Đầu tư đa phương 2 tỷ USD vào châu Phi, Trung Quốc đang thay đổi chiến lược

Trung Quốc chuẩn bị đầu tư hàng tỷ USD vào châu Phi thông qua cơ chế đa phương trong một động thái chuyển hướng đầu tiên của Bắc Kinh từ chính sách “sổ séc” (cheque book) về các thỏa thuận song phương tại lục địa này.

Bắc Kinh và Ngân hàng Phát triển châu Phi (ADB), tổ chức tín dụng phát triển lớn nhất châu Phi, tuần này sẽ công bố khoản đầu tư 2 tỷ USD, mang tên “Quỹ phát triển châu Phi” (Africa Growing Together Fund), cái mà các quan chức Trung Quốc gọi là bước chuyển đặc trưng từ thông lệ trước kia.

Trung Quốc đã và đang sử dụng mối quan hệ song phương tại châu Phi, và giờ đây đang áp dụng biện pháp đa phương. Quỹ phát triển châu Phi sẽ được thông qua vào tuần này trong phiên họp thường niên của ADB tại Kigali, thủ đô Rwandan.

Quỹ phát triển châu Phi là một phần trong nỗ lực chuẩn hóa lại mối quan hệ với châu Phi của Bắc Kinh nhằm đáp lại những chỉ trích bên từ bên trong cũng như bên ngoài châu lục này. Trong chuyến thăm đầu tiên đến châu Phi tháng này, ông Lý Khắc Cường (Li Keqiang), thủ tướng Trung Quốc, thừa nhận rằng mối quan hệ giữa Bắc Kinh và đối tác châu Phi đang bị “tổn thương”. Nhưng ông bác bỏ cáo buộc rằng Bắc Kinh đang theo đuổi chính sách thực dân mới tại châu Phi.

“Tôi muốn đảm bảo với những người bạn châu Phi rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ theo đuổi con đường thực dân chủ nghĩa như một số nước đã làm hoặc cho phép chủ nghĩa thực dân tái hiện ở châu Phi. Đối với Trung Quốc và châu Phi, hợp tác nghĩa là cơ hội, hợp tác là giải pháp cùng thắng”, ông Lý Khắc Cường tuyên bố.

Quỹ phát triển châu Phi sẽ mang lại nhiều hợp đồng cho nhà thầu phù hợp nhất thay vì chỉ cho các công ty Trung Quốc. Các nước phương Tây trước kia đã chỉ trích cái mà họ mô tả là chính sách “sổ séc” của Bắc Kinh về việc cho các nước châu Phi vay tiền chủ yếu nhằm làm lợi cho các tập đoàn xây dựng của Trung Quốc vốn xây dựng mọi thứ từ đường xá cho đến bệnh viện tại lục địa này.

Các quan chức châu Phi cũng chỉ trích chính sách này, phàn nàn về chất lượng yếu kém của cơ sở hạ tầng do Trung Quốc xây dựng và việc sử dụng lao động người Trung Quốc thay vì lao động địa phương.

Alex Vines, phụ trách chương trình châu Phi tại Chatham House, tổ chức tư vấn trụ sở tại London, cho biết, việc Trung Quốc mở rộng đầu tư tại châu Phi đang khiến Bắc Kinh “đau đầu”. Ngày càng có nhiều bất đồng về các công ty Trung Quốc.

Bất chấp động thái đa phương mới đây, cam kết song phương của Trung Quốc với châu Phi vẫn tiếp tục được mở rộng và phát triển. Ông Lý Khắc Cường trong chuyến thăm châu Phi thông báo rằng Bắc Kinh sẽ tăng thêm 10 tỷ USD hạn mức tín dụng song phương cho các nước châu Phi lên con số 30 tỷ USD giai đoạn 2013-2015.

Zhang Chun, chuyên gia về quan hệ kinh tế Trung-Phi tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Thượng Hải, cho biết, Bắc Kinh có thể mở rộng hơn nữa biện pháp đa phương, nhưng “chiến lược này không trái ngược với tâm điểm về mối quan hệ song phương trong quá khứ. Đây là giải pháp song song”.

Các chuyên gia Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh đang xúc tiến các mối quan hệ sâu rộng hơn với châu Phi, mở rộng từ tâm điểm ban đầu là dầu mỏ và các hàng hóa khác sang đầu tư vào sản xuất và các ngành công nghiệp khác. Đồng thời, Trung Quốc cam kết về vấn đề an ninh, gửi quân đội đến Mali hồi đầu năm nay để tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hiệp quốc tại châu Phi. Bắc Kinh cũng đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán hòa bình tại Nam Sudan.

Thương mại 2 chiều Trung-Phi liên tục tăng trong thập niên qua, đạt 200 tỷ USD vào năm ngoái, từ 10 tỷ USD năm 2000 và 1 tỷ USD năm 1980.

Nguồn Theo DVO/Financial Times