Thành phố thông minh chống lũ với "bọt biển"

Trước những cơn bão ngày càng dữ dội và tình trạng lũ lụt gia tăng, các thành phố trên toàn thế giới đang gặp khó khăn trong việc quản lý lượng nước lũ khổng lồ. Thay vì dựa vào các giải pháp kỹ thuật cao và bê tông, nhà thiết kế cảnh quan và quy hoạch đô thị người Trung Quốc, ông Kongjian Yu, lại đề xuất một cách tiếp cận khác để thiên nhiên tự làm việc.

Trong hơn một thập kỷ qua, ông Yu và công ty của ông là Turenscape đã thiết kế hàng nghìn dự án “thành phố bọt biển” dựa trên thiên nhiên. Những dự án này nhằm mục đích hấp thụ và giữ lại nước mưa, sau đó thải trở lại môi trường một cách từ từ. Các dự án này rất đa dạng, bao gồm việc tạo ra công viên mới, phục hồi các vùng đất ngập nước, và lắp đặt các vườn mưa cùng với các loại đường dẫn nước thấm.

Công viên Nanchang Fish Tail, ở tỉnh Giang Tây, Trung Quốc, đã chứng kiến ​​Turenscape biến một trang trại nuôi cá và bãi thải tro than cũ bị ô nhiễm thành một "khu rừng nổi" rộng 126 mẫu Anh. Những hòn đảo nhỏ với cây gỗ đỏ và hai loại cây bách giúp điều tiết nước mưa và cung cấp môi trường sống cho động vật hoang dã. Ảnh: Turenscape

Theo ông Yu, các giải pháp dựa trên bê tông hoặc ống dẫn nước, vốn được sử dụng để hướng nước ra khỏi các khu vực bị ngập, gặp phải một số vấn đề. Chúng không chỉ tốn kém mà còn thiếu linh hoạt và cần bảo trì liên tục. Hơn nữa, ông cho rằng các giải pháp này có thể làm cho các khu vực trở nên dễ bị tổn thương hơn với lũ lụt. Ông so sánh các thành phố dựa vào các biện pháp giảm thiểu lũ lụt truyền thống với một người có mạch máu bị cứng lại. Khi máu không thể lưu thông tốt cũng vậy, các tắc nghẽn trong hệ thống thoát nước đô thị có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Việc xây dựng các tường chắn lũ hoặc đập cao hơn có thể bảo vệ thành phố khỏi lũ lụt. Ông nhấn mạnh rằng việc kiểm soát nước bằng cách này là một sai lầm. Thay vào đó, ông đề xuất tạo ra các khu vực đất thấm nước, nơi thực vật địa phương có thể phát triển với ít hoặc không cần bảo trì. Khi trời mưa, đất và cây cối sẽ hấp thụ nước, ngăn chặn hoặc giảm thiểu lượng nước lũ tràn vào các khu vực lân cận. Bất kỳ lượng nước dư thừa nào không được hấp thụ sẽ được làm chậm lại bởi thực vật, trái ngược với bê tông có thể làm tăng tốc độ dòng nước một cách nguy hiểm.

Turenscape đã thiết kế hơn 10.000 dự án như vậy ở hơn 250 thành phố trên toàn cầu và đã hoàn thành hơn 1.000 dự án. Nhiều dự án nằm ở Trung Quốc, hơn 70 thành phố đã triển khai các sáng kiến thành phố bọt biển kể từ khi Trung Quốc đưa ý tưởng này vào chính sách quy hoạch đô thị quốc gia vào năm 2015. Tuy nhiên, lũ lụt vẫn là vấn đề lớn tại Trung Quốc. Vào mùa hè năm nay, các khu vực phía nam đã trải qua lũ lụt cục bộ và lở đất thiệt hại về người sau cơn mưa lớn. Sự tàn phá đã lan rộng ra nhiều tỉnh, gây ra cảnh tượng các cây cầu sập đổ, thành phố ngập nước và các đội cứu hộ phải dùng tàu để giải cứu cư dân bị mắc kẹt.

Toàn cảnh Công viên rừng ngập mặn Tam Á ở tỉnh đảo Hải Nam, Trung Quốc. Ảnh: Turenscape

Tuy nhiên, liệu các thành phố bọt biển có thực sự khắc phục được những vấn đề này hay không vẫn còn tranh cãi. Ông Yu mong muốn các thành phố chuyển từ các giải pháp cơ sở hạ tầng lớn sang các giải pháp quy mô nhỏ hơn và linh hoạt hơn. Các dự án này không chỉ rẻ hơn mà còn được thiết kế phù hợp với vị trí cụ thể, cân nhắc đến yếu tố địa hình, mô hình mưa và loại thực vật phù hợp. Ví dụ, tại tỉnh Hải Nam, Turenscape đã biến một bức tường biển bê tông cũ và một trang trại nuôi cá cằn cỗi thành một “bức tường biển hô hấp” giúp hấp thụ sức mạnh của đại dương và chống lũ cho khu vực thương mại gần đó.

Nghiên cứu của Turenscape cho thấy nếu 20% đến 30% diện tích của một thành phố được dành cho các dự án bọt biển, thành phố đó có thể gần như an toàn khỏi lũ lụt. Một hectare đất bọt biển có thể làm sạch 800 tấn nước ô nhiễm đến mức an toàn để bơi. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng các hệ thống bọt biển gặp khó khăn khi lượng mưa vượt quá 200 milimet mỗi ngày. Ví dụ, Meizhou ở Quảng Đông, dù được thiết kế là thành phố bọt biển, vẫn gặp phải lũ lụt nghiêm trọng sau những cơn mưa lớn.

Ông Faith Chan, Giáo sư khoa học địa lý tại Đại học Nottingham Ningbo Trung Quốc, cho biết các chương trình thành phố bọt biển có thể làm giảm tác động của lượng mưa trung bình hoặc lớn, nhưng không phù hợp với mưa cực đoan. Do đó, cần kết hợp với các biện pháp kỹ thuật cứng như đập và đê để đối phó với mưa lớn nhất. Ông cũng cho rằng cần có cả hai biện pháp để nâng cao khả năng chống chịu của các thành phố.

Turenscape đã trồng 5.600 cây giống của 360 loài địa phương, bao gồm các loài cây quý hiếm bản địa ở lưu vực sông trung tâm Thái Lan. Bằng cách tạo ra một môi trường nơi thực vật địa phương có thể phát triển mạnh, Turenscape hy vọng rằng thiên nhiên sẽ quyết định nơi thực vật nên bén rễ tốt nhất. Ảnh: Turenscape

Ông Yu thừa nhận rằng, các thành phố bọt biển có thể vẫn bị tràn nếu không được thiết kế hoặc xây dựng đúng cách, hoặc nếu lượng mưa quá lớn. Tuy nhiên, ông tin rằng các khu vực gặp vấn đề lũ lụt thường là những nơi “không đủ bọt biển” và cần nhiều dự án hơn để làm cho thành phố trở nên bền bỉ hơn. Ngoài việc chống lũ, các thành phố bọt biển còn mang lại nhiều lợi ích môi trường khác như giảm nhiệt độ đô thị và giải quyết tình trạng thiếu nước. Việc áp dụng các ý tưởng này rộng rãi có thể giúp giải quyết nhiều mối đe dọa hiện tại.

Có thể bạn quan tâm:

Cao hơn để xanh hơn

Nguồn CNN