Châu Âu sẽ ra sao nếu thiếu bà Angela Merkel?

Sự ra đi không ai mong đợi

Giai đoạn châu Âu mà châu Âu được bà Angela Merkel lãnh đạo rất có hiệu quả có thể bị rạn nứt. Bà là biểu tượng cho đường lối trung dung tại châu Âu, nhưng nó đang tan vỡ dưới sức ép của cả phe cánh hữu và cánh tả. Bà và nước Đức đã là một biểu tượng của sự ổn định, nhưng bây giờ ngay cả Đức cũng bị cho là không ổn định về mặt chính trị.

Việc bà tuyên bố sẽ ra đi sau khi mãn nhiệm kỳ thủ tưởng đã tạo ra một mức độ hoảng sợ ở trung tâm của Liên minh châu Âu (EU).

Bà Merkel có thể không còn được lòng công chúng Đức và ảnh hưởng của bà đối với những nước có thể đang suy yếu. Nhưng đối với những người tin tưởng - và làm việc vì giấc mơ của một liên minh gần gũi hơn, bà Merkel được coi là đáng tin cậy và đầy cam kết với châu Âu và các giá trị của nó. Bà đứng như một bức tường thành chống lại chủ nghĩa dân túy đang trỗi dậy tại các nước khác nhau như Ý, Hungary và Ba Lan.

Jan Techau, giám đốc chương trình châu Âu của Quỹ Marshall Đức, cho biết: “Bà ấy cho cảm giác rằng ai đó có thể kiểm soát được tình hình và đáng tin cậy”. “Bà ấy đã đảm bảo rằng Đức là nguồn sức mạnh ở châu Âu mà bạn có thể phụ thuộc. Dù bà ấy có phạm sai lầm, bạn có thể dựa vào Merkel ngay cả khi bạn không thích bà ấy”.

Ai có thể hành động như một sự đối trọng với những người muốn chia rẽ khối khi vắng mặt bà Merkel, đột nhiên đó là một cuộc thảo luận cần phải khẩn cấp thực hiện.

Tomas Valasek, giám đốc Carnegie Châu Âu, nói rằng bà Merkel “tạo ra sự đồng thuận của châu Âu từ hư không” và mọi người đều thắc mắc, “Chúa ơi, ai sẽ thay công việc của bà ấy?”

Đó có thể là Emmanuel Macron, vị tổng thống trẻ trung của nước Pháp, hiện là “lãnh đạo mặc định của châu Âu, hy vọng lớn. Giới phân tích nhận định Tổng thống Pháp là người cuối cùng có nhiệm vụ mạnh mẽ và bản năng đúng đắn.

Ông Macron.

Nhưng vấn đề đối với ông Macron là ông không đủ mạnh mẽ để tự mình thúc đẩy tầm nhìn đầy tham vọng của ông về ''châu Âu hội nhập hơn ''. Ông cần sự hỗ trợ của Đức dưới thời bà Merkel. Nhưng điều ấy đang lung lay. Josef Janning thuộc Hội đồng Quan hệ đối ngoại Châu Âu ở Berlin, vì “bà ấy chỉ là một vị thủ tướng sắp mãn nhiệm cho đến khi một nhà lãnh đạo đảng mới được bầu, và sẽ không còn thực quyền ở châu Âu”.

Tất cả những điều đó đều có ý nghĩa lớn đối việc tính thống nhất và hiệu lực của Liên minh Châu Âu, điều có thể giúp khối này thoát khỏi cuộc khủng hoảng tài chính khác. Nếu quá trình chuyển giao không yên ả, không giúp châu Âu có thể đối phó với một cuộc khủng hoảng như thế sẽ là một điểm trừ với bà Merkel, một số chuyên gia nhận định.

Cũng có những người vui mừng

Tấ nhiên, một số nhà lãnh đạo châu Âu sẽ vui mừng khi thấy bà ra đi. Các nhà phê bình của bà Merkel lưu ý rằng những khó khăn của bà trong việc thực thi chính sách thắt lưng buộc bụng trong cuộc khủng hoảng tài chính và quyết định để một triệu người di cư sang Đức có thể đã châm ngòi cho chủ nghĩa dân túy hiện nay, và là thách thức lớn nhất của châu Âu.

Chính trị gia Ba Lan Jaroslaw Kaczynski ví vị thủ tướng Đức như một con quỹ vì vấn đề di dân và sự hỗ trợ của bà cho đường ống Nordstream II từ Nga, và người Hy Lạp đổ lỗi cho bà vì tất cả vì đã bóp nghẹt tài chính đất nước của họ.

Thủ tướng Hungary, Viktor Orban, đã lên tiếng chống lại bà Merkel cho cuộc bầu cử châu Âu vào tháng 5, và cùng với các nhà lãnh đạo dân túy mới của Ý, đã chỉ trích các biện pháp trừng phạt đối với Nga.

Ông Viktor Orban.

Tất cả các nước Trung Âu đều phản đối việc bà Merkel chào đón người tị nạn và người di cư và những nỗ lực của bà để truyền thông điệp đó. Nhưng như ông Valasek, giám đốc Carnegie Europe, chỉ ra, người Séc và người Slovak đánh giá cao sự cứng rắn về tài chính của bà, và đầu tư của Đức ở Trung Âu là rất quan trọng cho nền kinh tế của khu vực.

Mr. Valasek nói rằng ông Trump và ông Putin có thể vui mừng khi bà rút lui. Ông Trump luôn có vấn đề với Đức, đặc biệt là về thương mại và sự ủng hộ của Đức đối với thương mại đa phương. Ông Putin cũng sẽ rất vui mừng. Sức mạnh của sự trừng phạt chống lại Nga là chiến thắng cá nhân của bà Merkel.

Việc bà Merkel sẽ tiếp tục làm thủ tướng bao lâu nữa là một dấu hỏi, bất chấp mong muốn mạnh mẽ của bà, như ông Janning nói, bà sẽ phải “bàn giao công việc cho một người đã thắng trong cuộc bầu cử.”

Một chuyên gia khác, ông Mattias Kolb, nhận định rằng: “Với sự ra đi của bà ấy, một chính trị gia có khả năng nói chuyện ngang tầm với Chủ tịch Tập Cận Bình, Tổng thống Trump và Tổng thống Putin, và luôn đại diện cho vị trí của E.U. Sẽ mất thời gian trước khi người kế nhiệm của bà ấy đạt đến vị thế như vậy”. 

Nhiều người lo ngại về vị thế của EU trên trường quốc tế. Trong quá trình lãnh đạo của mình, bà Merkel là người bảo vệ các giá trị phương Tây và trật tự quốc tế, đặc biệt là khi đối mặt với những thách thức từ ông Trump, ông Putin và lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình.

Những điều đó được thể hiện trong một thông điệp trên Twitter của Richard N. Haass, người đứng đầu Hội đồng Quan hệ đối ngoại Mỹ. Ông viết: "Thời đại Merkel gần kết thúc, khiến cho phương Tây và trật tự quốc tế sau chiến tranh thế giới thứ II thiếu có một nhà lãnh đạo", ông viết. “Nước Mỹ của tổng thông DonaldTrump đã thoái vị. Vương quốc Anh bị phân tâm. Canada thiếu phương tiện. Macron quá yếu. Đây là điều không thuận lợi cho sự ổn định, thịnh vượng, tự do”.

Nguồn NYT