Đầu tư tại Triều Tiên có thể là "ác mộng"?

Triều Tiên tiếp tục không trả tiền Thụy Điển cho 1.000 chiếc xe sedan Volvo đã giao vào những năm 1970; một công ty khai thác mỏ của Trung Quốc gọi là liên doanh bốn năm của nó ở quốc gia này là "cơn ác mộng"; và một công ty viễn thông Ai Cập không thể mang lợi nhuận về nước.

Tất cả điều này giải thích tại sao Triều Tiên có được coi là tử địa với các nhà đầu tư nước ngoài. Và điều đó đặt ra một câu hỏi thú vị khi ông Donald Trump và ông Kim Jong Un chuẩn bị cho một hội nghị thượng đỉnh cao vào ngày 12.6 tại Singapore.

Trump đang đưa ra mồi nhử viện trợ kinh tế và đầu tư nếu ông Kim đồng ý từ bỏ vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, nếu Triều Tiên muốn mở cửa kinh tế, thì liệu có bất kỳ CEO nào sẵn sàng bỏ ra một số tiền lớn vào một nền kinh tế với khu vực sản xuất lạc hậu và cơ sở hạ tầng không tương xứng?

Những người lạc quan như nhà đầu tư có trụ sở tại Singapore, Jim Rogers, người chuyên đầu tư vào những thị trường như Triều Tiên và thắng lớn, chủ yếu dựa trên nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng cực cao của đất nước, lực lượng lao động có kỷ luật cao và gần với các thị trường lớn như Hàn Quốc, Trung Quốc và Nga.

"Triều Tiên hiện đang giống như Trung Quốc đã ở trong những năm 1980", Chủ tịch của Rogers Holdings Inc. cho biết qua điện thoại. “Đây sẽ là quốc gia sôi động nhất trên thế giới trong 20 năm tới. Mọi thứ ở Triều Tiên là một cơ hội”.

Theo Roger, ông Kim lớn lên ở Thụy Sĩ và "ông ấy biết có một thế giới khác ngoài kia và những người phụ tá của ông ấy cũng biết điều này".

Ưu đãi kinh tế

Người Mỹ rõ ràng đang lấy một số ưu đãi hấp dẫn ra làm mồi nhử. Ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia của Trump, đã nói rằng Mỹ đã chuẩn bị nới lỏng các biện pháp trừng phạt kinh tế và “mở thương mại và đầu tư với Triều Tiên ngay khi có thể.” Kim Yong Chol, trợ lý cấp cao của lãnh đạo, hồi tuần trước đã đề nghị ông Trump hỗ trợ và đầu tư của Mỹ trong ngành du lịch để đổi lấy việc từ bỏ vũ khí hạt nhân, tờ báo DongA Ilbo của Hàn Quốc đưa tin.

Bên cạnh lực lượng lao động có kỷ luật và tương đối rẻ, Triều Tiên cũng có trữ lượng khoáng sản khổng lồ, có thể trị giá 6 nghìn tỷ USD, theo ước tính năm 2013 của Viện Tài nguyên Triều Tiên tại Seoul. Cho đến này, các khoản tài nguyên này vẫn chưa được khai phá nhiều vì các lệnh trừng phạt.

Sơ đồ nguồn dự trữ tài nguyên hàng nghìn tỷ USD ở Triều Tiên

Ngay cả các công ty vốn gặp nhiều khó khăn ở Triều Tiên cũng vẫn lạc quan. Công ty truyền thông và công nghệ viễn thông Orascom đang nắm giữ SAE, một công ty của Ai Cập thuộc sở hữu của tỷ phú Naguib Sawiris, đã giúp xây dựng mạng lưới truyền thông của Triều Tiên sau khi gia nhập đất nước vào năm 2009. Nhưng công ty Koryolink đã của nó gặp nhiều khó khăn, mất thế độc quyền đối với thị trường sau khi ông Kim lên nắm quyền vào năm 2011 và ủng hộ việc ra mắt mạng di động riêng của Triều Tiên. Orascom đã cố gắng duy trì đơn vị Triều Tiên của mình.

"Sự xuất hiện của một đối thủ cạnh tranh nhà nước và các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm ngặt khiến hoạt động của chúng tôi kém hấp dẫn hơn nhiều", một phát ngôn viên của Orascom nói. "Việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt và hòa bình giữa hai miền Triều Tiên sẽ cải thiện môi trường kinh doanh tổng thể ở CHDCND Triều Tiên và sẽ có tác động tích cực đến Koryolink."

Tử địa của các doanh nghiệp

Điều đó nói rằng, bức tranh kinh doanh của Triều Tiên là khá tiêu cực với các liên doanh nước ngoài. Ngay cả các công ty từ Trung Quốc cũng không ngoại lệ. Lấy ví dụ trường hợp của công ty khai thác mỏ Xiyang Group, vốn có những tranh cãi với chính quyền Triều Tiên.

Xiyang đã ký một hợp đồng trong năm 2007 để xây dựng một mỏ sản xuất 500.000 tấn quặng sắt mỗi năm, và cử hơn 100 công nhân kỹ thuật để thiết lập nhà máy. Năm năm sau, Triều Tiên chấm dứt thỏa thuận, ngừng công ty liên doanh và cắt nguồn nước, điện và thông tin liên lạc. Xiyang đã ban hành một tuyên bố ngắn gọn sau đó nói rằng họ không nhận được một xu đền bù từ Bình Nhưỡng.

Công nhân may tại khu công nghiệp Gaesong, Triều Tiên.

Theo lời một chuyên gia, đó là một ví dụ đầy hứa hẹn về đầu tư nước ngoài sẽ kết thúc như thế nào và có thể khiến công ty phải trả giá hàng chục triệu USD.

“Phần lớn cơ sở hạ tầng của đất nước bị xuống cấp. Nguy cơ mất ổn định cũng quá lớn", Mailey nói. "Nhưng một rào cản lớn đối với đầu tư nước ngoài chính là bất ổn về chính sách".

Andrei Lankov, Giám đốc của Korea Risk Group, cung cấp thông tin và phân tích về Triều Tiên cho khách hàng, cho biết Triều tiên sẽ không thúc đẩy đầu tư nước ngoài trên cả hai cơ sở: ý thức hệ và thực tiễn.

Sứ mệnh phục hồi Triều Tiên của ông Kim Jong Un

"Triều Tiên có khả năng thu hút đầu tư nước ngoài, nhưng sẽ không cho phép kiểm soát nước ngoài - một khi họ thấy các doanh nghiệp nước ngoài có lợi nhuận quá mức, các nhà chức trách sẽ lấy đi phần lớn", Lankov nói.

Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Triều Tiên vẫn còn rất nhỏ. Dữ liệu của World Bank cho thấy trong năm 2016, đầu tư vào Triều Tiên chỉ là 93 triệu USD so với con số cho Hàn Quốc là 12 tỷ USD.

"Ngay bây giờ cơ hội cho khu vực đó vẫn còn khá thấp", Jason Gerlis, giám đốc điều hành của nhóm TMF Group của Mỹ, một công ty tư vấn toàn cầu cho biết. “Dường như có khoảng cách lớn về công nghệ và kỹ năng, điều cần thiết cho việc kinh doanh nếu thị trường mở ra. Mặc dù nguyên liệu thô có thể là điểm thu hút lớn nhất, nhưng rủi ro từ việc chính quyền Triều Tiên liên tục thay đổi quan điểm sẽ lớn hơn bất kỳ lợi ích tiềm năng nào”.

Khu công nghiệp

Nhựng nhà đầu tư đầu tiên vào Triều Tiên có thể đến từ các công ty ở Hàn Quốc. Các tập đoàn bao gồm Tập đoàn Hyundai, Tập đoàn Lotte và KT Corp. đã thành lập các lực lượng đặc nhiệm để xem xét các cơ hội kinh doanh tiềm năng ở Triều Tiên.

Hyundai đang xem xét các dự án hợp tác kinh tế giữa Hàn Quốc và đang chuẩn bị cho việc mở cửa trở lại khu công nghiệp Gaeseong cùng chạy ở Triều Tiên. Khu kinh tế kết hợp vốn và bí quyết của Hàn Quốc với lao động Triều Tiên cho đến khi nó bị đóng cửa do căng thẳng quân sự vào năm 2016.

Trong số 124 công ty Hàn Quốc từng hoạt động tại Gaeseong, khoảng 96% trong số 101 người tham gia khảo sát tháng 3 - 4 của Liên đoàn DNNVV Hàn Quốc cho biết họ muốn rút lui vô điều kiện hoặc sau khi đánh giá tình hình.

Shin Han-yong, chủ tịch của một nhóm các công ty điều hành các nhà máy ở đó, có một số lo ngại nhưng hầu như lạc quan về việc mở cửa ở Triều Tiên.

“Chúng tôi mất khoảng hai năm để vượt qua tâm trạng lúng túng và hòa hợp với các công nhân Triều Tiên,” Shin, người điều hành Shinhan Trading, một nhà sản xuất lưới đánh cá nói. "Cả người nước ngoài và người Triều Tiên đều có thể bị sốc văn hóa."

Tuy nhiên, ông nói rằng ông muốn mở rộng kinh doanh của mình ở Triều Tiên nếu khu phức hợp Gaeseong mở cửa trở lại. "Điều duy nhất tôi có thể làm bây giờ là quan sát những lời nói của ông Trump," ông nói.

Nguồn Bloomberg