Dân số Trung Quốc thu hẹp: Áp lực kinh tế tăng

Dân số Trung Quốc đang trải qua một quá trình suy giảm đáng lo ngại, và tình trạng này sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế, dẫn đến nguy cơ sụt giảm lực lượng lao động và gây áp lực lên chính sách tài khóa.

“Dân số trong độ tuổi lao động ở Trung Quốc sẽ giảm nhanh chóng trong thập kỷ tới, gây ra mức giảm 1% trong tăng trưởng GDP hàng năm trong vòng 10 năm tới”, ông Darren Tay, Trưởng phòng rủi ro quốc gia châu Á tại BMI Country Risk & Industry Analysis, cho biết.

Đơn vị Thông tin Kinh tế (EIU) đã đưa cảnh báo về căng thẳng tài khóa do tình trạng già hóa dân số đang diễn ra cần được quan tâm đặc biệt. Theo báo cáo của đơn vị này hồi tháng 1, tăng trưởng kinh tế phụ thuộc vào năng suất, tích lũy vốn và nguồn nhân lực. Tác động tiêu cực của tình hình nhân khẩu học bất lợi sẽ chủ yếu thể hiện qua việc giảm lực lượng lao động.

EIU cũng cho biết việc nới rộng tuổi nghỉ hưu là một trong số ít các lựa chọn khả thi để duy trì cân bằng tài khóa lâu dài. Theo tính toán, nếu tuổi nghỉ hưu được kéo dài lên 65 vào năm 2035, thì thâm hụt ngân sách lương hưu có thể giảm 20% và lợi tức lương hưu nhận được có thể tăng 30%, giảm bớt gánh nặng cho cả chính phủ và các hộ gia đình.

Trên toàn thế giới, tỉ lệ sinh đang giảm do phụ nữ lựa chọn sinh con muộn hơn hoặc không có con. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), tỉ lệ sinh đã giảm một nửa ở các quốc gia OECD, những quốc gia giàu có nhất thế giới, từ khoảng 3,3 con/phụ nữ vào năm 1960 xuống còn khoảng 1,5 con/phụ nữ vào năm 2022. Đây là mức thấp hơn nhiều so với mức thay thế 2,1 con/phụ nữ cần thiết để duy trì dân số ổn định nếu không có di cư.

Dân số Trung Quốc đang giảm

Theo dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, dân số Trung Quốc đã giảm năm liên tiếp vào năm 2023, chỉ còn 1,409 tỉ người, mức giảm 2,08 triệu người so với năm trước. Đây là mức giảm dân số lớn hơn so với khoảng 850.000 người giảm vào năm 2022.

Bà Erica Tay, Giám đốc Nghiên cứu vĩ mô tại Maybank, cho biết đây là hậu quả của chính sách một con áp dụng từ những năm 1980. Dự kiến, dân số Trung Quốc sẽ giảm xuống còn 1,31 tỉ vào năm 2050 và giảm gần một nửa, xuống còn 732 triệu người, vào năm 2100.

Tỉ lệ sinh ở nước này đang giảm nhanh hơn so với các nước như Hàn Quốc và Nhật Bản. Ba quốc gia này bị ảnh hưởng không đồng đều bởi sự già hóa dân số diễn ra nhanh chóng, chủ yếu do cải thiện tiêu chuẩn sống, nhất là khi Trung Quốc đã tăng trưởng với tốc độ rất cao trong gần ba thập kỷ.

Không chỉ vậy, hệ thống phúc lợi ngày càng tụt hậu và việc hỗ trợ tài khóa cho việc sinh con rất thấp so với chuẩn quốc tế cũng là những lý do khiến tỉ lệ sinh giảm. Và giá nhà đang tăng cao không mang lại nhiều lợi ích. Khi giá nhà trở nên ngày càng đắt đỏ, người dân sẽ gặp khó khăn trong việc mua nhà và có thể trì hoãn việc lập gia đình.

Trong những năm gần đây, việc mở rộng kinh tế nhanh chóng đã đem lại những lợi ích to lớn cho các quốc gia phát triển, bao gồm tăng thu nhập và cơ hội giáo dục và nghề nghiệp mở rộng cho phụ nữ. Tuy nhiên, điều này cũng mang đến những thách thức về việc sinh con và nuôi dạy con cái.

Theo ông Tay, ở các xã hội phát triển hơn, việc sinh con thường đi kèm với chi phí nuôi dạy lớn hơn nhiều, và điều này dẫn đến tâm lý ngại sinh con. Ông cũng cho biết nền kinh tế càng phát triển, các tác nhân kinh tế cần phải có càng nhiều kỹ năng. Do đó, khoản đầu tư cần thiết cho mỗi đứa trẻ tăng lên.

Văn hóa làm việc trong các quốc gia châu Á cũng có vai trò quan trọng. Giới chuyên gia cho biết, ở các quốc gia như Trung Quốc và Hàn Quốc, có tư duy làm việc lâu dài. Điều này khiến người lao động có ít thời gian để xây dựng gia đình và gây áp lực lên việc sinh con.

Lực lượng lao động thu hẹp

Tỉ lệ sinh giảm cũng tạo ra áp lực lên nền kinh tế và xã hội. Bà Tay cho biết khi dân số lao động thu hẹp, tỉ lệ sinh sẽ chuyển thành tăng trưởng dân số trong độ tuổi lao động sau khoảng hai thập kỷ. Điều này có thể ảnh hưởng đến việc hỗ trợ cho người cao tuổi từ thế hệ trẻ hơn, gây gánh nặng lên hệ thống y tế và lương hưu của một quốc gia.

Thêm vào đó, sự thay đổi nhân khẩu học cũng tăng gánh nặng cho các thế hệ trẻ khi họ phải chăm sóc không chỉ con cái mà còn cha mẹ già. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực quyết tâm và toàn diện từ chính phủ, cả về chính sách tài khóa và tiền tệ.

Các nhà hoạch định Trung Quốc đã nhận thức được vấn đề này và đã đặt trọng tâm vào tăng trưởng năng suất. Họ đã đầu tư mạnh vào các giải pháp số và công nghệ tiên tiến để làm cho ngành công nghiệp truyền thống hiệu quả hơn và cải thiện năng suất.

Tuy nhiên, để giải quyết các vấn đề về nhân khẩu học, chính phủ Trung Quốc cần làm việc để nâng cao tuổi nghỉ hưu, giảm thuế cho việc nuôi con và xây dựng nhà ở giá rẻ. Mặc dù tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc có thể chậm lại, các chuyên gia tin rằng nước này vẫn có thể duy trì mức sống tốt hơn vào tương lai.

Có thể bạn quan tâm:

Indonesia muốn trở thành trung tâm quản lý tài sản

Nguồn CNBC