Cuộc sống không tưởng tại "thủ phủ" Bitcoin El Salvador

Đồng tiền vạn năng

Trên một cửa sông dọc theo bờ biển El Salvador, cách núi lửa Conchagua vài dặm về phía tây, có khoảng 70 gia đình đang sinh sống trong một khu định cư có tên là Flor de Mangle, nơi họ mưu sinh bằng nghề bắt hàu, mò cua đã được 20 năm. Tuy nhiên vào đầu năm nay, các cán bộ nhà nước đã đến đánh dấu địa phận, cho biết một phần khu vực này sắp bị phong tỏa để phát triển dự án do chính quyền Tổng thống Nayib Bukele tài trợ.

Tổng thống Bukele nói rằng ông sẽ biến khu vực nghèo khó xung quanh núi lửa Conchagua thành một đô thị tương lai như Dubai, và gọi dự án của mình là Thành phố Bitcoin.

Ngân sách cơ sở hạ tầng của El Salvador gần như không xây nổi một tòa nhà chọc trời, nhưng vị Tổng thống cho biết sẽ kiếm được kinh phí từ việc đầu tư vào tiền điện tử và dựa vào năng lượng của núi lửa để khai thác Bitcoin. Việc xây dựng dự kiến ​​sẽ bắt đầu bằng một sân bay mới vào năm tới. Bản đồ dự án cho thấy khu dân cư Flor de Mangle đang nằm trên đường băng.

Hầu hết mọi người đều có ít nhất một người quen dùng tiền tiết kiệm hoặc hưu trí để đầu tư vào tiền điện tử. Còn ông Bukele đã làm điều đó với kho bạc của El Salvador. Vào tháng 9/2021, quốc gia này trở thành quốc gia đầu tiên tuyên bố Bitcoin là một loại tiền tệ hợp pháp. Ông Bukele đã trao 30 USD Bitcoin cho mỗi người dân, dựng các cây ATM Bitcoin ở mọi quảng trường trong thị trấn và yêu cầu các doanh nghiệp chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin. Ông cũng sử dụng quỹ chính phủ để mua 100 triệu USD Bitcoin, phần lớn là khi giá đang đạt đỉnh. Và khi đất nước đang ở bờ vực của cuộc khủng hoảng nợ, ông Bukele tuyên bố với các chủ nợ quốc tế rằng sẽ giải quyết các vấn đề tài chính của El Salvador bằng Bitcoin. 

Cuộc cách mạng Bitcoin của El Salvador đang chật vật hơn bao giờ hết.

Một quốc gia gồng lỗ

Một năm trôi qua, rõ ràng là động thái của vị Tổng thống đang đi vào ngõ cụt. Hầu như không có ai trong nước đang sử dụng Bitcoin, và một số ít người mua, sau khi ông Bukele thực hiện đấu thầu hợp pháp, đã thua lỗ lớn: Bitcoin đã giảm 61% kể từ tháng 9/2021. 

Dự án Bitcoin của El Salvador còn tập trung vào một ứng dụng điện thoại mà chính phủ điều hành có tên là Chivo, cho phép người dùng gửi USD hoặc Bitcoin và chuyển đổi từ tiền này sang tiền khác. Mọi người cũng có thể rút USD từ ví kỹ thuật số của họ tại 200 máy ATM Chivo trên đất nước.

Cây ATM Chivo ở San Salvador. Ảnh: Jose Cabezas

El Salvador đã trao hợp đồng phát triển ứng dụng Chivo cho Athena Bitcoin Global, một công ty ATM Bitcoin nhỏ ở ngoại ô Chicago. Hồ sơ của công ty cho thấy El Salvador đã trả khoảng 4 triệu USD để phát triển ứng dụng này. Khiến cổ phiếu của Athena vào thời điểm đó tăng vọt lên tới 33 USD, kể từ đó nó đã bị rơi xuống dưới 1 USD.

Vào thời điểm ông Bukele thực hiện trò chơi Bitcoin của mình, chính phủ đang đàm phán với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về một khoản vay lãi suất thấp nhằm lấp đầy ngân sách, nhưng IMF không chấp thuận mà yêu cầu quốc gia này cắt giảm ngân sách. 

Tại thị trấn El Zonte, nơi có những cung đường đất đỏ lởm chởm và đầy rẫy gia cầm, cũng như nhiều cư dân sống trong những ngôi nhà lợp tôn, là các khách sạn có giá 300 USD/đêm trên cùng một con phố. Vào tháng 1, khu vực này thu hút những người chơi Bitcoin nổi tiếng, các blogger du lịch và đội ngũ truyền hình, họ đã đặt tên cho nơi này là Bãi biển Bitcoin. Nhiều người rất vui mừng vì cuối cùng đã có một nơi trong thế giới thực, mà họ có thể dùng Bitcoin để giao dịch với thao tác quét QR đơn giản để chuyển tiền vào ví điện tử cho người bán.

Tuy nhiên trong tháng 8, khi ông Zeke Faux, phóng viên của tờ Bloomberg ghé thăm nơi này và mua nước tại một cửa hàng, bảo rằng sẽ thanh toán bằng Bitcoin, nhân viên bán hàng đã giật lại chai nước, nói: “Tôi sẽ không bao giờ sử dụng thứ rác rưởi đó”. Nhiều khách sạn hay nhà hàng cũng không còn chấp nhận loại tiền này nữa, họ thậm chí còn treo trước cửa tấm biển “Không nhận Bitcoin”. Những chủ doanh nghiệp trở nên ngán ngẩm khi phải liên tục từ chối một loại tiền tệ dễ biến động như vậy. 

Địa điểm dự kiến của Thành phố Bitcoin. Ảnh: Jose Cabezas.

Được biết, việc sử dụng Bitcoin ở những nơi khác tại quốc gia El Salvador thậm chí còn ít hơn so với những gì được ghi nhận ở nơi khởi đầu cuộc cách mạng chuyển đổi, El Zonte. Ngay cả tại các nhà hàng cao cấp phục vụ khách du lịch, nhân viên thu ngân chỉ chấp nhận Bitcoin một cách đầy miễn cưỡng.

Các công ty xếp hạng tín dụng cho biết El Salvador có khả năng vỡ nợ trong vài năm tới và các cuộc đàm phán cứu trợ với IMF đã bị đình trệ vì dự án Bitcoin. Tổng chi phí cho dự án Bitcoin của El Salvador cho đến nay vẫn chưa được tiết lộ, nhưng có thể lên tới 300 triệu USD, bao gồm 203 triệu USD do cơ quan lập pháp phân bổ, tài trợ cho các khoản thanh toán của Chivo và các khoản lỗ từ giao dịch ông Bukele.

Có thể bạn quan tâm: 
Lạm phát Mỹ hạ nhiệt và Fed sẽ "giảm tốc" lãi suất?

Nguồn Bloomberg