Bốn xu hướng định hình thế giới trong thời gian tới

Theo tờ Bloomberg, có bốn xu hướng sẽ định hình thế giới trong những thập kỷ tới: chênh lệch chi phí năng lượng, tăng lương ở Trung Quốc, thu hẹp khoảng cách cung - cầu và làm việc từ xa. Đối với các nền kinh tế mới nổi (emerging economies) có tài nguyên thiên nhiên và thể chế phù hợp, đây chính là cơ hội tăng thu nhập. Các quốc gia hưởng lợi tiềm năng bao gồm Argentina, Colombia, Mexico, cũng như Malaysia và Philippines.

Tại sao lại là những quốc gia này? Đây là những nước kết hợp hầu hết các yếu tố thành công: tiếp cận được nguồn năng lượng giá rẻ, lực lượng lao động dồi dào, tự do giao thương với phần lớn nền kinh tế toàn cầu và có khả năng thu hút nhân tài cao.

Ngược lại, Nigeria, Nga và Sri Lanka là những quốc gia có vị trí tệ nhất trong số 22 quốc gia mà Bloomberg khảo sát. Các nước này sẽ cần phải hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu và cải thiện khuôn khổ thể chế của mình để hưởng lợi từ sự thay đổi trong quá trình toàn cầu hóa.

Những sai lầm trong chính sách có thể lãng phí tiềm năng của một quốc gia. Như việc Argentina có một thứ hạng cao nhưng lại không thu hút người lao động và các công ty nước ngoài vì các biện pháp kiểm soát vốn chặt chẽ. Lợi thế của Colombia có nguy cơ bị ảnh hưởng nếu những bất ổn chính trị gần đây làm xáo trộn các hiệp định thương mại của nước này.

Khả năng tiếp cận nguồn nguyên liệu thô chi phí thấp đóng một vai trò lớn trong việc phân bố vị trí địa lý của các ngành công nghiệp. Thông thường, những mức giá tương đối ổn định cho phép các doanh nghiệp chuyên môn hóa ở một số quốc gia nhất định. Nhưng nền kinh tế toàn cầu thường xuyên trải qua những thay đổi mạnh mẽ có khả năng dẫn đến việc di dời đáng kể.

Một ví dụ lịch sử là ngành kinh doanh phân bón của Nhật Bản. Nước này đã xuất khẩu 60% đến 80% lượng phân đạm trong những năm 1960. Nhưng sau cú sốc dầu mỏ vào những năm 1970 khiến việc sản xuất phân bón với mục đích xuất khẩu trở nên không khả thi, các công ty Nhật Bản đã thích nghi bằng cách chuyển hoạt động sản xuất sang các thị trường mới nổi để nắm bắt lợi thế về chi phí hàng hóa của họ.

Cú sốc năng lượng hiện tại có thể thúc đẩy các chiến lược sản xuất tương tự trong những năm tới. Đặc biệt ở châu Âu, nơi năng lượng được dự đoán là ngày càng đắt đỏ, và các doanh nghiệp sẽ tìm kiếm quốc gia khác để đặt cơ sở sản xuất. Thị trường kỳ hạn đối với khí đốt tự nhiên có giá ba năm kể từ bây giờ hiện cao gấp 5 lần so với mức trước khi Nga tấn công Ukraine.

Một cách để đánh giá các quốc gia bị ảnh hưởng như thế nào bởi cú sốc năng lượng là xét xem tác động của lạm phát hàng hóa lên giá xuất khẩu và nhập khẩu của quốc gia đó. Tờ Bloomberg đã sử dụng các ước tính về thay đổi điều khoản thương mại do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tổng hợp. Dữ liệu xác nhận rằng các nước xuất khẩu năng lượng như Nigeria, Nga và Ả-rập Xê-út có lợi thế tự nhiên hơn. Nhưng một số quốc gia không xuất khẩu năng lượng vẫn có thể hưởng lợi từ xu hướng thuê đơn vị sản xuất bên ngoài. Ví dụ, các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng ở Đức có thể chuyển một số hoạt động sản xuất của họ sang một quốc gia nơi tác động của chi phí năng lượng tăng cao thấp hơn so với ở quê nhà.

Công nhân cũng đóng một vai trò quan trọng. Sự khác biệt về nhân khẩu học theo thời gian và giữa các thị trường mới nổi có ảnh hưởng đáng kể đến chi phí lao động. Trung Quốc là một ví dụ nổi bật. Sau nhiều năm tự hào về lao động giá rẻ như một lợi thế cạnh tranh, đất nước này hiện phải đối mặt với tình trạng nhân khẩu học không thuận lợi và dẫn đến tiền lương gia tăng đáng kể.

Bloomberg dự đoán chi phí lao động bằng cách tập trung vào tỉ lệ dân số ở độ tuổi lao động chính, từ 25 đến 64 tuổi. Các quốc gia mà tỷ lệ này dự kiến ​​sẽ giảm trong 10 năm tới có thể sẽ phải đối mặt với áp lực tiền lương, khi lực lượng lao động của họ bị thu hẹp. Đó là trường hợp của Trung Quốc, Ba Lan, Nga và Thái Lan. Những quốc gia khác vẫn được hưởng lợi từ nhân khẩu học, gồm có Ấn Độ, Mexico và Pakistan, có nhiều khả năng sẽ thấy sự gia tăng hơn là lực cản khi chênh lệch chi phí lao động thay đổi.

Một máy khoan lithium tại dự án khai thác lithium 3Q của Liex gần Fiambala, tỉnh Catamarca, Argentina. Ảnh: Bloomberg.

Mexico, Peru, Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam là những nền kinh tế mới nổi có tiềm năng tiếp cận thị trường bên ngoài tốt nhất thông qua các hiệp định thương mại. Sự cô lập tương đối của Nigeria, Nga và Nam Phi khiến họ khó tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu.

Bên cạnh đó, sự di cư của các lao động có trình độ cao cũng sẽ thúc đẩy tăng trưởng của các thị trường mới nổi. Tăng trưởng chậm lại ở các nền kinh tế tiên tiến và làm việc từ xa có thể khuyến khích người lao động chuyển đến các thị trường mới nổi hơn, với những điều kiện thích hợp. “Tăng cường chất xám” sẽ tạo ra cú hích đáng kể đối với năng suất và cho phép quốc gia đích đến nhận những lợi ích từ chi phí đầu vào và tiềm năng cho dịch vụ cung ứng với khoảng cách gần.

Có thể bạn quan tâm:

 Châu Á dần lộ yếu điểm khi nhu cầu lúa mì tăng cao

Nguồn Bloomberg