Điều gì đã xảy ra với cơn sốt đầu tư vào trí tuệ nhân tạo?

Ít dấu hiệu về sự bùng nổ đầu tư dành cho AI

Nhiều nhà kinh tế tin rằng, trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ biến chuyển nền kinh tế toàn cầu.  Đơn cử như vào năm ngoái, một ấn bản được thực hiện bởi ông Ege Ergil và Tamay Besiroglu từ công ty nghiên cứu Epoch, cho rằng tăng trưởng bùng nổ và GDP nhảy vọt là hoàn toàn có thể khi AI có thể thay thế con người trên diện rộng. Bên cạnh đó, ông Erik Brynjolfsson của Đại học Stanford cũng kỳ vọng AI sẽ thúc đẩy sự bùng nổ năng suất trong những năm tới.

Để quá trình chuyển đổi kinh tế như vậy diễn ra, các công ty cần chi mạnh tay cho phần mềm, thông tin liên lạc, nhà máy và thiết bị mới, cho phép AI thâm nhập vào quy trình sản xuất của họ. Từ trước đến nay, việc mạnh tay đầu tư luôn là bước thiết yếu để mở đường cho những đột phá công nghệ, chẳng hạn như máy kéo hoặc máy tính cá nhân. Ví dụ, từ năm 1992 đến năm 1999, đầu tư phi dân cư của Mỹ đã giúp tăng 3% GDP, phần lớn là nhờ chi tiêu thêm cho công nghệ máy tính. Tuy nhiên, cho đến nay có rất ít dấu hiệu về sự bùng nổ đầu tư dành cho AI. Trên khắp thế giới, chi phí đầu tư vào tài sản cố định (chi tiêu vốn - CAPEX) còn rất yếu.

Chi tiêu vốn toàn cầu. Ảnh: The Economist.

Sau khi tăng trưởng chậm chạp trong những năm trước đại dịch COVID-19, vốn đầu tư đã tăng lên khi lệnh phong tỏa được dỡ bỏ (như biểu đồ). Vào đầu năm 2022, tỉ lệ này đã tăng với tốc độ khoảng 8% một năm. Tâm trạng lạc quan về công nghệ đã thu hút một số doanh nghiệp, trong khi những doanh nghiệp khác tìm cách củng cố chuỗi cung ứng. CAPEX sau đó chậm lại vào cuối năm do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị bất ổn định và lãi suất cao hơn. Trước ngày phát hành GPT-4 của Open AI vào tháng 3/2023, chi tiêu vốn đầu tư toàn cầu đã tăng với tốc độ hàng năm khoảng 3%.

Ngày nay, một số công ty một lần nữa lại tăng cường vốn đầu tư để nắm bắt những cơ hội to lớn trong lĩnh vực AI. Các nhà dự báo cho rằng trong năm nay, chi tiêu của Microsoft (bao gồm cả chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển) có thể sẽ tăng gần 20%, của Nvidia dự kiến ​​sẽ tăng vọt lên tới 30%. Trong khi ông Mark Zuckerberg, chủ của Meta, đã đưa ra dự báo vào năm ngoái rằng: “AI sẽ là lĩnh vực đầu tư lớn nhất của chúng tôi vào năm 2024”.

Tuy nhiên, ở những nơi khác, kế hoạch chi tiêu lại khiêm tốn hơn. Tình thình thực chất đang khá ảm đạm nếu không tính đến các công ty thúc đẩy cuộc cách mạng AI như Microsoft và Nvidia, và những công ty trong S&P500 đang có kế hoạch tăng vốn đầu tư chỉ khoảng 2,5% vào năm 2024, mức phù hợp với lạm phát. Theo công cụ theo dõi vốn đầu tư của Mỹ do ngân hàng Goldman Sachs phát triển, chi tiêu của các doanh nghiệp đang giảm 4% so với cùng kỳ năm trước.

Chi tiêu cho AI được kỳ vọng sẽ tăng vọt

Với sự phấn khích của thị trường về tiềm năng của AI, chi tiêu cho công nghệ thông tin được kỳ vọng cũng sẽ tăng vọt. Thế nhưng trong quý III/2023, khoản đầu tư của các công ty Mỹ vào thiết bị và phần mềm xử lý thông tin đã giảm 0,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Năng suất toàn cầu không tăng. Ảnh: The Economist.

Xu hướng tương tự có thể quan sát được ở cấp độ toàn cầu. Tính đến quý III/2023, chi tiêu đầu tư, bao gồm cả của các chính phủ, đang tăng chậm hơn so với những năm trước đại dịch. Một thước đo tần số cao về vốn đầu tư toàn cầu từ JPMorgan Chase, chỉ ra tăng trưởng đang ở mức tối thiểu. Với vốn đầu tư yếu, không có gì ngạc nhiên khi có rất ít dấu hiệu cho thấy năng suất được cải thiện.

Một cuộc khảo sát chính thức tại Nhật Bản cho thấy tốc độ tăng trưởng vốn đầu tư sẽ cao hơn đáng kể trong tương lai sau nhiều năm trì trệ. Tuy nhiên, điều này có thể phản ánh các yếu tố cụ thể của một quốc gia, chẳng hạn như cải cách quản trị doanh nghiệp. Và ở hầu hết các nơi bên ngoài nước Mỹ, tình hình còn kém khả quan hơn. Với triển vọng xấu đi của nền kinh tế châu Âu, ý định đầu tư của các công ty dịch vụ ở Liên minh châu Âu ít tham vọng hơn một nửa so với đầu năm 2022. Trong khi các doanh nghiệp Anh có kế hoạch tăng vốn đầu tư chỉ 3% trong năm tới, so với 10% vào đầu năm 2022.

Những xu hướng này vẽ ra hai kịch bản sau. Đầu tiên thì AI chỉ là một quả bom xịt. Các công ty lớn yêu thích công nghệ nhưng sẽ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm khách hàng cho những sản phẩm và dịch vụ mà họ đã chi hàng chục tỉ USD để tạo ra. Đây không phải là lần đầu tiên trong lịch sử gần đây mà các công ty đánh giá quá cao nhu cầu về những cải tiến công nghệ, chẳng hạn như tiền điện tử và metaverse.

Viễn cảnh thứ hai ít ảm đạm và có phần sát với thực tế hơn. Đó là việc áp dụng các công nghệ mới có xu hướng tiêu tốn nhiều thời gian rồi mới thấy được kết quả. Máy tính cá nhân là một ví dụ, Microsoft đã tung ra hệ điều hành mang tính đột phá vào năm 1995, nhưng các công ty Mỹ chỉ tăng cường chi tiêu cho phần mềm vào cuối những năm 1990. Phân tích của Goldman Sachs cho thấy rằng trong khi chỉ có 5% Giám đốc Điều hành mong đợi AI sẽ có “tác động đáng kể” đến hoạt động kinh doanh của họ trong vòng một đến hai năm, thì 65% cho rằng nó sẽ có tác động trong vòng ba đến năm năm tới. Theo The Economist, AI vẫn có khả năng thay đổi nền kinh tế, nhưng chỉ ngấm ngầm chứ không bùng nổ.

Có thể bạn quan tâm: 

Tín chỉ carbon sẽ là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của châu Phi trong thời gian tới?

Nguồn The Economist