Xe pin Hydro mở đường vào nền kinh tế H2

Cho đến thời điểm hiện tại, xe pin nhiên liệu hydro đã bị lép vế bởi xe điện, vốn đang trở thành dòng xe chủ đạo nhờ thành công của xe điện Tesla và lượng xe bán ra lớn tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới là Trung Quốc. Nhưng theo đánh giá của bà Amanda Nelson, chuyên gia phân tích cấp cao tại IHS Markit, dòng xe chạy pin nhiên liệu hydro có thể sẽ sớm trở thành đối thủ đáng gờm trong tương lai gần.

Không ít người cho rằng xe chạy pin nhiên liệu hydro có thể chỉ mãi là “công nghệ ngách”. Nhưng những người ủng hộ lại đưa ra lý do rằng hydro là nguồn năng lượng sạch nhất sẵn có cho ô tô và qua thời gian, cùng với sự phát triển hạ tầng các trạm tiếp nhiên liệu, chúng sẽ được đón nhận nồng nhiệt. Nhất là trong bối cảnh Trung Quốc, Nhật và Hàn Quốc và một số quốc gia khác đã đặt ra những mục tiêu tham vọng đưa hàng triệu chiếc xe chạy pin nhiên liệu hydro lăn bánh trên đường vào cuối thập niên tới, với kinh phí bỏ ra lên tới hàng tỉ USD.

Trung Quốc, thị trường ô tô lớn thế giới với khoảng 28 triệu chiếc được tiêu thụ mỗi năm, đang nhắm đến mục tiêu hơn 1 triệu chiếc xe chạy pin nhiên liệu vào năm 2030, so với chỉ 1.500 chiếc hiện nay, hầu hết đều là xe buýt.

Trong khi đó, Nhật, với hơn 5 triệu chiếc xe hằng năm, lại đặt tham vọng 800.000 chiếc xe chạy pin nhiên liệu hydro vào năm 2030, từ mức khoảng 3.400 hiện tại. Hàn Quốc, chỉ bằng 1/3 quy mô thị trường ô tô Nhật, nhắm tới 850.000 chiếc xe loại này chạy trên đường vào năm 2030. Cho đến nay, chưa tới 3.000 chiếc được tiêu thụ.

Nhiều ý kiến cho rằng hydro là loại năng lượng rất sạch vì nước và nhiệt đều là phụ phẩm duy nhất và có thể được tạo ra từ nhiều nguồn như khí methane, than đá, nước, thậm chí rác thải. Nhật thậm chí xem hydro đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng.

Mặt khác, quãng đường chạy và thời gian tiếp nhiên liệu cho xe chạy pin nhiên liệu hydro tương đương với xe chạy xăng, trong khi xe điện lại yêu cầu nhiều giờ hơn để sạc pin và chỉ chạy được vài trăm km. Hydro cũng được xem là lựa chọn hiệu quả hơn đối với những chiếc xe nặng ký chuyên chạy quãng đường dài như xe buýt chạy trong thành phố.

Hiện tại chỉ một số hãng xe đưa vào thương mại loại xe chở khách chạy pin nhiên liệu. Toyota đã tung ra chiếc sedan Mirai vào cuối năm 2014, nhưng bán được chưa tới 10.000 chiếc trên toàn cầu. Hyundai Motor đã cho ra mắt chiếc crossover Nexo kể từ tháng 3.2018 và chỉ bán được chưa tới 2.900 chiếc trên toàn thế giới. Đối với phiên bản xe chạy pin nhiên liệu trước đó là Tucson, hãng này đã bán được khoảng 900 chiếc.

Vì sao đến bây giờ xe chạy pin nhiên liệu vẫn chưa trở thành xu hướng chủ đạo? Thiếu các trạm tiếp nhiên liệu thường được xem là trở ngại lớn nhất trong sứ mệnh đại chúng hóa xe chạy pin nhiên liệu. Cùng lúc đó, lý do chính giải thích vì sao lại thiếu thảm thương các trạm tiếp nhiên liệu hydro là vì không có đủ xe chạy pin nhiên liệu để các trạm này hoạt động có lãi.

Nhu cầu đầu tư các trạm tiếp nhiên liệu mới, vốn rất đắt đỏ, được xem là một thách thức không nhỏ khi có khoảng 230 trạm hydro hiện hoạt động trên toàn thế giới và dự kiến sẽ tăng lên khoảng 1.400 trạm vào năm 2025. Làm một phép so sánh, hiện có hơn 200.000 trạm sạc pin công cộng cho xe điện chỉ riêng tại Trung Quốc. Đó là chưa nói đến người tiêu dùng cũng có thể tự sạc ở nhà.

Việc người tiêu dùng lo lắng về rủi ro phát nổ cũng là một trở ngại rất lớn và những cư dân ở Nhật và Hàn Quốc cũng đã phản đối xây dựng các trạm hydro. Năm nay, một vụ nổ khí hydro tại Hàn Quốc đã gây tử vong cho 2 người, theo sau là một vụ nổ trạm hydro ở Na Uy.

Một vấn đề khác là kinh phí trợ giá cho xe chạy pin nhiên liệu. Rất cần các khoản trợ cấp lớn để đưa giá về bằng giá xe chạy xăng. Chiếc Mirai của Toyota có giá hơn 5 triệu yen (46.000USD) sau khi đã trợ giá 2,25 triệu yen, nghĩa là vẫn còn cao hơn chiếc Camry tới khoảng 50%. Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô cho rằng, một khi lượng xe bán ra tăng lên thì với lợi thế kinh tế nhờ quy mô, xe chạy pin nhiên liệu sẽ không cần đến khoản trợ cấp nữa.

Dù còn nhiều rào cản, nhưng lợi thế đang nghiêng về phía xe chạy pin nhiên liệu hydro, khi nhu cầu đối với xe chạy pin nhiên liệu, đặc biệt là xe buýt, ngày càng tăng. Cả Toyota và Hyundai đều ra mắt loại xe buýt chạy pin nhiên liệu và đã bắt đầu bán các thành phần pin nhiên liệu cho những nhà sản xuất xe buýt chủ yếu tại Trung Quốc. Nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đã phát triển xe buýt của riêng mình, đặc biệt là SAIC Motor, hãng ô tô lớn nhất nước này và Geely Auto Group.

Lợi thế lớn nhất cho xe chạy pin nhiên liệu là sự ủng hộ từ phía chính phủ các nước. Hàn Quốc, Nhật, Đức... đều tuyên bố tung ra các chương trình quy mô lớn để tăng lượng xe chạy pin nhiên liệu hydro và triển khai xây dựng hạ tầng trạm tiếp nhiên liệu để tiếp sức cho sự phát triển của loại xe này.

Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in dự định đầu tư mạnh vào “nền kinh tế H2”, trong đó nhấn mạnh việc sản xuất xe chạy pin nhiên liệu. Tại Nhật, 11 tập đoàn lớn đã thành lập liên minh Japan H2 Mobility (JhyM) nhằm đẩy mạnh phát triển các trạm nhiên liệu trên khắp cả nước, hiện khoảng 100 trạm. H2 Mobililty Germany của Đức cũng đang nỗ lực đưa tổng số trạm hdyro cả nước lên hơn 100, từ con số 69 hiện tại.

Theo Amanda Nelson, thuộc IHS Markit, trước mắt, dường như thành công của xe chạy pin nhiên liệu hydro sẽ phải dựa vào khoản đầu tư mà chính phủ các nước sẵn sàng bỏ ra để phát triển hạ tầng cho loại xe này, trong bối cảnh các quốc gia đang triển khai phương pháp tiếp cận gồm nhiều mũi nhọn nhằm thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng cách loại năng lượng thân thiện với môi trường.