Sách thiếu nhi tương tác cùng công nghệ

Với mong mỏi góp thêm nhiều đầu sách thuần Việt vào mảng sách tương tác, vừa ấp ủ giấc mơ tạo thêm nhiều vòng đời khác ngoài những hình ảnh cắt ghép, những chuyển động trực tiếp trên sách giấy, Nguyễn Chiều Xuân, sáng lập Lion Books, đã đưa vào mô hình này nhiều ứng dụng công nghệ.

Người tiên phong

Là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực sách tương tác thuần Việt tại Việt Nam, Nguyễn Chiều Xuân, vốn trước đây là một nhiếp ảnh gia, bộc bạch với sự nhạy bén của một người từng theo học chuyên ngành kinh tế, chị hiểu thói quen chuộng sách thiếu nhi ngoại quốc từ các phụ huynh. Đặc biệt, với dòng sách tương tác thì sách dịch và sách tiếng Anh gần như áp đảo thị trường Việt Nam.

Tuy nhiên, bằng trải nghiệm và tình yêu của một người mẹ trẻ, chị Xuân nhận ra 2 trở ngại nếu chọn sách tương tác nước ngoài cho trẻ. Thứ nhất, vì là sách dịch nên bối cảnh câu chuyện không quen thuộc với ông bà, bố mẹ, dẫn đến việc khó giải thích cho con cháu hiểu. Thứ 2, sách ngoại thường có những tên gọi, từ ngữ rất lạ. Thậm chí, nhiều nhà xuất bản dịch không đủ trau chuốt, khiến ông bà, bố mẹ khó tiếp nhận kiến thức đó để trao đổi với con cháu. Việc đọc sách vì thế có thể trở thành áp lực, tạo thành khoảng cách thế hệ trong gia đình.

Chị Xuân đặt mục tiêu sách tương tác/sách đọc to thuần Việt khắc phục được những nhược điểm này vì tính bản địa, thân thuộc của nội dung, đồng thời tăng cường tính kết nối giữa những thành viên trong gia đình, giữa các trẻ ở độ tuổi khác nhau. “Việc kết nối đó không chỉ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, vốn từ mà còn khiến trẻ tự tin hơn, cảm thấy thoải mái và vui vẻ trong quá trình đọc sách và tiếp cận những điều mới mẻ”, chị Xuân nói.

Trước bối cảnh ngày càng nhiều phụ huynh lúng túng khi trẻ nghiện công nghệ, thậm chí phụ huynh giao thiết bị công nghệ cho trẻ và tỉ lệ người đọc sách ít dần đi, chị Xuân nói thêm: “Không thể vì giữ gìn văn hóa đọc mà bắt trẻ đọc sách một cách khô cứng. Sau Gen Z sẽ đến Gen Alpha rồi Beta... và tiếp theo là gì nữa, tôi cũng không rõ nhưng chắc chắn trẻ con bây giờ không thể tách rời công nghệ. Tôi nghĩ điều mình có thể làm là mang những trải nghiệm mới mẻ đó áp dụng vào những quyển sách để khi đọc, các con cảm thấy đây là sách của thời đại chúng nó, biến đổi theo nhu cầu của chúng hằng ngày thay vì mình cứ đứng yên một chỗ và bắt trẻ hoài niệm".

Hành trình gian nan

Khác với sách tương tác thông thường, bên cạnh các hình thức tương tác đơn giản trên sách như dán sticker nhận biết, trượt hình ảnh, dựng mô hình nổi..., chị Xuân chọn cách kết hợp công nghệ vào sách như tích hợp nhạc thiếu nhi tương ứng với nội dung quyển sách qua mã QR Code, tạo hiệu ứng bìa động, bìa phát sáng... Song song đó, chị tổ chức triển lãm, workshop âm nhạc, workshop chiếu bóng, vẽ tranh... tạo ra những vòng đời khác nhau cho một quyển sách có nội dung tưởng chừng đơn giản. Điển hình với bộ sách Kể Chuyện Trung Thu, Lion Books như mang thế giới từ sách ra đời thực cho trẻ. Triển lãm với nhiều hoạt động thú vị này đã thu hút hơn 11.000 người tham dự tại TP.HCM và Hà Nội.

Thậm chí, nhiều trường học mầm non đã ngỏ lời mời chị Xuân về triển lãm tại trường nhưng chị từ chối. Chị Xuân cho biết không muốn mọi người định danh Lion Books là công ty tổ chức sự kiện cộng đồng để bán sách. “Điều chúng tôi muốn là được mang không khí của câu chuyện từ trang sách ra ngoài đời thực, được kể câu chuyện của mình đến bố mẹ và các bé, để bố mẹ hiểu thêm về bộ sách”.

Chính nhờ sự mới lạ này nên dù chỉ mới ra đời vào tháng 6/2021, với vỏn vẹn 2 thành viên và số vốn chỉ vài trăm triệu đồng, sau hơn 1 năm, số lượng nhân sự của Lion Books hiện đã là 15, đều thuộc thế hệ 9X và 10X - chưa nhiều với một công ty phát hành nhưng là thành quả lớn sau bao nỗ lực.

Hiện Lion Books đã phát hành 33 đầu sách (trong đó, Nguyễn Chiều Xuân là tác giả của 24 đầu sách) với tổng cộng hơn 60 tựa, đều là sách thuần Việt. Mỗi đầu sách phát hành từ 5.000-10.000 bản. Hơn 80% khách biết đến sách của Lion Books đều quay lại mua thêm từ 2-3 bộ.

Vì là đơn vị phát hành non trẻ, lại mạo hiểm ở lĩnh vực khá mới, Nguyễn Chiều Xuân và đội ngũ không ngần ngại đi khắp cả nước, tham gia các hội chợ sách để quảng bá cũng như tổ chức triển lãm để người đọc hình dung thêm về mô hình sách mới mẻ này. Sách của Lion Books hiện đã có mặt tại hệ thống nhà sách uy tín như Cá Chép cũng như xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử. Chị Xuân đặc biệt chú trọng đến khâu quảng bá, tiếp cận các kênh phân phối và chăm sóc khách hàng. Hơn một nửa nhân sự được chị tập trung cho phần này.

Một tín hiệu vui là cuối tháng 8/2022 Lion Books được Kyemongsa - công ty xuất bản thiếu nhi đầu tiên tại Hàn Quốc với lịch sử hơn 70 năm - chọn ký kết hợp tác nhằm phát hành những cuốn sách thiếu nhi chất lượng đến các quốc gia nói tiếng Hàn và tiếng Anh trên toàn cầu. Tháng 9, Lion Books chính thức đặt văn phòng tại TP.HCM.

Mặc dù vậy, do giá trị mỗi đầu sách không cao (từ 30.000-155.000 đồng/tựa sách, chưa tính chiết khấu) và vì thiếu kinh nghiệm định giá, chị Xuân cho biết nhiều đầu sách phải chịu lỗ. Hiện tại, vốn sản xuất vẫn chưa được thu hồi, chi phí thu về được chia làm 2 phần, một để duy trì đội ngũ nhân viên, hai là duy trì khâu vận hành và đầu tư sách mới. Đôi khi, chi phí sản xuất vẫn thiếu hụt, chị lại nhờ đến sự “đầu tư” của chồng và gia đình.

Mặt khác, chị Xuân cho biết: “Sách chưa phải là mặt hàng thiết yếu trong suy nghĩ của phụ huynh Việt. Nó là món hàng được nghĩ đến cuối cùng, sau ăn mặc và là món hàng đầu tiên bị lược bỏ khỏi danh sách cần thiết nếu thu nhập của phụ huynh bị ảnh hưởng