Bóng ma suy thoái ở thị trường mới nổi

Chỉ báo khủng hoảng từ Mỹ

Dự báo từ các dữ liệu quá khứ đang phát ra tín hiệu cảnh báo về một cuộc suy thoái sắp diễn ra. Thị trường có thể tăng thêm chút nữa, nhưng ai cũng biết câu chuyện này sẽ kết thúc như thế nào? Chuyên gia Suli Ren của Bloomberg vừa có những liên hệ giữa hiện tượng đường cong lợi suất nghịch đảo trên thị trường trái phiếu tại Mỹ và thị trường trái phiếu và kinh tế tại thị trường mới nổi.

Thị trường trái phiếu bằng đồng USD tại thị trường mới nổi đã nở rộ trong năm nay. Những nhà đầu tư mua trái phiếu châu Á lợi tức cao (trái phiếu rác) không chỉ phục hồi khoản lỗ nặng năm ngoái mà còn kiếm được không ít lợi nhuận.

Hiện tại, đường cong lợi suất trái phiếu “nghịch đảo” tại Mỹ có thể cho thấy rằng đà thăng hoa đó có thể sẽ dừng lại. Thứ 6 vừa qua, lần đầu tiên trong một thập kỷ mức chênh lệch giữa Trái phiếu Bộ Tài chính Mỹ 3 tháng và 10 năm rơi xuống dưới mức 0, nghĩa là “nghịch đảo”. Điều này thường diễn ra trước 7 cuộc suy thoái trước đây ở Mỹ.

Đường cong lãi suất nghịch đảo không phải là vấn đề lớn, thậm chí đây còn là tin tốt dành cho các nước đang phát triển. Đó là một dấu hiệu mạnh mẽ từ các nhà giao dịch trái phiếu thuộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) rằng chính sách tiền tệ tại Mỹ đang quá thắt chặt.

Trong suốt giai đoạn gần nhất mà đường cong lợi suất trái phiếu Mỹ thành hình nghịch đảo (khoảng thời gian 1 năm bắt đầu từ tháng 6.2006), chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu có lợi suất cao của thị trường mới nổi hầu như không dịch chuyển. Đối với các nước đang phát triển, họ chỉ quan tâm tới mức độ chứ không phải là hình dạng của đường cong lợi suất trái phiếu Bộ Tài chính Mỹ.

Vấn đề thực chất là gì?

Ngược lại, sẽ là cần thiết để tìm hiểu lý do vì sao lại xảy ra hiện tượng đường cong lãi suất nghịch đảo mới là điều đáng quan tâm. Nhiều người bắt đầu hướng về dữ liệu quản lý mua hàng mới nhất của Đức. Vào tháng 3, hoạt động sản xuất, vốn là chỉ báo của khả năng sinh lời của các doanh nghiệp, đã giảm xuống mức của năm 2012. Nguyên nhân chính bắt nguồn từ dữ liệu xấu của ngành ô tô và Trung Quốc, nơi nhu cầu tiêu thụ ô tô đang giảm mạnh.

Một vấn đề khác cũng đáng quan tâm là tại sao trái phiếu rác bằng đồng USD ở châu Á lại tăng rất nhanh trong năm nay. Chắc chắn là, Cục Dự trữ Liên bang đã phát tín hiệu ngừng tăng lãi suất nhưng Trung Quốc - con voi giữa các thị trường mới nổi đã tạo nên chất xúc tác lớn.

Đầu năm 2019, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc tại các ngân hàng ngay sau khi dữ liệu PMI báo hiệu sự co lại hoạt động sản xuất. Các nhà kinh doanh đặt cược rằng Bắc Kinh đang sẽ lại nới lỏng tín dụng một lần nữa và kết quả là nền kinh tế sẽ được phục hồi.

Nhưng liệu các nhà giao dịch trái phiếu có đang suy nghĩ quá đơn giản của vấn đề này? Trong khi người kinh doanh bất động sản ở Trung Quốc có thể huy động được hơn 18 tỉ USD trên thị trường quốc tế thì họ vẫn gặp khó để vay vốn trong nội địa. Điều này là do hệ số nhân tín dụng của Trung Quốc đã bị phá vỡ. Ngay cả khi các chính trị gia đột nhiên lên tiếng ủng hộ các doanh nghiệp tư nhân thì các ngân hàng vẫn không sẵn sàng cho vay, đơn giản là do tình hình suy thoái kinh tế.

Điều này đặt ra câu hỏi rằng Trung Quốc đang ở đâu trong chu kỳ tín dụng và liệu việc nới lỏng tiền tệ có thể dẫn đến sự phục hồi nhanh chóng hay không. Tại thời điểm này, việc phân tích dữ liệu vĩ mô của Trung Quốc gần như vô dụng bởi dịp Tết Nguyên đán diễn ra vào đầu năm 2019 đã làm nhiễu loạn việc phân tích hoạt động kinh tế lần nữa.

Ngay cả các nhà đầu tư chứng khoán của Trung Quốc, những người rất hào hứng tham gia cơn sốt chứng khoán loại A vào năm 2015 cũng đang thận trọng chờ đợi dữ liệu trong tháng 4.

Suli Ren không nói rằng một ngày nào đó đường cong lợi suất đảo ngược sẽ chấm dứt đợt tăng giá của thị trường trái phiếu mới nổi này. Nhưng bà nói nếu lịch sử là hướng dẫn cụ thể thì một cuộc suy thoái ở Mỹ có thể xảy ra sau khoảng một năm tới.

Lần gần nhất điều này xảy ra, tình trạng tương tự đã xảy ra trái phiếu thị trường mới nổi dậy sóng trong vài tháng, cho đến khi bản nhạc kết thúc, và chênh lệch lãi suất tăng lên 2.686 điểm cơ bản ngay sau khi Lehman Brothers phá sản. Bữa tiệc ăn mừng đó kết thúc trong nước mắt.