Carl Thayer: 'Các cơn bão sẽ cho Trung Quốc cơ hội xuống thang'

GS Carl Thayer. Ảnh:CSIS

Trao đổi với VnExpress, Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia nổi tiếngvề Biển Đông, từng công tác tại Học viện Quốc phòng Australia, bình luận rằng việc Trung Quốc đặtgiàn khoan Hải Dương 981 tại vùng biển thuộc thềm lục địa của Việt Nam ở Hoàng Sa là việc chưa từngcó tiền lệ.

Tuy nhiên việc duy trì giàn khoan cùng hàng trăm tàu hộ tống là việc vô cùng tốnkém. Ông Thayer dự đoáncó vẻ như Trung Quốc sẽ rút giàn khoan dầu về nướctrong hoặc trước ngày 15/8 tới để tránh mùa bão lớn trên biển.

"Các cơn bão sẽ đem lại cơ hội cho Trung Quốc xuống thang", ông nhậnđịnh.

Thayer cho rằng nếu Trung Quốc thực sự muốn khoan dầu, họ sẽ đánh dấu vị trígiếng dầu sau khi giàn khoan khổng lồ này được đưa đi. Đồng thời Trung Quốc sẽ vẫn duy trì các tàuhải cảnh ở khu vực được cho là có dầu.

Về kịch bản tiếp theo, ông Thayer dự đoán Trung Quốc có thể sẽ cân nhắc lập mộtvùng nhận dạng phòng không giới hạn phía trên đảo Hải Nam và quần đảo Trường Sa nhằm thiết lập thẩmquyền của cái gọi là thành phố Tam Sa.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đã đề cập và có thể sử dụng các biện pháp pháplý để đấu tranh với Trung Quốc. Philippines cũng từng ở trong tình huống tương tự và đã nộp hồ sơlên Tòa án trọng tài quốc tế, nhằm đề nghị tòa tuyên bố yêu sách chủ quyền đường 9 đoạn của TrungQuốc là không hợp pháp. Ông Thayer cho rằng Việt Nam có thể hưởng lợi từ bất kỳ phán quyếtnào có lợi cho Philippines.

"Vụ kiện của Philippines rất khôn khéo, không trực tiếp thách thức Trung Quốc màđưa ra câu hỏi về những quyền của Philippines theo luật quốc tế. Nói cách khác, Philippines xem xétmình có quyền với vùng biển thuộc lãnh thổ, khu vực chồng lấn, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinhtế hay không", Thayer phân tích.

Philippines cũng đưa yêu cầu về xác định tình trạng pháp lý của những thực thể(features) bị Trung Quốc chiếm giữ, là những quần đảo, đá hoặc thực thể nổi khi thủy triều xuốngthấp theo luật quốc tế. Nếu bất kỳ thực thể nào không phải là quần đảo hay đá theo luật quốc tế,chúng hình thành nên phần thềm lục địa của Philippines, Trung Quốc không thể tuyên bố chủ quyền vớinhững thực thể đó.

"Do vậy, tôi nghĩ lựa chọn tốt nhất cho Việt Nam lúc này là ủng hộ Philippines",ông nói.

Về những tuyên bố của Thủ tướng Việt Nam tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 24 tạiMyanmar và Diễn đàn Kinh tế Thế giới Đông Á 2014 tại Philippines, ông Thayer nhận xét ôngNguyễn Tấn Dũng đã có một loạt bài phát biểu đanh thép, cho thấy rõ những hành động của Trung Quốclà mối đe dọa lớn cho hòa bình và an ninh trong khu vực.

"Việt Nam phải tiếp tục đưa vụ việc này ra cộng đồng quốc tế, nếu không sẽ đứngtrước nguy cơ bị cô lập. Việt Nam có thế đứng vững chắc, với điều kiện không bị khiêu khích bởiTrung Quốc".

Ông Thayer nhấn mạnh vai trò quan trọng của một số nước trong ASEAN nhưIndonesia, Malaysia và Singapore. Các nước này đều lo lắng trước hành động hung hăng quyết đoán củaTrung Quốc và thể hiện sự ủng hộ về chính trị và ngoại giao với Việt Nam và Philippines. Tuy nhiên,ông cũng nhận xét rằng họ lại không muốn ASEAN can dự trực tiếp vào xung đột với TrungQuốc.

"Việt Nam và Philippines là hai nước ở tiền tuyến trong số các nước cótranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông", chuyên gia nói. "Sự hợp tác giữa Việt Nam vàPhilippines mới đây là một bước đi rất tích cực".