"Bão" nợ doanh nghiệp trị giá 500 tỉ USD sắp "đổ bộ" nền kinh tế toàn cầu

Ông Richard Cooper là một luật sư nổi tiếng tại Mỹ, với công việc chuyên phụ trách tư vấn cho các doanh nghiệp đang có nguy cơ phá sản. Ông đã tư vấn cho rất nhiều doanh nghiệp trên thế giới trong nhiều thập kỷ qua về việc họ cần phải làm gì khi rơi vào với tình cảnh nợ nần. Luật sư Cooper có nhiều kinh nghiệm khi trải qua cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, “cơn sốc” giá dầu năm 2016 và đại dịch COVID-19. 

Gần đây, điện thoại của ông Cooper đã liên tục đổ chuông. Nhiều người trong ngành tin rằng điện thoại của ông là hồi chuông cảnh báo cho nền kinh tế toàn cầu. Trên thực tế, một loạt công ty lớn tại Mỹ đã tuyên bố phá sản với tốc độ nhanh chỉ sau giai đoạn năm 2008.

"Cơn bão" sắp đến

Bằng kinh nghiệm của mình, vị luật sư dường như đã thấy trước có một “cơn bão” doanh nghiệp hơn 500 tỉ USD sắp “đổ bộ” lên toàn cầu. Điều này làm dấy lên tâm lý lo ngại của các nhà đầu tư Phố Wall, bởi “cơn bão” có thể khiến tăng trưởng kinh tế giảm tốc và tạo sức ép lên thị trường tín dụng đang trên đà hồi phục.

Nhìn bên ngoài, nợ doanh nghiệp là hệ quả của việc nhiều công ty không thể thích ứng kịp thời khi công nghệ thay đổi. Ngoài ra, xu hướng làm việc từ xa của các nhân viên văn phòng đã khiến nhiều tòa nhà văn phòng ở Hồng Kông, London và San Francisco bị bỏ trống. Tuy nhiên, một vấn đề tiềm ẩn đó là các khoản nợ doanh nghiệp tăng mạnh trong thời kỳ tiền rẻ bất thường. Và việc này đã trở thành “gánh nặng” với các nhà đầu tư trong bối cảnh các Ngân hàng Trung ương quyết liệt tăng lãi suất nhằm chống lạm phát. 

“Nỗi đau” của các doanh nghiệp càng thêm sâu sắc khi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) phát tín hiệu cho biết chính sách thắt chặt tiền tệ có thể sẽ kéo dài lâu hơn so với dự kiến để đưa lạm phát về mục tiêu 2%. Trước tình hình này, nhiều công ty được cho là sẽ không thể trụ nổi.

Tại Mỹ, số lượng trái phiếu có lãi suất cao và các khoản vay có đòn bẩy đã tăng lên 3.000 tỉ USD vào năm 2021, thời điểm trước khi Fed thực hiện chiến dịch thắt chặt tiền tệ một cách mạnh mẽ. Cũng trong cùng khoảng thời gian, các khoản nợ của các công ty phi tài chính ở Trung Quốc đã tăng lên so với quy mô nền kinh tế đất nước. Và ở châu Âu, chỉ tính riêng năm 2021, doanh số bán trái phiếu rác (Trái phiếu rác được xem là một trong những hình thức đầu tư mang lại tiềm năng lợi nhuận cao của chứng khoán nợ có thu nhập cố định mà nhiều nhà đầu tư quan tâm và tìm mua hiện nay) tăng hơn 40%. Có rất nhiều trong số lô trái phiếu này sẽ đến ngày đáo hạn trong vài năm tới. Khi đó sẽ tạo ra khoản nợ 785 tỉ USD sắp đến hạn thanh toán.

Với tình hình tăng trưởng có phần chậm lại ở châu Âu và Trung Quốc cũng như việc Fed dự kiến tiếp tục tăng lãi suất, một vài doanh nghiệp có thể đối mặt với trạng thái quá sức chịu đựng với khoản nợ khổng lồ. Chỉ riêng ở châu Mỹ, số trái phiếu và khoản vay gặp vấn đề đã tăng hơn 360% kể từ năm 2021, theo dữ liệu toàn cầu của S&P 500. Nếu tình trạng này tiếp tục có xu hướng lan rộng, chu kỳ vỡ nợ doanh nghiệp diện rộng lần đầu tiên kể từ Đại khủng hoảng tài chính toàn cầu xảy ra là điều không thể tránh khỏi.

Áp lực đè nặng

Trong 6 tháng đầu năm 2023, Mỹ đã có hơn 120 vụ phá sản quy mô lớn. Dẫu vậy, chưa đến 15% trong số gần 600 tỉ USD nợ xấu trên toàn cầu thực sự vỡ nợ. Điều này có nghĩa là hơn 500 tỉ USD nợ doanh nghiệp có thể không trả được, hoặc phải “chật vật” mới có thể trả được.

Song, vẫn còn nhiều điều chưa thể nói trước được. Nền kinh tế Mỹ trụ vững một cách đáng ngạc nhiên khi chống chọi với lãi suất tăng cao đã khiến giới đầu tư có nhiều suy đoán. Bên cạnh đó, lạm phát giảm tốc đã làm dấy lên hy vọng nền kinh tế sẽ “hạ cánh mềm” trong năm nay. Mặt khác, dù số liệu kinh tế gần đây có phần lạc quan, nhưng các vụ vỡ nợ ngày càng gia tăng sẽ khiến các nhà đầu tư và Ngân hàng Trung ương cân nhắc siết chặt hoạt động cho vay, từ đó có thể đẩy nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn khi các lựa chọn tài chính “biến mất”.

Không những vậy, những vụ phá sản cũng sẽ gây áp lực lớn lên thị trường việc làm khi làn sóng sa thải tăng lên, kéo theo sức chi tiêu của người tiêu dùng sụt giảm.

Xu hướng làm việc từ xa khiến tỉ lệ toà nhà văn phòng bị bỏ trống tăng cao. Ảnh: Bloomberg.

Ngành bất động sản thương mại là một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong vấn đề nợ doanh nghiệp. Xu hướng làm việc từ xa của nhân viên đã khiến tỉ lệ bỏ trống của các toà nhà văn phòng tăng lên, còn trung tâm thành phố thì thưa thớt dần. Có hơn 1/4 nợ xấu doanh nghiệp trên thế giới (tương đương 168 tỉ USD) có liên quan đến lĩnh vực bất động sản, cao hơn bất kỳ lĩnh vực đơn lẻ nào khác.

Có thể bạn quan tâm:

Người tiêu dùng Mỹ sẽ cạn tiền trong năm nay

Nguồn Bloomberg