Tìm động lực cho văn hóa đọc

Hội sách lần thứ 10 diễn ra từ ngày 19-25.3 tại công viên Lê Văn Tám, có 1.000 gian hàng, tăng 15-30% diện tích so với kỳ trước. Nhiều đơn vị xuất bản lớn và uy tín đã rục rịch chuẩn bị từ cuối năm 2017 để giới thiệu đến độc giả các đầu sách hay và độc đáo.

Những con số mới

Ông Nguyễn Tuấn Quỳnh, CEO của Saigon Books, nhận định: “Hội sách TP.HCM 2018 là hội chợ sách lớn nhất từ trước tới nay. Ngoài những đơn vị xuất bản quen thuộc, năm nay sẽ xuất hiện nhiều công ty sách mới trẻ và năng động. Vì thế, những đầu sách giới thiệu trong đợt này rất phong phú và đa dạng. Theo cá nhân tôi, Hội sách lần thứ 10 này sẽ hướng theo sách tự truyện, sách kỹ năng của những người Việt nổi tiếng”.

Đặc biệt, đây là lần đầu tiên Fahasa sẽ hỗ trợ các đơn vị xuất bản của Việt Nam trong việc thương thảo và bán bản quyền ra thế giới. Điều này chứng tỏ Hội sách nhận được sự quan tâm của các đơn vị xuất bản nước ngoài. Đây chắc chắn sẽ là cơ hội rất tốt để sách của tác giả Việt được đến với bạn đọc trên thế giới.

Mặt khác, thị trường sách dịch cũng đang có xu hướng tăng trưởng tốt vì phần lớn sách dịch là sách được mua bản quyền, nằm trong nhóm những tác phẩm best seller đã được xác lập qua thị trường tiêu thụ ở nước ngoài. Vì vậy, sự tương tác giữa các nhà xuất bản trong và ngoài nước sẽ giúp cho thị trường này phát triển hơn.

Do Hội sách rơi vào tháng 3, nên theo Giám đốc Nguyễn Minh Nhựt, đây chính là diện rộng đơn vị này hướng đến nhằm giới thiệu thiệu sách mới, sách có giá trị được tái bản, giảm trực tiếp 20% giá bìa trong toàn tháng trên phạm vi cả nước. Trong khi đó, hoạt động tại Hội sách là tạo điểm nhấn, xoay quanh một số tác giả, tác phẩm nổi bật được bạn đọc quan tâm, kết hợp nhiều hoạt động quà tặng nhằm gửi lời tri ân đến độc giả, góp phần vào ngày hội của ngành chứ không đặt nặng vấn đề doanh thu tại gian hàng.

Lần này, Nhà xuất bản Trẻ giới thiệu 148 đầu sách mới, 410 tựa sách tái bản, với sự tham gia của 26 đơn vị phát hành. Điểm đáng chú ý, đây là năm đầu tiên Nhà xuất bản Trẻ áp dụng đổi mới quy trình sau 2 năm ấp ủ từ khâu tổ chức bản thảo, thương lượng bản quyền, sắp xếp kế hoạch in ấn... hướng đến nỗ lực như một nhà xuất bản quốc tế chuyên nghiệp.

Ông Nhựt cũng chia sẻ thêm, chi phí trung bình gồm phí tác quyền, in ấn, thiết kế... là khoảng 50 triệu đồng/cuốn sách, vị chi với từng ấy đầu sách trong tháng 3 đã ngốn mất 28 tỉ đồng, chưa kể hàng loạt khó khăn khác.

“Giấy mua lúc nào, in giấy nào, in cái gì, thiết kế ra làm sao... trung bình mỗi ngày làm một bìa sách thì đến gần 5 tháng mới xong 148 tựa sách mới. Do đó, chúng tôi phải chọn lọc, tựa nào Nhà xuất bản làm, tựa nào có thể đặt bên ngoài mà vẫn đảm bảo đúng tiêu chuẩn”. Tuy nhiên, doanh số hoạt động của Nhà xuất bản Trẻ 3 tháng đầu năm nay, theo ông Nhựt là 52 tỉ đồng so với cùng kỳ năm ngoái là 47 tỉ đồng.

Ở góc độ các đầu sách góp mặt tại Hội sách năm nay, có thể thấy rõ dấu ấn của những tác giả đã trở thành cái tên quen thuộc với nhiều độc giả, hoặc những cái tên best seller tại Việt Nam. Sức hút đầu tiên đương nhiên thuộc về nhà văn Nguyễn Nhật Ánh với Cây Chuối Non Đi Giày Xanh của Nhà xuất bản Trẻ, in 170.000 bản trong lần in đầu tiên, gồm 150.000 bản bìa mềm và 20.000 bản bìa cứng.

Một cuốn khác tạo thành tiền lệ chưa từng có trong ngành xuất bản Việt nhiều năm qua là Nếu Biết Trăm Năm Là Hữu Hạn của Phạm Lữ Ân, tái bản 20 lần trong 6 năm (bản in lần đầu năm 2012) với số lượng tổng lên đến hơn trăm ngàn bản. Phương Nam Book thực hiện ấn bản đặc biệt cho dấu mốc này với hình thức sách in khổ lớn, in màu có minh họa với số lượng 4.000 bản, trong đó có 500 bản bìa cứng và chỉ phát hành một lần.

Trong Hội sách tháng 3, đơn vị này cũng lần đầu giới thiệu bộ 3 tác phẩm của cố nhà văn Tô Hoài, gồm Giữ Gìn 36 Phố Phường (tạp văn), Những Ký Ức Không Chịu Ngủ Yên (hồi ký) và Người Con Gái Xóm Cung (tập truyện ngắn). Hà Nội xưa, con người, phố xá... qua ngòi bút đa diện của ông chưa bao giờ ngừng hấp dẫn bạn đọc.

Trong khi đó, Nhà xuất bản Trẻ sau thời gian sưu tập lần đầu giới thiệu đến độc giả tập truyện ngắn đặc sắc của nhà văn Bình Nguyên Lộc, từng in rải rác trên các báo trước năm 1975. Tiểu thuyết Hà Hương Phong Nguyệt của nhà văn Lê Hoằng Mưu sau 100 năm truân chuyên cũng lần đầu ra mắt độc giả nhờ nỗ lực của Saigon Books.

Sách cho người trẻ

Thời gian qua, thị trường sách trong nước bị phê phán là thiếu tính đa dạng khi chạy theo các trào lưu như sách hồi ký, tự truyện nổi lên và tiếp tục đi vào vết xe đổ của việc “chiều theo thị hiếu độc giả”. Không ít tác phẩm trục lợi trào lưu này bất chấp việc mang đến những phản ứng tiêu cực nơi bạn đọc.

Vì thế, Hội sách phải là nơi thanh lọc và định hướng cho độc giả trẻ những cuốn sách tốt, làm giàu kiến thức và tâm hồn. Đồng thời, khuyến khích văn hóa đọc sách phát triển hơn nữa trong giới trẻ. Theo số liệu thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tỉ lệ đọc sách của người Việt là tương đối thấp. Trung bình mỗi năm mỗi người Việt Nam chỉ đọc 0,8 cuốn sách. Số lượng bản in, nhất là những đầu sách công cụ có giá trị tư tưởng, hàm lượng tri thức cao, chỉ dừng lại ở mức độ tối thiểu vài ba trăm bản cho dân số 80 triệu.

Đáng mừng là theo ghi nhận, ở các đầu sách dành cho người trẻ, Hội sách lần thứ 10 này chú trọng các đầu sách lịch sử - giáo dục, kỹ năng, khoa học - nghệ thuật, truyện tranh... thay vì những tác phẩm ngôn tình hoặc tản văn vô thưởng vô phạt như những năm trước. Tiêu điểm cho sự chú ý này là Nhà xuất bản Kim Đồng với khoảng 300 đầu sách, trong đó có 100 tựa chủ điểm. Có thể kể đến Cổng Du Học (6 quyển), bộ 3 tác phẩm dành cho tuổi mới lớn của nhà văn Nguyễn Đông Thức (Diễm Đi Đâu?, Cuộc Trùng Phùng Trong Mơ, Sút Đi Bi), bộ truyện 3 quyển Tớ Muốn Đi Cùng Trời Cuối Đất của nhà văn Nguyên Hương... đặc biệt là dòng Wings Book với 20 đầu sách xoay quanh chủ đề truyền cảm hứng từ đời sống, khám phá khoa học, bản thân, sáng tạo, sống trẻ, kỹ năng... qua góc nhìn vui nhộn và tiếp cận độc đáo.

Dòng sách tự truyện của người nổi tiếng, mặc dù không còn rầm rộ nhưng vẫn có vài điểm nhấn với Duc Phuc - I believe I can Fly - tự truyện của ca sĩ trẻ Đức Phúc do Đào Trung Uyên và Võ Thu Hương chấp bút, Châu - Chút Tạ Tình Tri Âm - bút ký chân dung nghệ sĩ Mỹ Châu do Thanh Thủy chấp bút đến từ Saigon Books. “Theo quan sát của cá nhân tôi, xu hướng thị trường sách năm nay sẽ là sự lên ngôi của các tác giả Việt. Và đây cũng sẽ là sách bán chạy trong năm nay”, ông Tuấn Quỳnh nhận định.

Bên cạnh các đầu sách nổi bật là nhiều hoạt động quen thuộc như giao lưu, ký tặng với độc giả ở các gian hàng trọng điểm, sách đồng giá... tạo nên ngày hội sôi động. Ông Nguyễn Minh Nhựt, thành viên Ban Tổ chức Hội sách, tin tưởng: “Có rất nhiều yếu tố tạo nên thành công của Hội sách, nhưng góp phần chính yếu là người dân. Hình ảnh người thân trong gia đình, bạn bè, những đôi yêu nhau hẹn nhau đi hội sách đã trở thành nét đẹp đặc trưng. Hội sách trở thành điểm hẹn văn hóa, người đến dự ứng xử văn minh”.

Vì thế, Ban Tổ chức tự tin đưa ra 350.000 đầu sách, 35 triệu bản sách các loại được trưng bày, tăng gần 30%, doanh thu cũng kỳ vọng sẽ tăng 20-30% so với Hội sách lần 9.