.

Theo Nikkei Asia, để làm cho đất nước trở nên hùng mạnh và cạnh tranh, Nhật cần thúc đẩy sự tham gia lao động của những người lớn tuổi. Nhưng để làm được điều đó, chính phủ và ngành công nghiệp phải hợp tác chặt chẽ trong việc tạo ra một môi trường làm việc tốt hơn cho người cao tuổi.

Có thể bạn quan tâm: 

Kinh tế Mỹ được phản ánh qua những chai nước hoa

Nguồn Nikkei Asia