Xem tranh sơn mài trên mica của nghệ sĩ Saeko Ando

8 năm từ khi thử nghiệm thực hành nghệ thuật sơn mài trên mica, đây là thời điểm nghệ sĩ sơn mài đương đại Saeko Ando cảm thấy đã sẵn sàng để giới thiệu loạt tranh sơn mài trên mica đến người yêu nghệ thuật. Cô chọn Việt Nam là nơi tổ chức triển lãm ý nghĩa này để tri ân đất nước mà cô xem như “quê hương thứ hai”.

Triển lãm Portal giới thiệu bộ sưu tập Specimen của Saeko và hai tác phẩm khổ lớn, Osmosis và Photosynthesis. Tất cả đều là tranh sơn mài trên nền chất liệu mica. Đây là cách tiếp cận đương đại và rất độc đáo trong việc sử dụng sơn ta - sơn tự nhiên của Việt Nam trên thế giới. Mỗi bức tranh có thể xem ở hai mặt, mỗi mặt là một tác phẩm khác nhau, đòi hỏi sự tính toán và dụng công về kỹ thuật của nghệ sĩ. Loạt tranh này, do đó đã gây ngạc nhiên cho nhiều đồng nghiệp của Saeko và các chuyên gia, nhà nghiên cứu mỹ thuật khắp nơi trên thế giới.

Triển lãm được chia thành 3 không gian, tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên để người xem cảm nhận được sự độc đáo trong mỗi bức tranh. Mỗi không gian có các cánh cửa, như một gợi mở người xem trút bỏ hết những phiền muộn, suy tư để khai phá khu vườn tâm trí bên trong mỗi người.

“Portal” có nghĩa là đường dẫn. Saeko hy vọng những tác phẩm trong triển lãm lần này sẽ trở thành một đường dẫn không gian, một cánh cổng nhiều chiều kích mở ra khu vườn tâm trí của mỗi người để từ đó, dẫn dắt người thưởng lãm đến trước thiên nhiên bao la, vạn vật. Khi mỗi người kết nối được với vũ trụ bao la, cũng là lúc họ nhận ra, bản thân chính là một tiểu vũ trụ, giải phóng bản thân và có được sự tự do, an bình trong tâm trí.

23 tác phẩm trong loạt tranh Specimen đều là tranh khổ nhỏ - chủ ý lựa chọn của Saeko. Cô nói rằng, chỉ khi khổ tranh nhỏ, người xem mới không bị choáng ngộp trước độ lớn của tranh và tập trung chú ý vào chi tiết. Các chi tiết trong tranh Saeko được lấy cảm hứng từ cỏ cây, hoa lá, thiên nhiên, côn trùng… và được thể hiện vô cùng chi tiết trên tranh.

Nghệ sĩ sơn mài đương đại Saeko Ando trong không gian triển lãm

Specimen đặt ra câu hỏi về ý nghĩa của khoảng cách giữa người xem và vật được xem. Niềm đam mê của Saeko với chủ đề này có từ thời thơ ấu và được củng cố sau mỗi lần cô chứng kiến những người khách bước qua cửa trước lớp kính an ninh.
Saeko nói: “Nhiều chiếc lỗ khi chúng ta nhìn vào, chẳng hạn như kính hiển vi và kính viễn vọng, nhờ thấu kính, chúng ta có thể nhìn thấy được những gì mắt thường không thấy. Nhưng tôi cho rằng, còn có những lý do khác khiến hành động nhìn này trở nên mê hoặc hơn. Khi bạn nhắm một mắt và nhìn vào một lỗ nhỏ, mọi thứ quanh lỗ ngắm nhìn về phía bạn đều biến mất”.

Với ý niệm này, dường như không có sự khác biệt giữa khoảng cách từ người xem và vật được xem, cho dù đó là một thiên hà cách nhiều năm ánh sáng hay được quan sát dưới kính viễn vọng chỉ cách vài centimet. Khoảng cách tự nó biến mất. Một khi khoảng cách không còn nữa, điều đó có nghĩa là một trong “hai nơi” không còn tồn tại nữa. Là hành tinh đã biến mất? Hay đối tượng dưới lớp kính ấy biến mất? Thử nhìn lại một lần nữa xem! Hóa ra, mọi thứ vẫn ở đó. Trên thực tế, có vẻ như vật thể là thứ chắc chắn duy nhất tồn tại trong vũ trụ này. Vì vậy, về mặt logic, đó phải là mọi thứ từ phía người nhìn qua lỗ ngắm không còn tồn tại nữa. Điều đó bao gồm cả chính bạn. Khi ấy, ý thức về “cái tôi” của bạn đã biến mất.

Hai mặt của bức tranh S403 (ảnh trên: mặt trước, ảnh dưới: mặt sau)

“Bạn được giải phóng khỏi sự hiện diện của chính mình. Đây là điều khiến tôi tin rằng chúng ta sẽ thích thú những trải nghiệm khi nhìn mọi thứ qua một lỗ ngắm nhỏ” - nghệ sĩ Saeko Ando chia sẻ.

Không có tác phẩm nào trong loạt tranh Specimen được đặt tên riêng. Chúng chỉ được đánh số. Chúng ta thường xem các tác phẩm nghệ thuật và cố gắng hiểu ý nghĩa của chúng bằng cách giải thích tiêu đề của chúng. Saeko chọn không áp đặt bất kỳ diễn giải nào đối với người xem. Cô cố tình chừa ra những khoảng trống để người xem tham gia vào trải nghiệm sáng tạo này. Saeko hy vọng người xem sẽ khám phá những tầng sâu tâm trí họ chưa từng đặt chân đến và tự gọi tên chúng.

Triển lãm Portal mở cửa cho công chúng từ ngày tại De la Sol, 224A Pasteur, Q.3, TP.HCM.