50 năm vụ ám sát Kennedy: Tuyệt vọng chống thuyết âm mưu

Thời điểm nước Mỹ kỷ niệm nửa thế kỷ diễn ra vụ ámsát Tổng thống John F. Kennedy (22/11/1963), cũng là lúc hàng loạt giả thuyết mới vềviệc ai thực sự có đôi tay vấy máu nóng trở lại, bất chấp nhiều học giả, sử gia,nhà báo đã khẳng định thủ phạm duy nhất là tay súng Lee Harvey Oswald.

Theo các cuộc thăm dò dư luận gần đây, 59% người Mỹ vẫn tin rằng Lee HarveyOswald không hành động đơn độc. "Người ta đơn giản không tin một kẻ tầm thường như Oswaldlại có thể giết một người có tầm vóc lớn như Tổng thống Mỹ" - sử gia Robert Dallek,tác giả cuốn hồi ký An Unfinished Life viết về Kennedy nhận xét.

Thuyết âm mưu nhiều như ruồi nhặng

Thành thực mà nói, giả thuyết một tay súng ám sát Kennedy khá buồn tẻ và khó tinnếu so với các nhân vật có liên quan tới vụ ám sát và bối cảnh khi đó. Ta có JackRuby, chủ một hộp đêm thoát y ở Dallas đã bắn chết Oswald; Jackie Kennedy, đệ nhất phunhân nổi tiếng và Lyndon B. Johnson, Phó Tổng thống, đồng thời là chính trị gia quyềnlực nhất ở Texas.

Bối cảnh của nước Mỹ khi đó là đang trong Chiến tranh lạnh với Liên Xô, nỗi sợ Cubavà "làn sóng đỏ" đã thấm đẫm văn hóa Mỹ trong những năm 1963. Cuộc xâm lược vịnh ConLợn thất bại đã trở thành thảm họa trong năm 1961. Những người chống Chủ tịchFidel Castro ở Cuba đổ lỗi cho Kennedy vì sự thất bại. Rồi còn phải kể tới cuộc khủnghoảng tên lửa Cuba 1962 và mối đe dọa chiến tranh hạt nhân hoặc nỗi sợ Liên Xô tấn côngchiếm Dallas...

Hoàn cảnh như thế, kết hợp với chuyện đời của các nhân vật chính, đã tạo ra vô sốgiả thuyết về vụ ám sát, được mô tả trên nhiều tờ báo, tạp chí và sách. Vấn đề làkhi các giả thuyết đi quá xa, người ta lại chẳng có chứng cứ gì để ủng hộ giảthuyết của mình. Câu hỏi "ai thực sự giết Kennedy", vì thế, đã tạo ra nhiều hướng đápán, nhưng vô cùng hỗn loạn.

Lawrence Wright, một nhà văn đoạt giải Pulitzer nằm trong nhóm tin tưởng Oswald là kẻthủ ác duy nhất nhận xét: "Những thuyết âm mưu cũng giống như ruồi nhặng vậy, luôn buquanh những thứ to lớn đã chết. Lee Harvey Oswald hành động một mình. Thật kỳ cục khinghĩ rằng có sự giải thích nào khác".

Ví dụ điển hình

Lấy ví dụ như trường hợp của cựu Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson, người đã chếtvào năm 1973 và không còn có thể tự vệ được nữa. Thập kỷ vừa qua, hàng loạt cuốnsách đã xuất hiện, cáo buộc ông nhúng tay điều khiển vụ ám sát Kennedy, hoặc ít nhấtlà có biết "gì đó".

Các giả thuyết tập trung theo hướng sau: "Johnson và em Tổng thống là Robert F. Kennedyghét nhau. Robert và anh đã có kế hoạch rò rỉ thông tin lên báo chí nhằm đẩy Johnsonvào bê bối chính trị. Sau đó họ dùng kết quả bê bối để khiến ông không thể đại diệnĐảng Dân chủ tranh cử trong năm 1964. Về phần mình, Johnson biết về các âm mưu này vàsẽ được lợi nhất khi Kennedy bị giết".

"Giả thuyết đó thật vô cùng trẻ con" - Vincent Bugliosi, tác giả cuốn ReclaimingHistory viết về vụ ám sát được đánh giá cao, nhận xét - "Trong đời thực, động cơ chỉlà điểm khởi đầu. Những kẻ theo thuyết âm mưu đã viết hàng trăm trang giấy để xác lậpđộng cơ. Rồi sau đó họ nói rằng đã tìm thấy kẻ giết người thực. Nhưng anh chỉ cóthể nói thế qua chứng cứ thật".

Bugliosi, người dành nhiều năm để biên soạn cuốn sách dày 1.632 trang của mình, đãbác bỏ rất mạnh giả thuyết về việc có sát thủ khác ngoài Oswald. Sách của ông là cơsở vững chắc nhất chống lại các giả thuyết như thế. Nó giống một văn bản luật hơnlà một cuốn sách dành cho đại chúng, trong chỉ ra 53 điểm cho thấy Oswald là sát thủduy nhất.

Các điểm đáng chú ý gồm: Oswald là người mua và sở hữu khẩu súng trường dùng đểsát hại Kennedy. Người ta đã không thể tìm thấy vũ khí nào khác liên quan tới vụ ámsát. Nhà chức trách cũng không thu hồi được viên đạn nào khác ngoài đạn bắn đi từsúng của Oswald. Ủy ban Warren thành lập năm 1964 và Ủy ban các vấn đề ám sát Hạ việnMỹ thành lập trong những năm 1970 đã dành số thời gian tổng cộng tới 4 năm để điều travụ sát hại Kennedy và chưa từng tìm thấy chứng cứ liên quan tới mafia, lực lượng chốngCuba, Cục Tình báo trung ương Mỹ hay các nhóm bị nghi ngờ khác.

"Bất kỳ ai khi đối diện với những sự thật như thế đều sẽ gói ghém đồ đạc và vềnhà" - Bugliosi nói - "Nhưng những kẻ đó vẫn tiếp tục tung ra những giả thuyết điên rồ,những lời dối trá và cố tình bẻ cong thông tin đã được ghi lại".

Khó chống lại thuyết âm mưu

Như để minh họa cho lời của Bugliosi, dịp kỷ niệm 50 năm vụ ám sát Kennedy đã chứngkiến sự xuất hiện mới hoặc trở lại thị trường của hàng loạt sách và tài liệu liênquan, hiển nhiên là đầy ắp các giả thuyết về hoạt động ám sát. Một trong những giảthuyết kỳ cục nhất và giờ đang được "hâm nóng" lại đã xuất hiện lần đầu trong cuốnMortal Error: The Shot That Killed JFK ra mắt năm 1992.

Cuốn sách do phóng viên Bonar Menninger của tờ Kansas City viết, dựa trên các phân tíchđạn đạo của chuyên gia vũ khí Howard Donahue. Sách nói rằng trong cảnh hỗn loạn của vụám sát, nhân viên mật vụ Mỹ George Hickey, người đi trên một chiếc xe không mui ngay sau xeKennedy, đã vô tình bắn trúng đầu ông bằng một khẩu súng trường AR-15. Hickey hiển nhiênđã bác bỏ thông tin này. Menninger phản pháo bằng tuyên bố mật vụ Mỹ đã cố tình cheđạy vụ việc để bảo vệ danh tiếng.

Bugliosi và những nhà phê bình khác gọi sách của Menninger là một thuyết âm mưu cổđiển. Sách chẳng có một chứng cứ nào để ủng hộ nó, nhưng việc này diễn ra là bởichứng cứ đã bị các thế lực ngầm mạnh mẽ che giấu đi?!

Trước khi qua đời vào năm 2011, Hickey đã khởi kiện St. Martin's Press, nhà xuất bảnsách của Menninger, vì tội bôi nhọ. Các bên đã đạt được thỏa thuận dàn xếp ngoài tòasau đó. Nhưng nay khi Hickey không còn, chẳng ai đứng ra bảo vệ danh tiếng ông và đó làcơ sở để một đài truyền hình phát phim tài liệu JFK: The Smoking Gun, nhắc lại giảthuyết mật vụ sát hại Tổng thống.

Thực tế theo nhiều chuyên gia, Oswald rất giống các tay súng đơn độc thời hiện đại,đã tổ chức các vụ xả súng ở Aurora, Colorado hay tại Newtown, Connecticut. Nhưng vìsao người ta vẫn hứng thú với các tin đôn và phỏng đoán thay vì chấp nhận sự thậtrằng Oswald ra tay một mình?

"Điều gây kích thích luôn nằm ở việc tìm kiếm bằng chứng về sự dính líu của bàntay vô hình" - Victoria Pagan, giáo sư văn học kinh điển tại Đại học Florida, đã có 15 nămnghiên cứu về thuyết âm mưu, nhận xét. Bà cho rằng đã tới lúc để người ta ngưng việctạo ra các câu chuyện không có thực, từ một bi kịch thực tế, chính là cái chết củaKennedy: "Chúng ta cần phải chấp nhận sự thực như một phần lịch sử của mình. Cãi vãquanh chuyện này giờ chẳng có ích gì. Tiếp tục cãi vã trong năm 2013 là hành động vôcùng trống rỗng".

Tường Linh (theo Dallas MorningNews)Thể thao & Văn hóa