Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung: Hậu quả như Đại suy thoái kinh tế

Cuộc chiến thương mại lớn nhất từ trước tới nay

Ngày 6/7/2018, Washington và Bắc Kinh chính thức bước vào cuộc chiến thương mại khi quyết định của Mỹ tăng thuế lên thành 25% đối với 818 mặt hàng với tổng trị giá 34 tỉ USD nhập từ Trung Quốc - trong đó có xe hơi, ổ cứng máy tính, linh kiện máy bay - chính thức có hiệu lực.

Bắc Kinh gọi đây là "cuộc chiến thương mại lớn nhất trong lịch sử kinh tế từ trước tới nay" và tuyên bố Trung Quốc cũng đáp trả và sẽ kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới.

Báo chí quốc  tế gọi đây là cuộc chiến thương mại "điên rồ" với cảnh báo sẽ dẫn tới "cuộc chiến thượng mại diện rộng", thậm chí là "chiến tranh thương mại toàn diện", gây ra những hậu quả nghiêm trọng không kém gì Đại suy thoái kinh tế toàn cầu 2008-2009.

Theo dự báo của Hội đồng phân tích kinh tế Pháp, tổng sản phẩm nội địa (GDP) của Mỹ, Trung Quốc và châu Âu sẽ giảm 3-4%, riêng Pháp sẽ mất 3% GDP, trong khi GDP của Pháp chỉ giảm 2,2% do khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Các quốc gia nhỏ hoặc kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu hàng hóa mới là những nước bị tác động nhiều nhất, chẳng hạn Mêxicô và Hàn Quốc sẽ mất ít nhất 10% GDP.

Việc Mỹ tăng thuế trên hàng hóa Trung Quốc sẽ là gánh nặng trên vai các tập đoàn quốc tế cung ứng hàng hóa, nhất là các sản phẩm có giá trị cao, trong đó có các công ty của Mỹ trên toàn thế giới và các doanh nghiệp nước ngoài đang hoạt động tại Trung Quốc. 

→Nếu chiến tranh thương mại Mỹ-Trung nổ ra...

→Mỹ-Trung "ăn miếng trả miếng" thương mại

Trong số 34 tỉ USD hàng hàng hóa nhập từ Trung Quốc mà Mỹ áp thuế mới, hàng hóa của các doanh nghiệp nước ngoài sản xuất tại Trung Quốc - trong đó có nhiều công ty Mỹ - chiếm tới 20 tỉ USD, tức là 59% tổng giá trị hàng hóa bị Mỹ áp thuế mới. Như vậy theo nói cách khác là theo Bắc Kinh, Washington đang "tự bắn vào chân mình".

Theo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), dù sự bất định và các nguy cơ do các chính sách về thương mại của tổng thống Mỹ Donald Trump đã tăng trong thời gian qua và có thể khiến giới doanh nghiệp mất lòng tin, gây thiệt hại cho đầu tư, nhưng kinh tế Mỹ vẫn tiếp tục tăng trưởng và vẫn vững chắc.

Mặc dù thiệt hại của Mỹ hiện giờ vẫn hạn chế, nó sẽ nhanh chóng lan rộng nếu chính quyền của ông Donald Trump quyết định đi tới cùng với những lời đe dọa áp thuế của mình, các nhà kinh tế và chủ các hãng sản xuất được các báo Mỹ hôm thứ Sáu ngày 6/7 dẫn lời nói.

“Sẽ tổn thương nền kinh tế nhưng cho đến nay tác động vẫn trong tầm kiểm soát,” ông Mark Zandi, Kinh tế gia trưởng của bộ phận phân tích của hãng đánh giá tín nhiệm Moody’s, được USA Today dẫn lời. “Nếu cuộc chiến leo thang thì nó sẽ gây thiệt hại nhiều hơn và sẽ có lúc sẽ phá hoại nền kinh tế vận hành tốt và dẫn đến suy thoái.”

Hãng Trans-Matic ở Holland, tiểu bang Michigan, cho biết họ đã phải chịu chi phí thép cao hơn trong vài tháng qua do các nhà sản xuất thép của Mỹ đã tăng giá thành để đón đầu thuế suất cao hơn mà Mỹ áp lên kim loại nhập khẩu.

Thặng dư thương mại của Mỹ và các đối tác. Nguồn: Bloomberg

Với giá cả đầu vào cao hơn như thế, Trans-Matic buộc phải lấy giá cao hơn từ khách hàng của họ là những nhà cung cấp xe hơi. Tuy nhiên một số khách hàng đã giảm đơn hàng, khiến cho doanh thu của Trans-Matic giảm từ 5 đến 10%. Chính vì vậy, Công ty này đang cho 300 công nhân 5 giờ làm thêm mỗi tuần thay vì 10 giờ làm thêm như trước.

Hồi tháng trước, Mỹ đánh thuế 25% lên thép và 10% lên nhôm nhập khẩu từ Canada, Mexico và Liên minh châu Âu trong một nỗ lực chặn đứng điều mà Tổng thống Donald Trump gọi là việc các nước này bán các sản phẩm này dưới mức giá thị trường ở Mỹ. Các nước bị đánh thuế đã đáp trả tương xứng. EU đã áp thuế lên 3,2 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm rượu whiskey, xe máy và các sản phẩm thép. 

Sau khi EU áp thuế 31% lên xe máy nhập khẩu từ Mỹ, hãng xe biểu tượng Harley-Davidson cho biết họ sẽ chuyển một số hoạt động sản xuất của họ ra nước ngoài để né thuế.

Bắc Kinh đã phản công với thuế áp lên thịt, hải sản và xe hơi thể thao cùng các mặt hàng khác nhập từ Mỹ. Một đợt áp thuế nữa trị giá 16 tỷ USD của cả hai bên dự kiến sẽ bắt đầu trong thời gian tới.

Trong năm tới, toàn bộ những mức thuế này sẽ khiến nước Mỹ mất khoảng 170.000 việc làm và làm giảm tăng trưởng kinh tế Mỹ, ông Zendi được USA Today dẫn lời ước tính. Tuy nhiên, Tổng thống Trump đang đe dọa sẽ đánh thuế thêm lên 400 tỷ USD hàng nhập khẩu Trung Quốc và 275 tỷ USD ô tô nhập khẩu. Điều này sẽ khiến Mỹ mất tổng cộng 700.000 việc làm và tăng trưởng kinh tế giảm 0,5% và nhiều khả năng đưa đất nước vào tình trạng suy thoái, ông nói thêm.

Không có kẻ thắng

Theo New York Times, các mức thuế áp lên Trung Quốc, vốn được mệnh danh là công xưởng toàn cầu, sẽ ảnh hưởng đến nhiều công ty vốn dựa vào chuỗi cung ứng toàn cầu và nhiều khả năng sẽ gây tổn thương cho các công ty Mỹ nhiều hơn là các công ty Trung Quốc mà chính quyền ông Trump đang nhắm vào.

Cuộc chiến thương mại của ông Trump sẽ gia tăng chi phí cho các ngành công nghiệp Mỹ, nhiều khả năng đe dọa các công việc trong lĩnh vực sản xuất mà ông Trump từ lâu nói rằng ông muốn bảo vệ. Và những chi phí cao thêm này cuối cùng cũng đổ dồn lên vai của người tiêu dùng Mỹ.

“Không có kẻ thắng trong chiến tranh thương mại,” ông William Zarit, Chủ tịch của Phòng Thương mại Mỹ ở Trung Quốc, được tờ Washington Post dẫn lời nói trong một thông cáo.

Tờ The Washington Post cho biết một số công ty Mỹ cố gắng đưa hàng đến Trung Quốc trước thời hạn thuế có hiệu lực. Trong đó, một tàu hàng Peak Pegasus chở đậu nành từ Mỹ phải tranh thủ đến cảng Đại Liên thuộc tỉnh Liêu Ninh một giờ trước khi mức thuế 25% mà Trung Quốc áp lên hàng hóa của họ có hiệu lực, theo dữ liệu vận tải tàu biển của hãng tin Bloomberg.

Ông Shaun Rein, Tổng giám đốc China Market Research Group ở Thượng Hải, Trung Quốc, nói bước kế tiếp của chính phủ Trung Quốc có thể là khơi dậy tinh thần bài Mỹ trong người tiêu dùng Trung Quốc – tương tự như hồi họ tẩy chay tập đoàn Lotte của Hàn Quốc hồi năm ngoái vốn khiến tập đoàn này phải đóng cửa hàng chục cửa hàng tiện lợi của họ ở Trung Quốc.

Ông Mitt Romney, một người từng là ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa, nói rằng ông hy vọng những biện pháp thuế quan này ‘nhanh chóng bị dỡ bỏ’ và được thay thế bằng một thỏa thuận mậu dịch mà hai bên đều đồng ý.