Bong bóng tài sản của Nhật Bản có nguy cơ bùng vỡ

Với lợi suất 0,83%, thấp nhất kể từ năm 2003, trái phiếu Nhật Bản khó lòng bù đắp rủi ro cho các nhà đầu tư khi mua trái phiếu của một trong những quốc gia mắc nợ nhiều nhất. Nợ công của Nhật Bản hiện cao gấp hai lần so với quy mô nền kinh tế trị giá 5,5 nghìn tỷ USD. Tệ hơn nữa, núi nợ này vẫn tiếp tục tăng.

Bỏ qua những thông tin rằng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nhật Bản tăng 4,1% một năm kể từ 3 tháng cuối năm 2011. Lý do duy nhất cho sự tăng trưởng của Nhật Bản là vay quá mức và lãi suất bằng 0. Vào thời điểm Nhật Bản cắt nợ, tăng trưởng lao dốc, giảm phát sâu hơn và các chính trị gia sẽ yêu cầu Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) hành động nhiều hơn nữa. Đó là điều đã diễn ra ở Nhật Bản trong 20 năm qua.

Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra nếu BOJ không chỉ biến Nhật Bản thành cội nguồn của mọi cuộc khủng hoảng mà còn kìm giữ nền kinh tế?

Hiện tại một động lực kỳ lạ đang thao túng hệ thống tài chính Nhật Bản, bằng chứng là lợi suất trái phiếu kỳ hạn hai năm của nước này đã giảm xuống còn khoảng 0,095%. Lợi suất này còn thấp hơn giới hạn từ 0 tới 0,1% dành cho chi phí đi vay chính thức của BOJ. Và thậm chí thấp hơn lãi suất 0,1% mà BOJ trả cho các ngân hàng đối với những khoản dự trữ dư thừa do ngân hàng trung ương nắm giữ. Tỷ lệ này khiến nhiều người phải nghiêm túc đặt câu hỏi: Lợi suất trái phiếu Nhật Bản có thể thấp tới mức nào mà không gây ra khủng hoảng?

Hiện BOJ đang xúc tiến đấu giá để mua lại nợ chính phủ. Tuy nhiên, cuối tuần trước, các ngân hàng này đã từ chối bán trái phiếu cho BOJ. Trong khi đó, giới chính trị gia Nhật Bản hối thúc BOJ mở rộng chương trình mua lại tài sản song điều đó là không thể bởi BOJ khó có thể buộc các ngân hàng đổi trái phiếu của họ lấy tiền mặt.

Do đó, vấn đề của Nhật Bản là hiện đại hóa hệ thống tài chính. Các ngân hàng muốn giữ nhiều tiền gửi tại BOJ nhiều hơn mức cần thiết để thu lãi 0,1%. Và khi đó, để trả tiền lãi này, BOJ phải in thêm tiền - hành động không giúp gì nhiều cho nền kinh tế. Công việc chủ yếu của BOJ vào thời điểm hiện tại là hỗ trợ giá trái phiếu. Đó là một sự can thiệp rất lớn song lại ít được chú ý.

Bong bóng trái phiếu từ lâu đã tồn tại ở Nhật Bản. Trong những năm qua, các nhà quản lý quỹ phòng hộ như David Einhorn của Greenlight Capital và J. Kyle Bass của Hayman Advisors LP đã cho bán khống nợ Nhật Bản.

Câu hỏi đặt ra là: Liệu bong bong trái phiếu lớn nhất thế giới có bùng nổ hay không? Câu trả lời là: Không nhất thiết. Nhật Bản đã chứng minh sự chuyên nghiệp trong việc ổn định lợi suất trái phiếu vào những thời khắc khó khăn. Bên cạnh đó, hơn 95% trái phiếu của Nhật Bản đang được các tổ chức trong nước nắm giữ, giúp loại bỏ rủi ro thất thoát vốn.

Tuy nhiên, theo các nhà kinh tế, tình trạng này càng kéo dài, thì bong bóng trái phiếu của Nhật Bản càng lớn hơn và nguy hiểm hơn.

Nguồn Bloomberg/DVT