Bắc Âu: Công thức vàng tạo nên những tập đoàn hàng đầu thế giới

Từ phòng ăn tầng trệt của "Carl’s Villa" tại Copenhagen, khách tham quan có thể ngắm nhìn khu vườn được trang trí với các tượng cổ điển. Ngôi nhà nghệ thuật Nouveau này, xây dựng năm 1892 bởi Carl Jacobsen, con trai nhà sáng lập Carlsberg, hiện là nơi tổ chức các cuộc họp của tập đoàn bia lớn nhất thế giới.

Ngồi tại đây, ông Jacob Aarup-Andersen, CEO Carlsberg, chia sẻ rằng thành công của công ty là một phần trong câu chuyện lớn hơn về các doanh nghiệp Đan Mạch. Trong bữa tối, ông nhận câu hỏi: Làm thế nào một quốc gia nhỏ như Đan Mạch lại sở hữu nhiều tập đoàn lớn đến vậy?.

Không chỉ Đan Mạch, các quốc gia Bắc Âu như Thụy Điển, Na Uy và Phần Lan cũng gây ấn tượng mạnh. Khu vực chiếm 1% GDP toàn cầu và 0,3% dân số thế giới nhưng sở hữu nhiều tập đoàn khổng lồ, chẳng hạn như Lego là hãng đồ chơi lớn nhất thế giới hay Ikea dẫn đầu ngành nội thất và sở hữu chuỗi nhà hàng lớn thứ sáu toàn cầu. Các thương hiệu khác như Spotify, Klarna, Nokia hay Novo Nordisk cũng đều khẳng định vị thế toàn cầu.

Các công ty Bắc Âu đã vượt trội so với châu Âu trong thập kỷ qua. Các công ty phi tài chính niêm yết ở khu vực này mang lại lợi nhuận cổ đông vượt mức trung bình của châu Âu, đồng thời chiếm 13% chỉ số MSCI Europe, tăng từ 10% năm năm trước. So với các đối thủ quốc tế, các công ty Bắc Âu có biên lợi nhuận vận hành cao hơn 7 điểm phần trăm và tỉ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư cao hơn 5 điểm phần trăm.

Dù không phải công ty nào cũng thành công, như sự phá sản của Northvolt hay sự lụi tàn của Nokia trước iPhone, nhưng sự vượt trội của các công ty Bắc Âu là điều không thể phủ nhận. Thứ nhất, các doanh nhân Bắc Âu, giống như tổ tiên Viking của họ, có tinh thần mạo hiểm quốc tế. Do quy mô nhỏ, các doanh nghiệp Bắc Âu buộc phải mở rộng ra toàn cầu. Tỉ lệ doanh thu nội địa của 10 công ty lớn nhất khu vực chỉ chiếm 2%, thấp hơn nhiều so với 12% ở châu Âu và 46% ở Mỹ. Pandora, nhà sản xuất trang sức lớn nhất thế giới, chỉ mất 7-8 năm để từ một cửa hàng nhỏ ở Copenhagen trở thành thương hiệu toàn cầu.

Tiếp đến, các công ty Bắc Âu luôn nhanh nhạy trong việc áp dụng công nghệ mới. Từ việc chuyển đồ chơi từ gỗ sang nhựa của Lego đến việc 73% doanh nghiệp khu vực sử dụng dịch vụ đám mây, so với mức 45% trung bình EU, Bắc Âu luôn dẫn đầu về công nghệ. Stockholm, dù dân số ít, vẫn thu hút vốn đầu tư mạo hiểm chỉ sau London, Paris và Berlin. Helsinki cũng “tràn ngập” những công ty game, bao gồm Rovio, nhà sản xuất "Angry Birds", và Supercell, nhà tạo ra "Clash of the Clans". Các doanh nhân Bắc Âu ngày nay cũng không có nhiều lo ngại khi chấp nhận rủi ro, bởi nếu thất bại, họ sẽ được hưởng các chế độ trợ cấp thất nghiệp hào phóng và hệ thống y tế, giáo dục công cộng hoạt động hiệu quả.

Chính sách của chính phủ nói chung cũng là một yếu tố góp phần vào sự thành công của các công ty Bắc Âu. Dù thuế cá nhân cao, Bắc Âu vẫn có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp. Tỉ lệ thuế lợi nhuận gần bằng Mỹ, thủ tục kinh doanh nhanh gọn, và chính phủ thúc đẩy số hóa. Đan Mạch chỉ mất một ngày để cấp số VAT. Trong khi đó, ở Pháp, việc này có thể mất cả tháng.

Cuối cùng, các công ty Bắc Âu có những cổ đông kiên nhẫn. Theo McKinsey, phần lớn các công ty Bắc Âu do gia đình sáng lập hoặc quỹ phi lợi nhuận điều hành. Điển hình như Maersk và Lego vẫn thuộc sở hữu gia đình Moller và Kristiansen. Điều này giúp các công ty tránh bị mua lại và tập trung vào chiến lược dài hạn, với mức đầu tư R&D vượt xa các đối thủ. 

Những điều này đã giúp các công ty Bắc Âu không bị mua lại bởi các công ty nước ngoài, tạo thời gian cho họ phát triển. McKinsey ước tính 4/5 các công ty niêm yết Bắc Âu chi tiêu nhiều hơn cho việc nghiên cứu và phát triển so với các đối thủ ở các nơi khác ở phương Tây. Ông Lars Fruergaard Jorgensen, Giám đốc Novo Nordisk, cho biết trọng tâm của ông là làm sao để công ty tiếp tục tạo ra những câu chuyện thành công mới trong 10 đến 20 năm tới.

Nguồn The Economist