Nghệ Thuật Dessin

Lần đầu tiên, các kiến thức về nghệ thuật và chất liệu vẽ dessin, từ TK XIII đến TK XV được hệ thống hóa trong mối liên hệ mật thiết với lịch sử mỹ thuật, triết học và khoa học. Phần tổng quan về các phương pháp dạy và học vẽ dessin từ thời Phục Hưng đến TK XX cung cấp hình dung về sự phát triển trong việc rèn luyện nghệ thuật dessin. Tóm tắt tiểu sử hoạt động của 34 danh họa vẽ dessin tiêu biểu, của bản thân tác giả, cũng như các giai thoại về các danh họa được kể lại trong cuốn sách chắc chắn sẽ tạo cảm hứng cho nhiều họa sỹ, sinh viên mỹ thuật cũng như tất cả những ai say mê nghệ thuật này.

Ông Nguyễn Đình Đăng sinh năm 1958 tại Hà Nội, hiện sống tại Nhật Bản - nơi ông nghiên cứu lý thuyết vật lý hạt nhân tại viện RIKEN đồng thời vẽ tranh và tham gia triển lãm thường niên của hội Mỹ thuật Chủ Thể (主体美術協会) tại Bảo tàng Mỹ thuật Tokyo. Ông là hội viên của hội này từ năm 2005 và của hội Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1987. 

Với kinh nghiệm 50 năm vẽ sơn dầu và hơn 50 năm vẽ dessin, trong thời gian 9 năm (2009 - 2018) Nguyễn Đình Đăng đã làm 9 thuyết trình và viết hơn 40 chuyên khảo để truyền bá kỹ pháp vẽ sơn dầu nhiều lớp của các bậc thầy Cổ điển và các hiểu biết về chất liệu sơn dầu tới các sinh viên mỹ thuật và các họa sỹ Việt Nam.

Các kiến thức này được tập hợp lại trong cuốn Kỹ thuật vẽ sơn dầu. Nhờ các thuyết trình, khảo luận và đặc biệt là cuốn sách của ông, tại Việt Nam kể từ đầu thập niên 2010 đã có nhiều họa sỹ trẻ học và thực hành kỹ pháp vẽ sơn dầu nhiều lớp và đã đạt được những kết quả nhất định. Nhận thức của giới mỹ thuật trong nước về tính năng của các họa phẩm và họa cụ cũng được nâng cao. Ngoài ra, ông còn viết và dịch thuật nhiều chuyên khảo về văn học, nghệ thuật và âm nhạc.

Bìa quyển sách

Họa sĩ Nguyễn Đình Đăng cho biết, ý tưởng về cuốn sách được hình thành khi ông về Việt Nam thuyết trình về kỹ thuật vẽ sơn dầu và nhận thấy nhiều người nhầm lẫn khi dạy và học dessin.

Một thế kỷ trước, trong một bức thư từ Hà Nội gửi thầy Maurice Denis ở Paris, họa sĩ Alix Aymé đã viết về việc bà dạy vẽ cho các học trò An Nam mà bà nhận xét là “khá có năng khiếu” tuy “về màu thì thua xa học trò Trung Hoa, nhưng khá về dessin, bố cục và sắp xếp”.

Tuy nhiên, thực tế của nền mỹ thuật Việt với tuổi đời gần một thế kỷ, kể từ khi Trường Mỹ thuật Đông Dương được thành lập đến nay, đã cho thấy một sự thật ngược lại. Khoảng một thập niên trước, một nhà phê bình mỹ thuật có tiếng trong nước đã bộc bạch: “Tôi từng hỏi đại diện một trường mỹ thuật là có ai đủ trình độ vẽ một cái tay, cái chân cho chuẩn, các anh ấy bảo khó đấy!” Như vậy, vấn đề chủ yếu nằm ở cách dạy dessin. Hệ quả là sau 5 năm học ở trường, không ít bạn trẻ vốn khá có năng khiếu vẫn chưa vững về dessin khi tốt nghiệp. 

Nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất nằm trong những quan niệm nhầm lẫn về dessin của không ít người, từ các họa sĩ, thầy dạy mỹ thuật, sinh viên cho đến những họa nhân nghiệp dư, những người sưu tập và yêu thích mỹ thuật. Nhầm lẫn này được bộc lộ ngay từ việc dùng từ “hình họa” để dịch thuật ngữ dessin. Điều này khiến nghệ thuật dessin đã bị giảm thiểu xuống chỉ còn là cách dựng hình. Thậm chí có thầy dạy mỹ thuật còn khuyến cáo “nên bỏ hình họa vì chủ yếu sau này sáng tác tranh không cần đúng hình, quan trọng là sáng tạo”.

Đọc Nghệ Thuật Dessin, độc giả sẽ thấy những quan niệm như vậy phát sinh từ sự thiếu hiểu biết về lịch sử mỹ thuật, hội họa nói chung và dessin nói riêng. Lịch sử tiến triển, nền tảng lý thuyết và triết học của nghệ thuật dessin được trình bày trong cuốn sách này sẽ giúp người đọc nhận thức được bản chất của dessin. Chi tiết về tính chất và cách sử dụng của hầu hết các chất liệu được dùng để vẽ dessin được mô tả kỹ lưỡng như một cẩm nang để tiện tra cứu.

Nguyễn Đình Đăng nhấn mạnh: “Nghệ thuật dessin là nền tảng của hội họa. Vì thế người chưa vững dessin chưa thỏa mãn điều kiện cần để có thể xứng đáng được gọi là họa sĩ”.

Tác giả cho biết cuốn sách này được viết trong 10 tháng. Tuy nhiên, để được kết quả đó, ông đã trải qua 6 thập niên vẽ dessin, xem, đọc và suy ngẫm về những tinh túy các bậc thầy cổ điển cũng như các khảo luận và ghi chép của họ. Trong cuốn sách này, bằng khả năng, hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân, Nguyễn Đình Đăng đã cố gắng trình bày và diễn giải lại, dưới dạng cô đọng và trong sáng nhất, những gì tác giả lĩnh hội được về nghệ thuật dessin.

Vợ chồng họa sĩ Nguyễn Đình Đăng (thứ 2, 3 từ trái sang) chụp ảnh cùng bà Nguyễn Thủy Hằng Giang - CEO Đông A Books và đội ngũ biên tập của Đông A Books

Quyển sách được chia làm 7 chương chính:

Chương 1 – Dessin là gì?

Chương 2 – Các dụng cụ và chất liệu vẽ dessin

Chương 3 – Các phương pháp dạy và học vẽ dessin

Chương 4 – Một số họa sĩ dessin tiêu biểu t.k. XV – t.k. XX

Chương 5 – Một số giai thoại về các danh họa

Chương 6 – Nghiệp vẽ dessin của tôi

Chương 7 – Một số dessins chọn lọc của Nguyễn Đình Đăng

Ngoài ra, sách còn có phần Phụ lục ghi lại một số trích dẫn về dessin của các danh nhân thế giới và danh mục tài liệu tham khảo.

Nghệ thuật dessin được xuất bản dưới hình thức ấn bản giới hạn. Tổng cộng có 1231 bản bìa cứng bọc vải buckram, có hộp; trong đó có 1.200 bản đánh số từ NDD 0001 đến NDD 1200 phát hành tới bạn đọc. Sách có khổ lớn 24,2 x 30 cm, in 4 màu trên giấy Couche Matt định lượng 150 gsm, dày 760 trang.