Đông Nam Á sẽ trở thành trung tâm của sự cạnh tranh Mỹ - Trung

Đông Nam Á không có chiến tuyến rõ ràng nào, nhưng điều đó đã làm cho cuộc cạnh tranh trở nên phức tạp hơn.

Đông Nam Á sẽ phải đối mặt với áp lực hơn bao giờ hết khi đứng về phía siêu cường khi đại dịch cuối cùng cũng qua đi. Ảnh: AFP.

Mọi người trên khắp Đông Nam Á đã coi Mỹ và Trung Quốc là 2 cực, kéo các quốc gia của họ theo 2 hướng ngược nhau. Cụ thể, những người phản đối cuộc đảo chính quân sự gần đây ở Myanmar, giơ cao những biểu ngữ giận dữ công kích Trung Quốc vì đã hậu thuẫn cho các tướng lĩnh và cầu xin Mỹ can thiệp. Các chính phủ cũng cảm thấy bị áp lực phải chọn phe. 

Cuộc giằng co này sẽ càng trở nên khốc liệt hơn, vì 2 lý do. Thứ nhất, Đông Nam Á có tầm quan trọng chiến lược to lớn đối với Trung Quốc. Nơi đây là cửa ngõ của Trung Quốc, quốc gia này nằm trên các tuyến đường thương mại mà dầu và các nguyên liệu thô khác được vận chuyển đến Trung Quốc, ngược lại, hàng hóa thành phẩm từ Trung Quốc được vận chuyển ra ngoài. 

Với căng thẳng gia tăng về thương mại, gián điệp và an ninh, các nhà lãnh đạo ở Washington và Bắc Kinh đang vật lộn để xác định ai sẽ thống trị thế kỷ XXI. Ảnh: The New Yorker.

Nhưng Đông Nam Á không chỉ là một ga đi trên đường đến những nơi khác. Lý do thứ 2 khiến sự cạnh tranh về khu vực này sẽ ngày càng gay gắt là vì nơi đây còn là một phần quan trọng hơn bao giờ hết của thế giới theo đúng nghĩa của nó. Đây là nơi sinh sống của 700 triệu người - nhiều hơn cả Liên minh châu Âu, châu Mỹ Latinh hay Trung Đông. 

Nền kinh tế của Đông Nam Á, dù chỉ tính cả khu vực là một quốc gia, cũng sẽ lớn thứ 4 trên thế giới sau khi điều chỉnh chi phí sinh hoạt, chỉ sau Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ. Và quan trọng hơn, Đông Nam Á đang phát triển nhanh chóng. 

Nền kinh tế của Indonesia và Malaysia đã tăng trưởng 5-6% trong một thập kỷ. Nền kinh tế của Philippines và Việt Nam cũng đạt mức tăng trưởng là 6-7%. Các nước nghèo hơn trong khu vực, chẳng hạn như Myanmar và Campuchia, đang tăng nhanh hơn. Đối với các nhà đầu tư bảo hiểm rủi ro chống lại Trung Quốc, Đông Nam Á đã trở thành trung tâm sản xuất được lựa chọn. Người tiêu dùng của khu vực này hiện đã đủ giàu để tạo thành một thị trường hấp dẫn.

Trong số 2 đối thủ cạnh tranh, Trung Quốc có nhiều khả năng giành chiến thắng hơn. Họ là đối tác thương mại lớn nhất của khu vực và đầu tư nhiều hơn so với Mỹ. Ít nhất một quốc gia Đông Nam Á, Campuchia, trên thực tế đã là một quốc gia khách hàng của Trung Quốc. Và không ai sẵn sàng vượt qua Trung Quốc bằng cách công khai đứng về phía Mỹ trong nhiều hàng ngũ siêu cường.

Trung Quốc thực sự là nhà tài trợ cơ sở hạ tầng song phương lớn nhất trong khu vực, các dự án của họ trị giá 42 tỉ USD từ năm 2008-2016. 

Tuy nhiên, dù phi thường, nhưng có những hạn chế của nó. Các công ty Trung Quốc thường bị cáo buộc tham nhũng hoặc hủy hoại môi trường. Nhiều người thích sử dụng lao động Trung Quốc nhập khẩu hơn là người dân địa phương, làm giảm lợi ích cho nền kinh tế. Sau đó là sự bất an sinh ra từ thói quen đáng báo động của Trung Quốc là sử dụng các biện pháp hạn chế thương mại và đầu tư để trừng phạt các quốc gia mà họ không hài lòng.

Trung Quốc cũng khiến các nước láng giềng mất tinh thần bằng cách ném sức nặng của mình về mặt quân sự. Từ vấn đề Biển Đông cho đến sự liên quan giữa họ với các lực lượng nổi dậy chống lại chính phủ dân chủ của Myanmar, khiến Trung Quốc không được lòng nhiều người ở Đông Nam Á.

Các nhà lãnh đạo Đông Nam Á có thể không dám công khai chỉ trích Trung Quốc vì sợ hậu quả kinh tế, nhưng họ cũng đầy cảnh giác.

Vì vậy, nỗ lực bá chủ của Trung Quốc ở Đông Nam Á vẫn chưa được đảm bảo. Các chính phủ Đông Nam Á không muốn từ bỏ thương mại và đầu tư từ nước láng giềng thịnh vượng của họ. Nhưng họ cũng muốn những gì Mỹ muốn: Hòa bình và ổn định và một trật tự dựa trên luật lệ, trong đó Trung Quốc không thể làm theo cách của mình. 

Có thể bạn quan tâm:

► Nguồn gốc COVID-19 ở Trung Quốc vẫn là ẩn số