Châu Á khai thác các nguồn năng lượng thay thế khi lo ngại sự phát triển của Trung Quốc

Cuộc tranh luận về an ninh năng lượng hiện tập trung vào việc ai sẽ kiểm soát việc cung cấp điện trong tương lai.

Theo Nikkei Asian Review, 3 sự kiện gần đây đã phục hồi động lực cho việc phát triển lưới điện đường dài mới và có kỹ thuật tiên tiến trên khắp châu Á.

Trung Quốc đã thống trị công nghệ lưới điện nhưng mối lo ngại về đòn bẩy mà Bắc Kinh có thể sử dụng bằng cách kiểm soát nguồn cung cấp điện đã khiến nhiều phát triển tiềm năng bị đình trệ.

Hồi tháng 5, chính phủ Ấn Độ đã khởi động sáng kiến “Một thế giới, Một mặt trời, Một lưới điện” nhằm tạo ra một mạng lưới điện, được cung cấp chủ yếu bởi các nguồn năng lượng mặt trời của Ấn Độ để đáp ứng nhu cầu của các quốc gia ở Tây và Đông Nam Á.

Các công ty Ấn Độ như Sterlite Power đang tìm cách xây dựng các liên kết xuyên Ấn Độ Dương tới các thị trường ở châu Phi, nơi rất cần điện giá rẻ. Nguồn ảnh: Nikkei Asian Review.

Đầu tháng 7, công ty Nhật Hitachi công bố về việc tiếp quản mảng kinh doanh lưới điện của ABB, một trong những doanh nghiệp kỹ thuật tiên tiến nhất châu Âu. Sự kết hợp giữa kinh nghiệm phát triển lưới điện của ABB với kỹ năng kỹ thuật số và kỹ thuật khác của Hitachi sẽ tạo ra một công ty có khả năng cạnh tranh trên quy mô toàn cầu trong việc phát triển lưới điện thông minh.

Cuối tháng 7, Úc có kế hoạch để theo dõi nhanh một tuyến đường liên kết dưới biển dài 3.700 km mới đưa điện năng lượng mặt trời đến Singapore thông qua Indonesia.

Những tiến bộ trong công nghệ lưới điện, kết hợp với việc tiếp tục cắt giảm chi phí sản xuất điện từ các nguồn tái tạo có khả năng chuyển đổi sản xuất điện trên toàn khu vực. Nhu cầu sử dụng điện trên toàn châu Á đã tăng 68% trong thập kỷ qua và đang tiếp tục tăng. Nhưng, các liên kết truyền tải quốc tế quy mô lớn mới có thể cung cấp điện từ các nguồn chi phí thấp nhất cho mọi người.

Những lợi thế của các chương trình như vậy cho cả nhà sản xuất và người tiêu dùng là đáng kể. Điện gió và năng lượng mặt trời có chi phí đầu vào bằng không. Một khi có đường dây, khối lượng lớn có thể được cung cấp trên một khoảng cách xa với tổn thất truyền tải hạn chế.

Chi phí điện năng rất quan trọng đối với doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng cá nhân và nguồn cung giá rẻ có thể khuyến khích sự phát triển của các hoạt động sử dụng nhiều năng lượng như trung tâm dữ liệu. Với khả năng lưu trữ được tích hợp tại điểm sản xuất cũng như ý định ở Úc về các liên kết mới loại bỏ nhu cầu về nguồn cung cấp dự phòng vốn thường cần thiết khi gió không thổi.

Khả năng lưu trữ được tích hợp tại điểm sản xuất, các liên kết mới loại bỏ nhu cầu về nguồn cung cấp dự phòng. Nguồn ảnh: Nikkei Asian Review.

Sự biến đổi của thị trường cũng sẽ tạo ra những kẻ thua cuộc. Thị trường điện theo truyền thống được kiểm soát trên toàn quốc. Tuy nhiên, ở nhiều nước, các nhà sản xuất địa phương cũng không thể cạnh tranh.

Theo phân tích toàn cầu mới nhất của Lazard, việc giảm mạnh chi phí sản xuất điện từ khí đốt, thay bằng điện sản xuất từ gió hoặc năng lượng mặt trời lần lượt tiết kiệm 89% và 70% đối với các nguồn cung cấp chưa được tiêu thụ.

Khối lượng lớn năng lượng tái tạo chi phí thấp cũng đang làm suy yếu nhu cầu đầu tư vào năng lực hạt nhân mới. Ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho thấy năng lượng tái tạo có thể cung cấp tới 1/3 lượng điện của châu Á vào năm 2030. Với các lưới điện mới được lắp đặt, con số đó có thể cao hơn nhiều.

Những nhà sản xuất nhìn thấy các mối đe dọa đối với các mô hình kinh doanh hiện tại của họ tin rằng việc chống lại sự kiểm soát của Trung Quốc đối với các nguồn cung cấp điện sẽ làm ngừng quá trình này.

Tập đoàn State Grid Corp của Trung Quốc vẫn dẫn đầu thị trường với mạng lưới rộng khắp hiện đang hoạt động trên khắp Trung Quốc và các liên kết bên ngoài hiện có với Myanmar, Lào và Việt Nam. Tuy nhiên, một số dự án quốc tế được đề xuất, bao gồm các dự án đầy tham vọng nhằm xây dựng lưới điện toàn khu vực châu Á và nắm quyền từ Trung Quốc qua Trung Á đến châu Âu, chủ yếu bị đình chỉ vì sự mất lòng tin chính trị đối với Bắc Kinh.

Công nghệ lưới điện đường dài và lưới điện thông minh tiên tiến hiện có không khác biệt về vật chất giữa các ưu đãi cạnh tranh. Các công ty được hỗ trợ bởi quỹ nhà nước như State Grid Corp có thể có lợi thế, nhưng sự nghi ngờ đối với Trung Quốc và mối lo ngại các kết nối lưới điện có thể tạo đòn bẩy cho Bắc Kinh trong bất kỳ tranh chấp nào trong tương lai sẽ ngăn cản nhiều người mua tiềm năng.

Niềm tin là điều quan trọng. Như đại dịch COVID đã xác nhận, nguồn cung cấp điện rất quan trọng đối với tất cả các khía cạnh của cuộc sống trong nền kinh tế có dây, bao gồm cả nhu cầu có thể làm việc tại nhà.

Cuộc tranh luận về an ninh năng lượng hiện đang chuyển từ lo ngại về nguồn cung dầu sang việc kiểm soát nguồn cung cấp điện. Những gì mà các sáng kiến mới mang lại là cơ hội sử dụng những tiến bộ trong công nghệ lưới điện trong thập kỷ qua mà không cần phải phụ thuộc vào một nhà cung cấp chi phối duy nhất.

Sự sẵn có của một loạt các nhà cung cấp thương mại đáng tin cậy có nghĩa là thương mại quốc tế về điện có thể là một trong những phát triển kinh tế lớn ở châu Á trong thập kỷ tới, làm thay đổi mô hình thương mại và tạo ra các mối quan hệ kinh tế mới.

Theo hầu hết các dự báo thông thường về lượng khí thải toàn cầu, châu Á được coi là “lục địa bẩn” do việc sử dụng than vẫn ngày càng gia tăng. Theo một dự báo, hơn một nửa lượng khí thải toàn cầu trong vòng 20 năm tới sẽ bắt nguồn từ châu Á. Khả năng sử dụng năng lượng đường dài từ năng lượng mặt trời và gió trong toàn khu vực sẽ thay đổi tất cả. Việc sử dụng điện giá rẻ theo cách này cũng có thể mang lại cho các nền kinh tế châu Á một lộ trình rẻ hơn.