Chính quyền Tổng thống Joko Widodo đã cải tổ nền kinh tế Indonesia như thế nào?

Trong thập kỷ qua, ông Joko Widodo đã tận dụng các cơ hội để cải tổ nền kinh tế Indonesia, biến đất nước này trở thành một trong những thị trường đầu tư hấp dẫn nhất trên toàn cầu. Một phần quan trọng của thành công này đến từ sự tăng trưởng vượt bật của ngành công nghệ năng lượng xanh, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về các giải pháp bền vững.

Từ khi ông Widodo nhậm chức Tổng thống vào năm 2014, ông đã tận dụng nguồn tài nguyên khổng lồ của Indonesia, trữ lượng niken lớn nhất thế giới, để nâng cấp ngành công nghiệp chế biến khoáng sản trong nước và thu hút đầu tư từ nước ngoài. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tình trạng thâm hụt tài khoản vãng lai kéo dài mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của quốc gia.

Tuy nhiên, quá trình tái cơ cấu kinh tế vẫn chưa hoàn tất. Với tham vọng lớn, ông Widodo đặt mục tiêu đưa Indonesia trở thành 1 trong 5 nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm 2045. Tờ Financial Times đã phân tích ý nghĩa của kỷ nguyên Widodo đối với Indonesia, trong bối cảnh chuẩn bị có sự chuyển giao quyền lực tại nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Dưới thời ông Widodo, nền kinh tế Indonesia đã duy trì mức tăng trưởng khoảng 5% mỗi năm, ngoại trừ 2 năm 2020 và 2021 do ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19 gây ra.

Dưới thời ông Widodo, nền kinh tế Indonesia đã duy trì mức tăng trưởng khoảng 5% mỗi năm.

Mặc dù tốc độ tăng trưởng trung bình trong nhiệm kỳ của ông Widodo chậm hơn so với thập kỷ trước, một phần do giá hàng hóa giảm, nhưng sự ổn định đã củng cố niềm tin của nhà đầu tư và người tiêu dùng. Theo ông Henry Wibowo, Trưởng bộ phận nghiên cứu và Chiến lược quốc gia Indonesia tại JPMorgan, GDP bình quân đầu người của Indonesia đã tăng và tiến gần đến mức 5.000 USD, điều này sẽ thúc đẩy tầng lớp trung lưu và kích thích làn sóng tiêu dùng tự do.

Tuy nhiên, một số nhà kinh tế lại cho rằng Indonesia cần tăng tốc nhanh hơn để đạt được mục tiêu tăng trưởng của mình. Ông Chatib Basri, cựu Bộ trưởng Bộ Tài chính Indonesia, cho biết nền kinh tế cần phải tăng trưởng với tốc độ từ 6-7% cho đến năm 2050 để tránh rơi vào nhóm các nước thu nhập trung bình. “Bất kỳ ai trở thành Tổng thống mới vào năm 2024 đều phải đặt mục tiêu biến Indonesia trở thành một trong những quốc gia có thu nhập cao. Và con số 5% là không đủ để đạt được điều đó”, ông Basri nói.

Một trong những động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại Indonesia là trữ lượng niken, thành phần quan trọng trong pin điện. Ông Widodo đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu quặng niken vào năm 2019, nhằm thúc đẩy sự phát triển chuỗi cung ứng pin xe điện trong nước. Động thái này đã tạo động lực cho ngành công nghiệp kim loại và khai thác mỏ bằng cách buộc các nhà sản xuất và chế biến pin phải thành lập các nhà máy trong nước, qua đó làm tăng giá trị của niken xuất khẩu. Dữ liệu hải quan cho thấy giá trị xuất khẩu niken đã tăng từ 1,4 tỉ USD vào năm 2014 lên gần 22 tỉ USD vào năm 2022.

GDP bình quân đầu người của Indonesia dự kiến ​​vượt 5.000 USD vào năm 2024.

Bên cạnh đó, ông Widodo cũng áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu tương tự đối với quặng bauxite, nguyên liệu chính để sản xuất nhôm. Trong khi đó, chính phủ Indonesia lên kế hoạch mở rộng việc khai thác và chế biến quặng này sang ngành công nghiệp đồng trong năm nay.

Việc thúc đẩy sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao đã mở rộng khả năng xuất khẩu và giúp Indonesia cân bằng cán cân tài khoản vãng lai. Vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) đổ vào nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á sau lệnh cấm xuất khẩu niken, với sự tham gia của các công ty như Ford, Huyndai, tập đoàn kim loại Trung Quốc Tsingshan Holdings và BYD.

Trong năm 2023, lĩnh vực đầu tư đã tăng 3,7%, đạt mức cao nhất trong lịch sử là 47,3 tỉ USD, sau khi tăng 46,6% vào năm 2022. Khoảng 1/3 vốn FDI, chủ yếu từ Trung Quốc, chảy vào các ngành công nghiệp khai thác mỏ và kim loại.

Nhìn chung, sự phát triển của Indonesia đang dựa trên việc sử dụng các nguồn tài nguyên có sẵn, từ đó thúc đẩy đà đi lên của các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao. Sự chuyển đổi này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần vào việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Đối với Indonesia, hành trình vươn lên toàn cầu vẫn đang diễn ra và ai sẽ tiếp quản quyền lực vào tuần tới sẽ quyết định hướng đi của quốc gia này trong những năm tiếp theo.

Việc ông Widodo triển khai một luật tổng hợp về tạo việc làm không chỉ khuyến khích dòng vốn đầu tư, mà còn đồng thời mang đến những cải cách sâu sắc nhằm giảm thiểu nạn quan liêu khét tiếng của Indonesia và mở cửa các lĩnh vực trước đây từng cấm đầu tư nước ngoài.

Ông Douglas Ramage, Giám đốc Điều hành công ty tư vấn Bower Group Asia, cho biết các nhà đầu tư nhận ra rằng, đã có những cải cách đáng kể trong môi trường đầu tư. Điều này cho thấy chính quyền ông Widodo đã đầu tư nhiều nguồn lực hơn cho cơ sở hạ tầng so với bất kỳ chính quyền tiền nhiệm nào.

Việc xây dựng mạng lưới đường bộ, đường sắt, đập và cảng trên 17.500 hòn đảo đã trở thành ưu tiên hàng đầu. Ngân sách cho cơ sở hạ tầng tăng từ 154,7 tỉ Rp (9,9 triệu USD) vào năm 2014 lên 422.700 tỉ Rp (27 triệu USD) vào năm 2024.

“Cơ sở hạ tầng vẫn là một trong những ưu tiên hàng đầu của chính phủ trong thời gian tới. Việc cải thiện khả năng kết nối thông qua mạng lưới đường bộ, đường sắt và sân bay lớn hơn cũng như tận dụng mạng lưới này một cách hiệu quả hơn sẽ giúp giảm thiểu chi phí vận tải và phân phối”, bà Lavanya Venkateswaran, Nhà kinh tế hàng đầu về khu vực Đông Nam Á tại OCBC, nhận xét.

Mặc dù việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng đã góp phần vào sự phát triển kinh tế và thu hút vốn đầu tư, điều này cũng đã khiến các doanh nghiệp nhà nước phải chịu gánh nặng từ những khoản nợ khổng lồ. Đó sẽ là một thách thức mà người kế nhiệm ông Widodo phải đối mặt và tìm ra hướng giải quyết.

Indonesia đạt thặng dư tài khoản vãng lai hàng năm lần đầu tiên sau một thập kỷ vào năm 2021, nhờ sự bùng nổ xuất khẩu niken bổ sung cho hoạt động thương mại truyền thống của đất nước, chủ yếu là dầu cọ và than đá.

“Việc chuyển đổi tài khoản vãng lai là một câu chuyện vĩ mô quan trọng trong những thập kỷ tới đối với Indonesia, bởi nó sẽ giúp duy trì sự ổn định của tiền tệ và giúp quốc gia này nổi bật hơn so với hầu hết các thị trường mới nổi”, ông Wibowo nói.

Có thể bạn quan tâm:

Các doanh nghiệp Mỹ trước lực cản tăng trưởng trong năm 2024

Nguồn FT