Tái bản cuốn sách giá trị về hội họa sơn dầu

Đây là cuốn sách giá trị về mặt nội dung và hình ảnh khi đã hệ thống được một cách chi tiết, khoa học về kỹ thuật vẽ sơn dầu, do một người Việt Nam hoàn thành, bổ sung những thiếu sót trong quá trình thực hành kỹ thuật vẽ này tại Việt Nam. 

Trong lời tựa đầu sách, Nguyễn Đình Đăng viết: “Hội họa nói chung và hội họa sơn dầu nói riêng được người Pháp du nhập vào Việt Nam cách đây chưa đầy một thế kỷ, kể từ khi trường Mỹ thuật Đông Dương được thành lập vào năm 1925 tại Hà Nội. Tuy nhiên, lối vẽ sơn dầu do những người thầy Pháp truyền đạt tại Việt Nam là lối vẽ trực tiếp (alla prima), chịu ảnh hưởng của hội họa Tiền Ấn Tượng và Ấn Tượng. Lối vẽ này chú trọng hiệu quả tức thời của ánh sáng phản xạ với cái giá của sự hy sinh hình họa chuẩn xác và kỹ thuật sơn dầu cổ điển, tức phương pháp vẽ sơn dầu nhiều lớp. Phương pháp này là nền tảng của truyền thống hội họa sơn dầu kéo dài 5 thế kỷ, bắt đầu từ những kiệt tác hội họa Flemish, Phục Hưng và Baroque. Tiếc thay, phương pháp này chưa bao giờ được truyền thụ và thực hành ở Việt Nam”.

Sách được in màu, minh họa trực quan

Nguyễn Đình Đăng khẳng định, chính việc xem nhẹ kỹ thuật sơn dầu cổ điển trong chương trình học của trường Mỹ thuật Đông Dương và sau này tại các trường mỹ thuật Việt Nam, chính là một trong những nguyên nhân khiến nhiều họa sĩ Việt Nam đến này vẫn lúng túng trong kỹ thuật sơn dầu. “Nhiều người sau khi tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật không hề biết những kiến thức cơ bản về nghề nghiệp như màu trong và màu đục, màu hạng họa sĩ và màu hạng sinh viên”, tác giả chia sẻ.

Chính vì thế, tác giả đã bắt tay vào viết hơn 40 bài chuyên sâu về kỹ thuật và lịch sử hội họa sơn dầu sau khi biên soạn xong chuyên khảo Sơ Lược Về Kỹ Thuật Vẽ Sơn Dầu vào năm 2009. Các chuyên khảo này được công bố miễn phí trên internet để ai cũng có thể đọc. Bên cạnh đó, Nguyễn Đình Đăng còn miệt mài đi thuyết trình về chất liệu, kỹ thuật sơn dầu nói chung tại nhiều trường và trung tâm nghệ thuật tại Hà Nội và TP.HCM.

Một hình ảnh trong sách

Kỹ Thuật Vẽ Sơn Dầu được Đông A Books xuất bản lần đầu năm 2018, có cấu trúc dựa trên chuyên khảo Sơ Lược Về Kỹ Thuật Vẽ Sơn Dầu. Cuốn sách đã giải đáp các băn khoăn về kỹ thuật và chất liệu của khá nhiều họa sĩ, sinh viên mỹ thuật đang theo đuổi hội họa sơn dầu, nhưng chưa tìm được tài liệu xác tín. Vì được đúc kết từ kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn của chính tác giả trong hơn 5 thập niên vẽ sơn dầu, nên cuốn sách nhanh chóng được đón nhận và “cháy hàng” sau khi mở bán. Những nỗ lực của Nguyễn Đình Đăng đã phần nào tạo nên sự thay đổi mạnh mẽ về chất trong giới họa sĩ và sinh viên Việt Nam.

Sau một số tranh cãi vì cho rằng tác giả có ý miệt thị, coi thường các thể nghiệm hiện đại, cuốn sách đã trở về đúng vị trí vốn có của nó. Sau 4 năm kể từ lần xuất bản đầu tiên, cuốn sách không còn có thể tìm mua tại các nhà sách. Thậm chí, trong một cuộc đấu giá, cuốn sách được bán với giá gấp 13 lần giá bìa.

Cuối năm 2022, sau khi quyển Nghệ Thuật Dessin, cuốn sách thứ hai của họa sĩ Nguyễn Đình Đăng được xuất bản tại Việt Nam, Đông A Books nhận được nhiều đề nghị từ bạn đọc, tái bản quyển sách đầu tiên của tác giả. Xem mỗi bản sách là một lần hoàn thiện kỹ năng làm sách và khắc phục những nhược điểm trước đó, Đông A bàn bạc với tác giả, nhờ bổ sung thêm thông tin và đính chính những thông tin cần thiết.

Hai quyển sách của Nguyễn Đình Đăng xuất bản tại Việt Nam do Đông A Books ấn hành

Ở bản in lần này, sách có 1.200 bản với kích thước 16 x 24 cm, được in màu toàn bộ trên giấy Couché định lượng 120 gsm nhằm đảm bảo chất lượng và tính thẩm mỹ cho cuốn sách. Sách có bìa cứng được bọc bằng chất liệu buckram nhập từ hãng Ratchford, Anh quốc; có bìa áo. So với 2.000 bản bìa mềm in lần đầu, ở lần in này, sách đã có sự thay đổi vượt trội về chất lượng in ấn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của đông đảo bạn đọc, nhất là bạn đọc yêu thích sách nghệ thuật.

Sách được chia làm 8 chương, đi từ những lý giải cơ bản đến chuyên sâu về kỹ thuật, lịch sử sơn dầu từ khởi thủy đến hiện đại, chi tiết các họa phẩm và đặc tính của chúng một cách có hệ thống. Dùng đôi mắt của người trong nghề để chia sẻ kiến thức đến đông đảo độc giả, Nguyễn Đình Đăng khéo léo minh họa các “bài giảng” của ông bằng những ví dụ cụ thể, phân tích cặn kẽ phương pháp thực hành của nhiều trường phái, danh họa. Do đó, kiến thức trong sách trở nên sống động và dễ nắm bắt với cả những người không chuyên. Như câu nói của Lucian Freud: “Học vẽ sơn dầu thực chất là học cách sử dụng sơn dầu”.

Về mặt nội dung, dễ dàng nhận thấy các chi tiết hay hình ảnh mới được cập nhật như chi tiết về dung dịch pha màu hay đoạn tái phát hiện Vermeer. 8 bức tranh chọn từ các tác phẩm do Nguyễn Đình Đăng vẽ trong giai đoạn 2003 – 2022 cũng được bổ sung vào chương 7.

Ngoài ra, sách có thêm phần Phụ lục, gồm ba bài viết giúp người đọc hiểu thêm về họa phẩm và bảo quản tranh, gồm: Giá Của Lapis Lazuli – một trong những loại đá quý cổ xưa nhất được nghiền thành bột để vẽ tranh, 10 Điều Nên Chú Ý Trong Bảo Quản Tranh, Vai Trò Của Độ Đậm Nhạt Trong Hòa Sắc.

Họa sĩ Nguyễn Đình Đăng bên giá vẽ.

Họa sĩ Nguyễn Đình Đăng sinh năm 1958 tại Hà Nội, hiện đang sống và làm việc tại Nhật. Ở ông có sự dung hòa hiếm có giữ một nhà khoa học và một người làm nghệ thuật. Ông vừa là tiến sĩ khoa học về vật lý hạt nhân tại RIKEN, viện nghiên cứu hàng đầu của Nhật Bản, vừa là một họa sĩ thành danh trong và ngoài nước.

Hơn 50 năm vẽ sơn dầu, là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và Hội Mỹ thuật Chủ Thể Nhật Bản, Nguyễn Đình Đăng đã tham gia nhiều triển lãm lớn và giành một số giải thưởng uy tín như giải “Outstanding Rising Artist” (2007) của quỹ Mỹ thuật Sompo-Japan. Ngoài ra ông còn viết và dịch thuật nhiều chuyên khảo về nghệ thuật, âm nhạc và văn học. Nguyễn Đình Đăng cho biết: “Tính tự do trong biểu hiện chỉ trở thành nghệ thuật chừng nào cảm xúc được chế ngự bởi kiến thức, lý trí và kinh nghiệm.”