VietMoney và hành trình thay đổi định kiến ngành cầm đồ

Ứng dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh trong một lĩnh vực truyền thống vốn có nhiều định kiến là cầm đồ, nhà sáng lập kiêm CEO VietMoney Trịnh Văn Phương mong muốn sẽ thay đổi định kiến mô hình cầm đồ bằng cách đem lại sự minh bạch, tiện lợi cho khách hàng phân khúc dưới chuẩn và xây dựng kênh cấp nguồn vốn dễ dàng, nhanh chóng cho các tiểu thương.

CÔNG NGHỆ THẨM ĐỊNH THAY SỨC NGƯỜI

Thành lập năm 2016, tính đến nay VietMoney đã trải qua 2 vòng gọi vốn. Một là vòng hạt giống từ quỹ Indochine Investment cùng các nhà đầu tư cá nhân vào năm 2018 và 2 vòng gọi vốn Series A từ Probus Opportunities (Thụy Sĩ) và Digi Ventures (Việt Nam) vào năm 2020. Hiện tại, VietMoney có 35 chi nhánh với địa bàn hoạt động ở TP.HCM và 6 tỉnh, thành phía Nam.

Thành lập năm 2016, đến nay, VietMoney có 35 chi nhánh với địa bàn hoạt động ở TP.HCM và 6 tỉnh, thành phía Nam.

Giai đoạn dịch COVID-19 vừa qua, việc lựa chọn đầu tư công nghệ ngay từ đầu của VietMoney lại một lần nữa chứng tỏ tính hữu dụng. Sự biến động mạnh của giá sản phẩm trước và sau khi dịch diễn ra khiến các mô hình định giá truyền thống không thể lường trước rủi ro rớt giá.

Theo đó, việc áp dụng công nghệ dữ liệu lớn (big data) cho phép VietMoney có những bước đi đón đầu phù hợp về việc điều chỉnh tỉ lệ cho vay cần thiết theo mỗi loại tài sản, thậm chí là mỗi mẫu mã, thương hiệu nhận cầm đồ. Cụ thể, Công ty đã xây dựng thành công hệ thống quản trị nội bộ ERP cho riêng đặc thù ngành cầm đồ, đồng thời áp dụng công nghệ dữ liệu lớn và máy học (machine learning) vào vận hành để giải quyết 2 bài toán lớn nhất khi kinh doanh cầm đồ đó là “định giá tài sản” và “quản lý đồng bộ chuỗi”.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn mô hình kinh doanh online to offline, theo chia sẻ của ông Trịnh Văn Phương, là cách để doanh nghiệp đứng vững và tiếp tục duy trì phát triển trong suốt giai đoạn dịch bệnh vừa qua. Chia sẻ thêm về vấn đề này, ông Phương cho biết, trong quy trình thẩm định tài sản, Công ty chia thành 3 bước: thứ nhất là kiểm tra pháp lý chủ sở hữu của tài sản, thứ 2 là kiểm tra tình trạng tài sản, thứ 3 mới là bước kiểm tra về giá trị tài sản để nhận cầm. Tuy nhiên, khi chọn dịch vụ cầm đồ, khách hàng cần nhất là nhanh gọn, kịp thời, vì thế cần phải xây dựng một quy trình đủ kín kẽ nhưng cũng phải rất nhanh chóng. “Thời gian khách hàng hoàn tất giao dịch và nhận tiền ở chúng tôi chỉ được tính bằng phút theo từng loại tài sản”, ông Phương nói.

Để làm được như vậy, tất cả mọi quy trình làm việc nội bộ tại VietMoney đều được số hóa hoàn toàn. Việc phê duyệt, tạo khoản vay hay quản lý nhân sự cũng thực hiện rất đơn giản qua thao tác trên ứng dụng điện thoại. Số liệu hoạt động kinh doanh và kiểm soát rủi ro cũng được cập nhật theo thời gian thực giúp Công ty tối giản được sức người trong vận hành. Khá thú vị, dù khoản vay khá nhiều nhưng Công ty chưa có nhân viên thu nợ nào, trường hợp nếu cần thiết khi khách hàng quá hạn và đã xác nhận không thanh toán thì mới dùng đến biện pháp thanh lý tài sản để thu hồi khoản vay.

“Ngược lại, để đảm bảo tăng trưởng doanh số, chúng tôi đa dạng hóa mặt hàng nhận cầm cố, bao gồm nhiều loại tài sản giá trị lớn như ô tô, kim cương, đồng hồ, túi hiệu hay nhà đất... mà các đơn vị khác đa số không làm đến. Tỉ trọng các dư nợ trong danh mục nhận cầm cố của VietMoney hiện khá đồng đều”, ông nói.

Về mức lãi suất cho vay cầm đồ được đánh giá là cao trên thị trường, người đứng đầu VietMoney cho rằng, thực tế lãi suất cầm đồ không hề cao như mọi người vẫn tưởng, vì đa phần khách hàng cần vay là để giải quyết nhu cầu trong ngắn hạn. Điểm lợi là khi vay qua hình thức cầm đồ, khách hàng có thể trả nợ linh hoạt ngay khi thu xếp được tài chính mà không chịu bất kỳ khoản phí phạt như khi vay tại ngân hàng hay các tổ chức tín dụng. Vì lý do đó, hiện tại ở VietMoney có rất nhiều khách hàng lần đầu đi cầm đồ và nhiều khách hàng dù có hạn mức tín dụng tại ngân hàng nhưng vẫn lựa chọn VietMoney là giải pháp linh hoạt khi cần thiết.

Tỉ trọng các dư nợ trong danh mục nhận cầm cố của VietMoney hiện khá đồng đều.

Theo thông tin công bố, trong năm 2021 mặc dù chịu tác động của lệnh giãn cách xã hội do ảnh hưởng của COVID-19 tại TP.HCM và các tỉnh, thành phía Nam, giải ngân lũy kế của chuỗi cầm đồ VietMoney đạt hơn 450 tỉ đồng, phục vụ hơn 50.000 khách hàng thường xuyên, duy trì tăng trưởng 3 con số trong những năm gần đây. 

ĐỊNH HÌNH LẠI THỊ TRƯỜNG

Theo thống kê từ Merchant Machine vào năm 2021, Việt Nam xếp thứ 3 trên toàn thế giới với 69% người dân chưa tiếp cận được dịch vụ tài chính, chưa có tài khoản ngân hàng. Đây là thị trường tiềm năng cho các bên cung cấp dịch vụ vay ngoài hệ thống ngân hàng.

Ở Việt Nam, ngoài các ngân hàng và công ty tài chính được hoạt động theo Luật Các tổ chức tín dụng thì dịch vụ cầm đồ là mô hình duy nhất hiện nay được cho vay và phù hợp với khoản vay tiêu dùng nhỏ. Các khoản vay được xếp vào hạng mục tài chính tiêu dùng, theo ước tính của Công ty Cổ phần Chứng khoán Bản Việt (VCSC), năm 2019 thị trường này đạt 1 triệu tỉ đồng, với mức tăng trưởng bình quân 29%/năm. 

Cầm đồ là kênh cung cấp vốn phổ biến chỉ sau các tổ chức tín dụng ở Việt Nam. Thị trường là lớn nhưng đang rất phân mảnh với nhiều cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ hoạt động tự phát, nên cầm đồ lâu nay vẫn được gắn mác dịch vụ nhạy cảm và hay phát sinh các vấn đề về trật tự xã hội. Một phần do cơ chế quản lý hoạt động ngành còn chưa chặt chẽ, các văn bản quy phạm pháp luật về ngành chưa rõ ràng, đầy đủ. 

Tìm hiểu cách làm của dịch vụ cầm đồ truyền thống, việc định giá phụ thuộc rất lớn vào kinh nghiệm và nhận định cảm tính về sản phẩm của người chủ cơ sở, vì thế các tiệm cầm đồ thường tìm cách ép giá, gây tâm lý ái ngại khi đi cầm đồ, đồng thời đẩy lãi suất lên cao như là một cách để bù đắp rủi ro dẫn đến đa phần nguồn thu của các tiệm cầm đồ thường là đến từ việc thanh lý tài sản. 

Thứ 2, việc khả năng thẩm định giá hàng hóa dựa trên sức người là có giới hạn vì thị trường có rất nhiều loại tài sản khác nhau, nên danh mục cầm đồ đối với các tiệm cầm đồ truyền thống là không đa dạng. Ngoài ra, việc quản lý tài sản cầm cố của khách một cách thủ công sẽ gây rủi ro, vì thế các cơ sở cầm đồ truyền thống thường gặp khó trong vấn đề quản lý và khó để mở rộng.

Gần đây, việc các chuỗi cầm đồ nhận vốn đầu tư nước ngoài có thể cho thấy một bức tranh khác về ngành dịch vụ vẫn được nhận định là nhạy cảm này khi đang được quan tâm và đầu tư bài bản hơn. F88, chẳng hạn, cũng nhận được đầu tư từ Mekong Capital và Organic Oak, hay chuỗi cầm đồ Người Bạn Vàng được sở hữu bởi Công ty Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ), camdonhanh thành lập bởi quỹ ngoại John Galt Ventures.

Sự xuất hiện của các chuỗi cầm đồ chuyên nghiệp với cách làm bài bản và chú trọng vào chất lượng dịch vụ khách hàng như VietMoney, đặc biệt có sự tham gia của các quỹ ngoại vào việc xây dựng chiến lược phát triển có thể sẽ góp phần thúc đẩy sự thay đổi của ngành cầm đồ vốn còn nhiều điều tiếng.

Đặc biệt, việc áp dụng công nghệ vào một lĩnh vực truyền thống là cầm đồ như cách làm của VietMoney có thể thấy quá trình chuyển đổi số cho các lĩnh vực truyền thống là một xu hướng tất yếu để phát triển và kinh doanh vững chắc trong giai đoạn hiện nay.

Theo chia sẻ của ông Trịnh Văn Phương, trong chiến lược phát triển của VietMoney, giai đoạn đầu Công ty muốn đi các bước đi chắc chắn để hoàn thiện tốt về sản phẩm và đánh giá chính xác hiệu quả của mô hình kinh doanh. Ngoài ra, việc kết hợp kênh online để tiếp cận khách hàng theo mô hình O2O như hiện tại giúp VietMoney không cần mở rộng mạng lưới kinh doanh với độ phủ dày. 

Ông Trịnh Văn Phương, Nhà sáng lập kiêm CEO VietMoney.

“Khách hàng ngày nay thường có xu hướng tìm hiểu thông tin trực tuyến trước khi mua hàng và dịch vụ cầm đồ cũng không ngoại lệ”, ông Phương chia sẻ.

Hiện tại, không chỉ việc cung cấp các khoản vay tiêu dùng nhanh thông qua dịch vụ cầm đồ, VietMoney đang trở thành điểm cung cấp vốn ngắn hạn cho các tiểu thương, chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ, shop online, những khách hàng có nhu cầu vay các khoản vay ngắn theo ngày hoặc theo tháng, những khách hàng khó tiếp cận được vốn từ hệ thống ngân hàng. Song song đó, Công ty cũng “mở khóa” được tập khách hàng Gen Z - nhóm tiếp cận công nghệ từ rất sớm, thích sự tiện lợi và nhanh chóng.

“Chúng tôi đang dần hoàn tất mạng lưới kinh doanh ở TP.HCM và bắt đầu quá trình mở rộng mạng lưới ra các tỉnh, thành khác theo kế hoạch, nhưng chúng tôi không vội vàng. Thị trường lớn, chúng tôi có tầm nhìn dài hạn để phát triển”, ông Phương nói.